[ویکی فقه] روح الأرواح فی شرح أسماء الملک الفتاح (کتاب). «روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح»، اثر شهاب الدین، ابو القاسم، احمد سمعانی و یکی از شاه کارهای دیرینه و کهن زبان و ادب فارسی است. هدف سمعانی از نوشتن این کتاب آن است که در مخاطبانش تصویری زیبا از خداوند بیافریند و در دل های ایشان عشق به خدا را بکارد. او به خوبی می داند که چنین عشقی، نه تنها به اهمال شریعت نمی انجامد، بلکه به درکی ژرف تر و استوارتر از شریعت و تعهدی نو، برای عمل به آن منجر می شود.
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود. سمعانی، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد. سمعانی به کرات اشعاری عرفانی (از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالبا شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود. سمعانی، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد. سمعانی به کرات اشعاری عرفانی (از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالبا شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
[ویکی نور] روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح، اثر شهاب الدین، ابوالقاسم، احمد سمعانی و یکی از شاه کارهای دیرینه و کهنِ زبان و ادب فارسی است.
هدف سمعانی از نوشتن این کتاب آن است که در مخاطبانش تصویری زیبا از خداوند بیافریند و در دل های ایشان عشق به خدا را بکارد. او به خوبی می داند که چنین عشقی، نه تنها به اهمال شریعت نمی انجامد، بلکه به درکی ژرف تر و استوارتر از شریعت و تعهدی نو، برای عمل به آن منجر می شود.
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود.
سمعانی ، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد.
سمعانی به کرات اشعاری عرفانی(از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالباً شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
هدف سمعانی از نوشتن این کتاب آن است که در مخاطبانش تصویری زیبا از خداوند بیافریند و در دل های ایشان عشق به خدا را بکارد. او به خوبی می داند که چنین عشقی، نه تنها به اهمال شریعت نمی انجامد، بلکه به درکی ژرف تر و استوارتر از شریعت و تعهدی نو، برای عمل به آن منجر می شود.
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود.
سمعانی ، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد.
سمعانی به کرات اشعاری عرفانی(از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالباً شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
wikinoor: روح_الأرواح_فی_شرح_أسماء_الملک_الفتاح
[ویکی فقه] روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح (کتاب). «روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح»، اثر شهاب الدین، ابو القاسم، احمد سمعانی و یکی از شاه کارهای دیرینه و کهن زبان و ادب فارسی است. هدف سمعانی از نوشتن این کتاب آن است که در مخاطبانش تصویری زیبا از خداوند بیافریند و در دل های ایشان عشق به خدا را بکارد. او به خوبی می داند که چنین عشقی، نه تنها به اهمال شریعت نمی انجامد، بلکه به درکی ژرف تر و استوارتر از شریعت و تعهدی نو، برای عمل به آن منجر می شود.
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود. سمعانی، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد. سمعانی به کرات اشعاری عرفانی (از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالبا شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
گزارش محتوا
«روح الارواح»، حاکی از مهارت سمعانی در همه ی علوم دینی است، ولی بعد عرفان اسلامی ، در شکل محتوای کتاب آشکارا می درخشد. با اینکه سمعانی در فقه پیرو مذهب شافعی است، ولی کتاب وی از بدایت تا نهایت از اهانت به مذاهب اسلامی و حتی مکتب های غیر اسلامی مبراست؛ تنها در یکی دو جا، در برابر آرای جبریه ، قدریه ، معتزله و دهریه برآشفته است، آن هم بسیار گذرا و آرام. از اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم به بزرگی یاد می کند. در جایی می گوید: «بضعه ی نبوت که با معدن فتوت جمع گشتند، دو بدره پدید آمد؛ هر یکی میراث یک پدر برداشتند؛ مصطفی علیه السّلام ، پدر بزرگ تر بود، به زهر کشته شد، حسن که فرزند بزرگ تر بود، هم به زهر کشته شد؛ علی که پدر خردتر بود، به تیغ کشته شد، حسین که فرزند خردتر بود، به تیغ کشته شد» ناگفته پیداست که «بضعه ی نبوت»، مستفاد است از حدیث : «فاطمة بضعة منی» و «معدن فتوت»، ماخوذ است از سخن معروف: «لا فتی الا علی». چنین تعبیراتی، نشانه ی آشنایی سمعانی با عظمت خاندان نبوت است. یکی از اسباب اهمیت کتاب، بازیافتن ادبیات کهن فارسی در آن است. مؤلف، افزون بر آنکه خود شاعری توانا بوده و ابیاتی از خویش را در جای جای کتاب آورده، به شمار قابل توجهی از اشعار کهن و عصری خود نیز استشهاد نموده است. وجود این ابیات دست کم دو فایده تاریخی دارد: نخست آنکه شاعری اندیشور از قرن پنجم و ششم هجری را بازمی شناساند و دیگر آنکه امکان تحقیق پیرامون تاریخ شعر عرفانی فارسی را فراهم می آورد. «روح الارواح»، برای شناختن آرا و اقوال و اخبار و نیز سیرت و کردار پیران خراسان و مشایخ بغداد ، یک منبع قابل اتکاء است. به اعتبار آرای کلامی و فواید عصری نیز، یادگار سمعانی سخت عزیز است. از نظر هنر نویسندگی نیز، «روح الارواح» جایگاهی بس بلند دارد، گر چه موضوع کتاب، شرح نام های حق تعالی است، اما بیشتر اندیشه های نویسنده، با زبانی عنوان شده که کتاب را از حد یک نگاشته ی عرفانی محض فرامی برد و صبغه ادبی را نیز نصیبش می کند. جملات آهنگین، تشبیهات، استعارات، تمثیلات و جناس های دل انگیز، از توانایی های ادبی کتاب است. اگر سمعانی، قافیه و وزن عروضی را به این همه زیبایی می افزود، بی تردید کتابش در شمار منظومه های ممتاز ادبی و عرفانی می آمد.
← مباحث مهم و ارزنده کتاب
کتاب، به اهتمام و تصحیح آقای نجیب مایل هروی، توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است. مصحح، در تصحیح کتاب، نسخه ی کتاب خانه ی آیت الله مرعشی نجفی را اساس کار قرار داده و نسخه های موزه کابل و کتاب خانه رضوی را با آن مقابله نموده است. پس از مقابله نسخه ها، آنچه را که به عنوان اختلاف نسخ یادداشت کرده بود، از نظر مسائل آوایی، واژگانی و دیگر نکات زبان شناسی و ادبی در بخش اختلاف نسخ منظور و ملحوظ کرده است. فهرست آیات، احادیث قدسی و نبوی، اخبار و احادیث قدسی و نبوی انبیای پیشین، اخبار و اقوال و ماثورات، بیت ها و مصراع های فارسی، ابیات عربی و... در پایان کتاب ذکر شده است.
منبع
...
مؤلف، صد و ده اسم حق تعالی را تحت هفتاد و چهار عنوان شرح کرده و این به دلیل آن است که بر طبق سنت گزاره نویسان بر اسمای حسنی، برخی از اسماء به دلیل ذکر آنها به هیئت دوگانه در قرآن مجید و نیز به علت تقابل و تماثل معنایی، با هم شرح می شود. سمعانی، پس از عنوان کردن هر یک از اسماء به هیئت عربی آن، به بحث پیرامون معنی فارسی آن می پردازد و اگر اسمی واحد، با توجه به اسماء صفات و اسماء افعال، دارای بار معنایی دو یا چندگانه باشد، معانی مختلف آن را به فارسی ذکر می کند و سپس سخنانش را به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوال عرب مستند می نماید، آن گاه وارد حکایات و اقوال و مباحث عرفانی و خانقاهی شده و مجموع نکاتی را که در این زمینه می آورد، به گونه ای خاص با معنی و خواص اسم مورد بحث پیوند می دهد و ارتباط معنایی میان این مطالب و اسم مورد نظر به وجود می آورد. سمعانی به کرات اشعاری عرفانی (از جمله ابیاتی از سنایی) را نقل کرده و از خود نیز ابیات و غزل های بسیاری می آورد؛ با این همه، نثر او غالبا شاعرانه تر از نظم اوست و باید او را از نثرنویسان بزرگ زبان فارسی به شمار آورد. قلم او پرخروش و طرب ناک است و در عین حال، همه ی فنون نویسنده ای صاحب سبک و چیره دست را به نمایش می گذارد. نگارش او خیلی ساده نیست و بی شک از آثار فارسی محمد و احمد غزالی یا عین القضات همدانی دشوارتر است، اما آهنگ زیبای این متن حیرت آور است.
گزارش محتوا
«روح الارواح»، حاکی از مهارت سمعانی در همه ی علوم دینی است، ولی بعد عرفان اسلامی ، در شکل محتوای کتاب آشکارا می درخشد. با اینکه سمعانی در فقه پیرو مذهب شافعی است، ولی کتاب وی از بدایت تا نهایت از اهانت به مذاهب اسلامی و حتی مکتب های غیر اسلامی مبراست؛ تنها در یکی دو جا، در برابر آرای جبریه ، قدریه ، معتزله و دهریه برآشفته است، آن هم بسیار گذرا و آرام. از اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم به بزرگی یاد می کند. در جایی می گوید: «بضعه ی نبوت که با معدن فتوت جمع گشتند، دو بدره پدید آمد؛ هر یکی میراث یک پدر برداشتند؛ مصطفی علیه السّلام ، پدر بزرگ تر بود، به زهر کشته شد، حسن که فرزند بزرگ تر بود، هم به زهر کشته شد؛ علی که پدر خردتر بود، به تیغ کشته شد، حسین که فرزند خردتر بود، به تیغ کشته شد» ناگفته پیداست که «بضعه ی نبوت»، مستفاد است از حدیث : «فاطمة بضعة منی» و «معدن فتوت»، ماخوذ است از سخن معروف: «لا فتی الا علی». چنین تعبیراتی، نشانه ی آشنایی سمعانی با عظمت خاندان نبوت است. یکی از اسباب اهمیت کتاب، بازیافتن ادبیات کهن فارسی در آن است. مؤلف، افزون بر آنکه خود شاعری توانا بوده و ابیاتی از خویش را در جای جای کتاب آورده، به شمار قابل توجهی از اشعار کهن و عصری خود نیز استشهاد نموده است. وجود این ابیات دست کم دو فایده تاریخی دارد: نخست آنکه شاعری اندیشور از قرن پنجم و ششم هجری را بازمی شناساند و دیگر آنکه امکان تحقیق پیرامون تاریخ شعر عرفانی فارسی را فراهم می آورد. «روح الارواح»، برای شناختن آرا و اقوال و اخبار و نیز سیرت و کردار پیران خراسان و مشایخ بغداد ، یک منبع قابل اتکاء است. به اعتبار آرای کلامی و فواید عصری نیز، یادگار سمعانی سخت عزیز است. از نظر هنر نویسندگی نیز، «روح الارواح» جایگاهی بس بلند دارد، گر چه موضوع کتاب، شرح نام های حق تعالی است، اما بیشتر اندیشه های نویسنده، با زبانی عنوان شده که کتاب را از حد یک نگاشته ی عرفانی محض فرامی برد و صبغه ادبی را نیز نصیبش می کند. جملات آهنگین، تشبیهات، استعارات، تمثیلات و جناس های دل انگیز، از توانایی های ادبی کتاب است. اگر سمعانی، قافیه و وزن عروضی را به این همه زیبایی می افزود، بی تردید کتابش در شمار منظومه های ممتاز ادبی و عرفانی می آمد.
← مباحث مهم و ارزنده کتاب
کتاب، به اهتمام و تصحیح آقای نجیب مایل هروی، توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است. مصحح، در تصحیح کتاب، نسخه ی کتاب خانه ی آیت الله مرعشی نجفی را اساس کار قرار داده و نسخه های موزه کابل و کتاب خانه رضوی را با آن مقابله نموده است. پس از مقابله نسخه ها، آنچه را که به عنوان اختلاف نسخ یادداشت کرده بود، از نظر مسائل آوایی، واژگانی و دیگر نکات زبان شناسی و ادبی در بخش اختلاف نسخ منظور و ملحوظ کرده است. فهرست آیات، احادیث قدسی و نبوی، اخبار و احادیث قدسی و نبوی انبیای پیشین، اخبار و اقوال و ماثورات، بیت ها و مصراع های فارسی، ابیات عربی و... در پایان کتاب ذکر شده است.
منبع
...