[ویکی فقه] روایت مبدع، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیث منقول توسط بدعت گزار گفته می شود.
واژه «مبدع» با واژه «بدعت» از یک ریشه هستند. «بدعت» در لغت کار و امری نو و جدید و اختراعی است که مانند کار گذشته نیست. و در اصطلاح گفتار و رفتار نو در مورد دین و شعائر دینی است که برخی از مردم آن را به وجود آورده اند که از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و معصومین (علیهم السّلام) نرسیده است پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرموده است «من احدث فی امر نا هذا ما لیس منه فهو رد». با این فرض «مبدع» و «مبتدع» به شخصی اطلاق می شود که در امور دینی و شعائر دینی امر جدید و نوی را آورده که از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و امامان (علیهم السّلام) نرسیده است. بعضی گفته اند: «مبدع» کسی است که از نظر اعتقادی مخالف اهل سنت است.
دیدگاه علماء درباره روایت مبدع
دانشمندان علوم حدیث در مورد سماع از راوی مبدع و اهل بدع هم چون قدریه، خوارج، نواصب، و غیره اختلاف نظر دارند. در مورد احتجاج به روایات مبدعین و اهل بدع نیز نظرات متفاوتی دارند که خلاصه دیدگاه های آنها ذیلاً بیان می گردد: ۱- مطلقا پذیرفته نیست. ۲- مطلقا پذیرفته است. ۳- قابل احتجاج است در صورتی که دیگران را به مذهب خود فرا نخواند. ۴- روایات مبدعین و اهل هواء که دروغ را برای یاری و ترویج مذهب خود و هم مذهبان خویش جایز نمی دانند پذیرفته و احتجاج به آنها جایز است دیگران را به بدعت خود دعوت کنند یا نه. ۵- در راوی علاوه بر شرایطی هم چون ضبط و عدالت، ایمان شرط است یعنی راوی باید اثنا عشری باشد و از غیر اثناعشری روایت پذیرفته نیست. ۶- ملاک در اخذ راویت راوی وثاقت و تحرز از کذب است مگر این که راوی بدعتی دانسته باشد که موجب کفر وی گردد یعنی اگر راوی مبدع ثقه و متحرز از کذب بوده و بدعتش موجب کفر او نگردد، منعی از احتجاج به روایت او نیست.
تعبیرات مترادف
از روایت مبدع به حدیث مبدع، خبر مبدع، حدیث اهل بدع، حدیث اهل هوی، حدیث مبتدع، روایت اهل اهواء، روایت اهل هوی، خبر اهل هوی، خبر اهل بدع، روایت مبتدع، روایات اصحاب اهواء، روایات مبتدع، اخبار اهل اهواء، خبر اهل اهواء، خبر مبتدع، روایت اهل بدع، حدیث اهواء نیز تعبیر می شود.
موسوی زنجانی، ابوطالب محمد، الکفایه فی علم الدرایه، ص۱۲۰-۱۲۵.
...
واژه «مبدع» با واژه «بدعت» از یک ریشه هستند. «بدعت» در لغت کار و امری نو و جدید و اختراعی است که مانند کار گذشته نیست. و در اصطلاح گفتار و رفتار نو در مورد دین و شعائر دینی است که برخی از مردم آن را به وجود آورده اند که از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و معصومین (علیهم السّلام) نرسیده است پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرموده است «من احدث فی امر نا هذا ما لیس منه فهو رد». با این فرض «مبدع» و «مبتدع» به شخصی اطلاق می شود که در امور دینی و شعائر دینی امر جدید و نوی را آورده که از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و امامان (علیهم السّلام) نرسیده است. بعضی گفته اند: «مبدع» کسی است که از نظر اعتقادی مخالف اهل سنت است.
دیدگاه علماء درباره روایت مبدع
دانشمندان علوم حدیث در مورد سماع از راوی مبدع و اهل بدع هم چون قدریه، خوارج، نواصب، و غیره اختلاف نظر دارند. در مورد احتجاج به روایات مبدعین و اهل بدع نیز نظرات متفاوتی دارند که خلاصه دیدگاه های آنها ذیلاً بیان می گردد: ۱- مطلقا پذیرفته نیست. ۲- مطلقا پذیرفته است. ۳- قابل احتجاج است در صورتی که دیگران را به مذهب خود فرا نخواند. ۴- روایات مبدعین و اهل هواء که دروغ را برای یاری و ترویج مذهب خود و هم مذهبان خویش جایز نمی دانند پذیرفته و احتجاج به آنها جایز است دیگران را به بدعت خود دعوت کنند یا نه. ۵- در راوی علاوه بر شرایطی هم چون ضبط و عدالت، ایمان شرط است یعنی راوی باید اثنا عشری باشد و از غیر اثناعشری روایت پذیرفته نیست. ۶- ملاک در اخذ راویت راوی وثاقت و تحرز از کذب است مگر این که راوی بدعتی دانسته باشد که موجب کفر وی گردد یعنی اگر راوی مبدع ثقه و متحرز از کذب بوده و بدعتش موجب کفر او نگردد، منعی از احتجاج به روایت او نیست.
تعبیرات مترادف
از روایت مبدع به حدیث مبدع، خبر مبدع، حدیث اهل بدع، حدیث اهل هوی، حدیث مبتدع، روایت اهل اهواء، روایت اهل هوی، خبر اهل هوی، خبر اهل بدع، روایت مبتدع، روایات اصحاب اهواء، روایات مبتدع، اخبار اهل اهواء، خبر اهل اهواء، خبر مبتدع، روایت اهل بدع، حدیث اهواء نیز تعبیر می شود.
موسوی زنجانی، ابوطالب محمد، الکفایه فی علم الدرایه، ص۱۲۰-۱۲۵.
...
wikifeqh: اخبار_اهل_اهواء