رنگ گیمسا

رنگ گیمسا ( به انگلیسی: Giemsa stain ) ، برگرفته از نام شیمی دان و میکروب شناس آلمانی، گوستاو گیمسا رنگی است که در رنگ آمیزی زیستی اسیدهای نوکلئیک در آزمایشگاه، مورد استفاده است. رنگ آمیزی با گیمسا در سیتوژنتیک و برای تشخیص آسیب شناسی بافتی در بیماری مالاریا و شناسایی سایر انگل های خونی کاربرد دارد. [ ۱]
این ماده مخصوص گروه های فسفات موجود در ساختار دی ان ای است. این رنگ، خود را به نواحی از دی ان ای متصل می کند که در آن مقادیر زیادی پیوند آدنین - تیمین وجود دارد. رنگ آمیزی گیمسا معمولاً، برای رنگ آمیزی کروموزوم ها و رسم کاریوتایپ ( نقشه کروموزوم ) و در روش جی - بندینگ یا گیمسا بندینگ ( G - banding ) استفاده می شود. از این روش می توان برخی ناهنجاری های کروموزومی مانند جابه جایی کروموزومی و بازآرایی را شناسایی کرد.
از گیمسا می توان برای بررسی اتصال باکتری های بیماری زا به سلول های انسانی استفاده کرد. این رنگ، سلول های انسانی و باکتریایی را به ترتیب، بنفش و صورتی رنگ می کند. از گیمسا همچنین می توان برای تشخیص هیستوپاتولوژیک گونه های پلاسمودیوم، عامل مالاریا[ ۲] و برخی از انگل های خونی مانند اسپیروکت ها و پروتوزوئا استفاده کرد.
از این رنگ، جهت بررسی نمونه خون و نمونه های مغز استخوان نیز استفاده می شود. پس از رنگ آمیزی با گیمسا، گلبول های قرمز، به رنگ صورتی، پلاکت ها، صورتی کم رنگ و روشن، سیتوپلاسم لنفوسیت ها به رنگ آبی آسمانی، سیتوپلاسم مونوسیت ها به رنگ آبی کم رنگ و شبکهٔ کروماتین هستهٔ گلبول های سفید به رنگ سرخابی مشاهده می شود. گیمسا همچنین برای مشاهده ظاهر سنجاقی خاص باکتری یرسینیا پستیس استفاده می شود.
رنگ گیمسا همچنین برای ترسیم کروموزوم ها استفاده می شود. این امر به ویژه برای تشخیص عفونت سیتومگالوویروس اهمیت دارد. [ ۳] گیمسا می تواند برای رنگ آمیزی قارچ های هیستوپلاسما مانند هیستوپلازما کپسولاتوم، عامل بیماری هیستوپلاسموزیس، باکتری کلامیدیا و برای شناسایی ماست سل ها نیز استفاده شود. [ ۴]
محلول گیمسا ترکیبی از متیلن بلو، ائوزین و Azure B است. امروزه مخلوط آماده پودری گیمسا از بازار قابل تهیه است. [ ۵]