رمز ژنتیکی

کدهای ژنتیکی مجموعه قوانینی است که سلولهای زنده برای ترجمه اطلاعات رمزگذاری شده در مواد ژنتیکی ( توالی DNA یا mRNA از سه نوکلئوتید یا کدون ) به پروتئین ها استفاده می کنند. ترجمه توسط ریبوزوم انجام می شود، که اسیدهای آمینه را به ترتیب مشخص شده توسط پیام دهنده RNA ( mRNA ) پیوند می دهد، با استفاده از مولکول های RNA انتقال ( tRNA ) برای حمل اسیدهای آمینه و خواندن mRNA سه نوکلئوتید به طور همزمان. کد ژنتیکی در بین همه ارگانیسم ها بسیار مشابه است و می تواند در یک جدول ساده با ۶۴ مدخل بیان شود.
این کد نحوه تعیین کدون ها را نشان می دهد که در مرحله بعدی پروتئین، کدام اسید آمینه اضافه می شود. با استثنائات، یک کدون سه نوکلئوتیدی در یک دنباله اسید نوکلئیک یک اسید آمینه واحد را مشخص می کند. اکثریت قریب به اتفاق ژنها با یک طرح واحد رمزگذاری می شوند ( به جدول کدون RNA مراجعه کنید ) . این طرح اغلب به عنوان کد ژنتیکی متعارف یا استاندارد یا به سادگی کد ژنتیکی شناخته می شود، اگرچه کدهای مختلف ( مانند در میتوکندری های انسانی ) وجود دارند.
اطلاعات درون ژنوم به صورت رشته ها یا کلمات سه حرفی موسوم به رمز ( Codon ) منتقل می شوند. هر حرف این کلمه قابل انتخاب از یکی از الفبای چهارتایی اسیدهای نوکلئیک است.
رمزهای شناخته شده ایی وجود دارد که در فرایند رمزخوانی در ریبوزوم و تولید اسیدهای آمینه تشکیل دهنده پروتئین ها کارایی دارند. در مجموع بیش از ۲۲ اسید آمینه «طبیعی» شناخته شده است. هر رمز از ۳ نوکلئوتید ساخته می شود، پس با در نظر گرفتن احتمالات آرایش و چیدمان این چهار نوکلئوتید، ۶۴ حالت ( ۴ × ۴ × ۴ ) می توانند داشته باشد. پس به رمزی که این دو را به هم تبدیل می کند افزونگی دارد.
در بیشتر موارد، رمز ژنتیکی که از روی آن اطلاعات ژنوم به پروتئین تبدیل می شود، در جاندارهای گوناگون یکسان یا همانند است.