رستم

م. ک. کزازی در گزارش پارهٔ دوم نام، دیدگاهی دیگرسان دارد و رستم را در معنی برابر با تهمتن نمی داند؛ از دیدِ وی اگر معنای رستم تهمتن می بود، بر پایه ریخت شناسی هند و اروپایی، ریخت باستانی آن ستخمه رئوده staxma - rauda می بایست می بود، از گونهٔ ویرو رئوذه vīrō - raoza در اوستایی، به معنی" آنکه پیکری مردانه و نرینه دارد "؛ اما بر پایهٔ ریشه شناسی و زبانشناسی تاریخی، ریخت باستانی رستم رئوده ستخمه می توانسته است بود که ترکیبی است که آن را" تعیینی " determinative می نامند؛ در این ترکیب، هنجار آن است که پارهٔ دوم واژه پاره نخستین آن را باز می نماید و" تعیین می کند "از این روی وی را رستم در معنی" کسی که ستم و زیان وی باز بسته به بالا و پیکر اوست" می داند؛ یعنی رستم پهلوانی است که تنها با پیکر خویش بی آنکه به جنگْ افزار نیازی داشته باشد، مایهٔ زیان و ستم بر دشمنان و هماوردانش می گردد و آنان را از پا در می اندازد. ) )
( ( برَستم - بگفتا: غم آمد به سر
نهادند رُستمْش نامِ پسر ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص ۴۵۰ )

نکته:
برای یادسپاری آسانتر می توان با کلمات بازی کرد و داستان ساخت: با توجه به اینکه زال یعنی سفید موی و فرض کنید رستم یک تعصب خاصی نسبت به پدرش داشت گفته است هیچ کس حق ندارد اسم زال را بیاورد و باید بگوید دستان و باید من را هم رستم دستان خطاب کنند و دستان هم مثلاً اشاره به دستان نیرومند زال می کند چراکه وقتی دوران کودکی و نوجوانی خود را در کوهستان سپری می کرد با این دستان قوی از کوه ها و صخره ها بالا می رفت و یا اینکه از دستان شعبده باز او حکایت می کند که سیمرغ را در نزد خویش حاضر می کرد البته در باب معنی دستان، لقب زال، پدر رستم این گونه آمده است که وی به دستان به معنای افسون مشهور بود چراکه سیمرغ پیش او حاضر می شد.

فردوسی .
چونزد ده و دو رسانید سال
برافراخت یال یلی پور زال .
فردوسی .
پور تو فردا بگرید بر سر گور تو زار
گر تو امروز از دلیران همسری با پور زال .
معزی .
اگر پیر زالی و گر پور زال .
سعدی .

الف : نفس از لحاظ حدوث جسمانی و از لحاظ بقاء عقلانی ست.
ب - نفس از لحاظ حدوث جسمانی و از لحاظ بقاء روحانی ست.
هر دوی آن بزرگواران در میدان حکمت ایرانی - اسلامی غافل از این حقیقت ژرف بوده اند که نفس مجرد به معنای من یا خود می باشد و تبدیل متقابل آن از یک طرف و ماده و روح و روان و جان و عقل از طرف دیگر مطلقا محال و غیر ممکن. مولانا جلال عارف بزرگ ایرانی و مسلمان چند قرن قبل از تولد و ظهور و به پیدایش رسیدن و پا به عرصه گیتی گذاشتن و چشم به پهنه طبیعت و کیهان و جهان گشودن ملا صدرا در رقابت با داستان بابا آدم و ننه حوای ادیان توحیدی ابراهیمی یعنی یهودیت و مسیحیت و اسلام و بطور غیر مستقیم و در لفافه و در رد آن بینش و باور دینی، تئوری تکاملی را قرن ها قبل از پیدایش چارلز داروین به شکل زیر در قالب ابیات و زبان شعر ، بنیانگذاری نموده است : حرکت یا سیر و سلوک نفسانی بسوی کمال از حالت معدنی به گیاهی و از گیاهی به حیوانی و از حیوانی به انسانی و از آنجا تا حالت ملائکی یا فرشته ای و از آنجا به بعد تا جایی که در وهم نگنجد. آن عارف بزرگ هم غافل از این حقیقت ژرف بوده است که نفوس گیاهان و حیوانات مفید و نفوس تک تک افراد انسانی در نظام احسن و اشرف مبداء بطور مستقل از همدیگر و هرکدام در سطح کمال ایده آل خوبی و زیبایی آفریده شده و هیچگاه بهمدیگر تبدیل نمی شوند و مشمول حال تغییر و تحول و تکامل و گذر زمان و پیر شدن و مردن هم نمی باشند و به اصطلاح نه چاق و چله می شوند و نه لاغر شدنی و نه مردنی اند و بخصوص نفوس انسانی به هیچگونه تهذیب و تزکیه و تخلیه کامل از رذائل و پر نمودن دوباره با فضایل حسنه و حسینه نیازی ندارند و همچنین تقسیم آنها به چهار نوع اماره و لوامه و ملامه و مطمئنه و مبارزه کبرا با هر کدام از آنها ، تخیلات و توهمات و گمراهه روی بیش نمی باشند.
نفس مجرد یعنی من یا خود هرکدام از افراد انسانی فقط نقش و وظیفه مشاهده بیطرفانه زندگی دنیوی را در طول عمر یعنی از لحظه بسته شدن نطفه در رحم مادر تا لحظه مرگ و پس از آن بهمراه و به موازات خواب ژرف و شیرین مرگ مشاهده بیطرفانه زندگی در سطح کمال ایده آل خوبی و زیبایی با کمیت و کیفیت بهشت برین در قالب رویاهای حقیقی و روشن تر از روشنایی روز های دنیوی را عهده دار می باشد تا لحظه بسته شدن شدن مجدد یا دوباره نطفه در رحم مادر در همین دنیا که دوباره در یک مرتبه و درجه تکاملی برتر نسبت به مرتبه و درجه تکاملی فعلی بعد از وقوع مه بانگ هشتم از نو آفریده خواهد شد. ترکیب حقیقی سه گانه دینی - فلسفی - عرفانی بیان شده در بالا به شکل زیر می باشد : ماده - روان - روح . لذا برخلاف بینش و باور دینی نه تنها روح بلکه ماده هم به یک سهم مساوی و برابر با آن امر خداوند متعال می باشد و نه امر اهریمن یا شیطان و روان لایه درونی این دو قطب همزاد و هم بازی و هم ارز می باشد. دو قطب این نوسانگر غیر قابل تفکیک و جدایی از هم اند بلکه از قابلیت یا استعداد تبدیل متقابل بهمدیگر برخوردار اند. تولد و مرگ هم یک نوسانگر دوقطبی اند و قطبین آن غیر قابل تفکیک و جدایی از هم بلکه از قابلیت جایگزینی ( نه تبدیل بهمدیگر ) و تعویض نقش در حکمرانی و تعیین نوع مشاهدات نفسانی بر خوردار اند. جسم یا کالبد یا تن و یا بدن که از خمیره مایه تثلیثی یا سه جنبه ای مادی - روانی - روحی آفریده شده است فقط نقش منزل یا سرا و خانه نفس مجرد را عهده دار می باشد و قوای ادراکی فهم و عقل با ابزار های حسی و فکری و خیالی و وهمی در خدمت مشاهدات نفسانی در طول زندگی دنیوی می باشند. به این معنا که نفس یا من یا خود بطور مستقیم از پشت دریچه های حواس پنجگانه مشاهدات خود را انجام نمی دهد بلکه بطور غیر مستقیم یعنی به کمک فهم و عقل و کارکرد آنها بر روی دریافت های حواس ( قضاوت های فهمانی بطور مستقیم و نتیجه گیری های عقللانی بطور غیر مستقیم بر روی قضاوت های فهمانی ) . پس از مرگ ، مشاهدات نفسانی اجزاء از زندگی در سطح بهشت برین در قالب رویا در بطن نفس کلی کیهانی و به کمک فهم و عقل کیهانی صورت می پذیرد. نفس کلی و فهم و عقل و دیگر ابعاد کیهانی از قبیل خاطره و علم و قدرت و حکمت و صبر و عشق و رحمت و زمان و مکان و بیزمانی و بیمکانی و . . . . چیز های دیگری نیستند غیر از ابعاد فراوان و بیکران خداوند متعال که به امر خود وی به واحد های متناهی و مساوی و موازی و بیشمار کیهانی یا جهانی تقسیم شده اند. بُعد آرام و ساکن و پیوسته و فرا گیر جان فقط نقش و و وظیفه اهداء زندگی از لحظه بسته شدن نطفه و مرطوب شدن بذر گیاهان تا لحظه خشک شدن و مردن را عهده دار می باشد. عبارت حکیمانه و عارفانه به شکل زیر : بنام آنکه جان را فکرت بخشید و با نور آن شمع دانش دل را بر افروخت ، هم علارغم زیبایی یک بیان تخیلی و توهمی بیش نمی باشد.
در پایان کلام کودکانه امروز خویش که امیدوارم سر خوانندگان گرامی را بدرد نیاورده باشد، من بر این بینش و باورم که خداوند متعال در طول تاریخ پیدایش انسان روی کره زمین تاکنون هیچ انسان هایی را در بین اقوام یهود و عرب و عجم و هیچ قوم دیگری تحت عناوین سوشیان و منجی و ناجی و نبی و پسر و رسول و ولی و هرگونه عنوان دیگری برای تربیت و هدایت معنوی بشر انتخاب و اعزام و ارسال ننموده و در گوش سر هیچ انسانی یک جمله یا جملاتی را تحت عنوان آیه و آیات نجوا و زمزمه نکرده است چه بطور مستقیم و بدون واسطه و چه غیر مستقیم یا باواسطه.
نیافرید آفریدگار کائنات مرا بهر طاعت و بندگی و الا یعبدون/ بلکه تا کند مرا به معرفت ابعاد فراوان و بیکران خویش رهنمون/ واحد و احد نیند دو علم الا یگانه به لسان آراب/ در قیاس با ابعاد، اسما و صفات الفاظی اند کودکانه بر سر آب و در طول آداب/.