[ویکی فقه] رسالة فی تحقیق مسألة المشتق (کتاب). «رسالة فی المشتق»، نوشته شیخ اعظم، شیخ مرتضی انصاری ، از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم هجری است. این کتاب، به زبان عربی است و به بحثی جامع درباره مشتق ، مفهوم آن و ثمره دیدگاه های گوناگون درباره آن پرداخته است.
کتاب، متشکل از دو مقام و یک خاتمه است.
کتاب، متشکل از دو مقام و یک خاتمه است.
[ویکی فقه] رساله فی تحقیق مساله المشتق (کتاب). «رسالة فی المشتق»، نوشته شیخ اعظم، شیخ مرتضی انصاری ، از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم هجری است. این کتاب، به زبان عربی است و به بحثی جامع درباره مشتق ، مفهوم آن و ثمره دیدگاه های گوناگون درباره آن پرداخته است.
کتاب، متشکل از دو مقام و یک خاتمه است.
گزارش محتوا
مؤلف، در آغاز، به بیان مفهوم مشتق می پردازد و اینکه مشتق عنوانی از عناوین ذات است و در وجود خارجی با آن متحد می باشد و ذات به حسب وضع در آن اخذ نشده، ولی برخی گمان کرده اند که ذات، در مفهوم آن اخذ شده و این توهم باطل است و ادله ای نیز در رد این توهم ذکر می کند. ایشان، سپس، به بیان فرق میان مشتق و جامد می پردازد و می فرماید: در مشتق، مبدا آن در خارج موجود است، ولی در جامد، مبدا آن در خارج موجود نیست، بلکه عقل آن را انتزاع می کند. مانند حجریت که از حجر و شجریت که از شجر انتزاع می شود. پس از آن، مرحوم شیخ، می فرماید: در این بحث (عدم اخذ ذات در مفهوم)، میان انواع مشتقات، مانند اسم فاعل ، اسم مفعول ، اسم زمان و اسم مکان فرقی نیست و در مفهوم هیچ یک، ذات اخذ نشده است. شیخ انصاری، پس از آن، به این بحث می پردازد که آیا در صدق مشتق، تلبس به مبدا، شرط است یا خیر؟ در خاتمه، می فرماید: ثمره نزاع در مشتق، در اوقاف و نذور و... فراوان است؛ مثلا اگر کسی چیزی را وقف سکنه فلان آبادی بکند، چنانچه بگوییم: مشتق، حقیقت در چیزی است که در زمان اطلاق لفظ، متلبس به مبدا باشد نه آنچه مبدا از وی زایل شده، احکام خاص وقف آن چیز، در مورد کسی که پیش تر ساکن آن آبادی بوده، ولی در زمان اطلاق لفظ مزبور، سکونت از وی زایل گردیده، نمی شود و چنانچه بگوییم: مشتق، برای اعم وضع شده، احکام مزبور در حق وی جاری می گردد.
کتاب، متشکل از دو مقام و یک خاتمه است.
گزارش محتوا
مؤلف، در آغاز، به بیان مفهوم مشتق می پردازد و اینکه مشتق عنوانی از عناوین ذات است و در وجود خارجی با آن متحد می باشد و ذات به حسب وضع در آن اخذ نشده، ولی برخی گمان کرده اند که ذات، در مفهوم آن اخذ شده و این توهم باطل است و ادله ای نیز در رد این توهم ذکر می کند. ایشان، سپس، به بیان فرق میان مشتق و جامد می پردازد و می فرماید: در مشتق، مبدا آن در خارج موجود است، ولی در جامد، مبدا آن در خارج موجود نیست، بلکه عقل آن را انتزاع می کند. مانند حجریت که از حجر و شجریت که از شجر انتزاع می شود. پس از آن، مرحوم شیخ، می فرماید: در این بحث (عدم اخذ ذات در مفهوم)، میان انواع مشتقات، مانند اسم فاعل ، اسم مفعول ، اسم زمان و اسم مکان فرقی نیست و در مفهوم هیچ یک، ذات اخذ نشده است. شیخ انصاری، پس از آن، به این بحث می پردازد که آیا در صدق مشتق، تلبس به مبدا، شرط است یا خیر؟ در خاتمه، می فرماید: ثمره نزاع در مشتق، در اوقاف و نذور و... فراوان است؛ مثلا اگر کسی چیزی را وقف سکنه فلان آبادی بکند، چنانچه بگوییم: مشتق، حقیقت در چیزی است که در زمان اطلاق لفظ، متلبس به مبدا باشد نه آنچه مبدا از وی زایل شده، احکام خاص وقف آن چیز، در مورد کسی که پیش تر ساکن آن آبادی بوده، ولی در زمان اطلاق لفظ مزبور، سکونت از وی زایل گردیده، نمی شود و چنانچه بگوییم: مشتق، برای اعم وضع شده، احکام مزبور در حق وی جاری می گردد.
wikifeqh: رسالة_فی_تحقیق_مسألة_المشتق _(کتاب)