[ویکی فقه] رسالة فی تحریم الغناء (للکاشانی). کتاب رسالة فی تحریم الغناء نوشته محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی و به زبان عربی در موضوع غناء و به شیوه فقه استدلالی است.
این کتاب رساله ایست ارزشمند متعلق به یکی از علمای قرن سیزدهم با نام شیخ محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی ، وی کسی بود که در مسیر بپاداشت کلمه توحید عمر خویش را به تلاشی مخلصانه در راه تحقیق و تدقیق در معارف اسلامی گذراند.
این کتاب رساله ایست ارزشمند متعلق به یکی از علمای قرن سیزدهم با نام شیخ محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی ، وی کسی بود که در مسیر بپاداشت کلمه توحید عمر خویش را به تلاشی مخلصانه در راه تحقیق و تدقیق در معارف اسلامی گذراند.
[ویکی فقه] رسالة فی تحریم الغناء (کتاب). رسالة فی تحریم الغناء تالیف عالم جلیل القدر ملا محمد باقر بن محمد مؤمن سبزواری قدس سره (۱۰۱۷- ۱۰۹۰) است.
برخی از شرح حال نگاران به رسالۀ تحریم غنا تالیف محقق سبزواری تصریح کرده اند مثلا صاحب ریاض می نویسد: «و له رسالة فی تحریم الغناء». و صاحب روضات الجنات هنگام بر شمردن آثار سبزواری گوید: «و رسالة فی تحریم الغناء». در امل الآمل نیز آمده: «و رسالة فی تحریم الغناء». همچنین صاحب الذریعة گوید: ... رسالة فی الغناء و هو فی تحریم الغناء، للمولی محمد باقر بن محمد مؤمن السبزواری عده الشیخ الحر فی مقدمته الثانیة من تحریر الوسائل وسائل الشیعة و تحبیر مسائل الشریعة من الکتب الماخوذة عنها. حضرت حجة الاسلام و المسلمین حاج سید محمد علی روضاتی دامت افاضاته در شرح حال «میر ابو القاسم کبیر» گوید: «مرحوم حاج میر ابو القاسم کتب و رسائل زیادی به خط زیبای خود استنساخ نموده و نگارنده بعضی از آنها را زیارت کرده است، از جمله «رسالۀ تحریم غناء» تالیف محقق اجل، مولی محمد باقر سبزواری رحمه الله...». این رساله در کشف الاستار نیز معرفی شده است.
برخی از شرح حال نگاران به رسالۀ تحریم غنا تالیف محقق سبزواری تصریح کرده اند مثلا صاحب ریاض می نویسد: «و له رسالة فی تحریم الغناء». و صاحب روضات الجنات هنگام بر شمردن آثار سبزواری گوید: «و رسالة فی تحریم الغناء». در امل الآمل نیز آمده: «و رسالة فی تحریم الغناء». همچنین صاحب الذریعة گوید: ... رسالة فی الغناء و هو فی تحریم الغناء، للمولی محمد باقر بن محمد مؤمن السبزواری عده الشیخ الحر فی مقدمته الثانیة من تحریر الوسائل وسائل الشیعة و تحبیر مسائل الشریعة من الکتب الماخوذة عنها. حضرت حجة الاسلام و المسلمین حاج سید محمد علی روضاتی دامت افاضاته در شرح حال «میر ابو القاسم کبیر» گوید: «مرحوم حاج میر ابو القاسم کتب و رسائل زیادی به خط زیبای خود استنساخ نموده و نگارنده بعضی از آنها را زیارت کرده است، از جمله «رسالۀ تحریم غناء» تالیف محقق اجل، مولی محمد باقر سبزواری رحمه الله...». این رساله در کشف الاستار نیز معرفی شده است.
[ویکی فقه] رساله فی تحریم الغناء (للکاشانی). کتاب رسالة فی تحریم الغناء نوشته محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی و به زبان عربی در موضوع غناء و به شیوه فقه استدلالی است.
این کتاب رساله ایست ارزشمند متعلق به یکی از علمای قرن سیزدهم با نام شیخ محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی ، وی کسی بود که در مسیر بپاداشت کلمه توحید عمر خویش را به تلاشی مخلصانه در راه تحقیق و تدقیق در معارف اسلامی گذراند.
معرفی کتاب
موضوع بحث در این رساله ارزشمند غناء است، برای همه آشکار است که این مساله از مهمترین مسائل مبهم و پیچیده ایست که فقهای اعلام به خاطر پیچیدگی و روشن نبودن حدود حرمتش از آن در نوشته های فقهی استدلالی خویش صحبت کرده اند. چرا که این مساله از مسائلی است که بسیار مورد رد و قبول قرار گرفته و آراء و اقوال و مبانی در آن بسیار گوناگون است. مؤلف در این رساله با کمال مهارت علمیش به بیان مفهوم و ماهیت غنا و بیان ادله حرمت و نقد ادله مجوزین و بیان موارد استثنا شده از غنا- مانند غنا در جشنهای عروسی و تغنی در قرآن و مرثیه سراییها- می پردازد و بسیار زیبا ابهامات را از مساله پاک می کند.
انگیزه نگارش
چه بسا علت نوشتن این رساله از سوی مصنف این امور باشند، اولا: پیچیدگی خود مساله؛ و ثانیا: روی آوردن بیش از پیش ثروتمندان و مرفهان دوره ایشان قدس سره به استعمال آلات موسیقی و طرب در مجالس مبتذلشان؛ و ثالثا: مساله شنیدن غنا نزد متصوفه ، که برخی فقها این امر را جایز شمرده اند. اما این مطلب که در عصر حاضر که عصر پیشرفت علوم و صنعت و تکنولوژی است و رسانه های شنیداری و دیداری مانند تلویزیون و رادیو و سینما در هر مکان و حتی در روستاها نیز یافت می شود برخی محققان را بر آن داشت که این رساله را به دلیل اهمیتش مورد تحقیق و بررسی قرار دهند.
نسخه شناسی
...
این کتاب رساله ایست ارزشمند متعلق به یکی از علمای قرن سیزدهم با نام شیخ محمد رسول بن عبد العزیز کاشانی ، وی کسی بود که در مسیر بپاداشت کلمه توحید عمر خویش را به تلاشی مخلصانه در راه تحقیق و تدقیق در معارف اسلامی گذراند.
معرفی کتاب
موضوع بحث در این رساله ارزشمند غناء است، برای همه آشکار است که این مساله از مهمترین مسائل مبهم و پیچیده ایست که فقهای اعلام به خاطر پیچیدگی و روشن نبودن حدود حرمتش از آن در نوشته های فقهی استدلالی خویش صحبت کرده اند. چرا که این مساله از مسائلی است که بسیار مورد رد و قبول قرار گرفته و آراء و اقوال و مبانی در آن بسیار گوناگون است. مؤلف در این رساله با کمال مهارت علمیش به بیان مفهوم و ماهیت غنا و بیان ادله حرمت و نقد ادله مجوزین و بیان موارد استثنا شده از غنا- مانند غنا در جشنهای عروسی و تغنی در قرآن و مرثیه سراییها- می پردازد و بسیار زیبا ابهامات را از مساله پاک می کند.
انگیزه نگارش
چه بسا علت نوشتن این رساله از سوی مصنف این امور باشند، اولا: پیچیدگی خود مساله؛ و ثانیا: روی آوردن بیش از پیش ثروتمندان و مرفهان دوره ایشان قدس سره به استعمال آلات موسیقی و طرب در مجالس مبتذلشان؛ و ثالثا: مساله شنیدن غنا نزد متصوفه ، که برخی فقها این امر را جایز شمرده اند. اما این مطلب که در عصر حاضر که عصر پیشرفت علوم و صنعت و تکنولوژی است و رسانه های شنیداری و دیداری مانند تلویزیون و رادیو و سینما در هر مکان و حتی در روستاها نیز یافت می شود برخی محققان را بر آن داشت که این رساله را به دلیل اهمیتش مورد تحقیق و بررسی قرار دهند.
نسخه شناسی
...
wikifeqh: رسالة_فی_تحریم_الغناء_(للکاشانی)
[ویکی فقه] رساله فی تحریم الغناء (کتاب). رسالة فی تحریم الغناء تالیف عالم جلیل القدر ملا محمد باقر بن محمد مؤمن سبزواری قدس سره (۱۰۱۷- ۱۰۹۰) است.
برخی از شرح حال نگاران به رسالۀ تحریم غنا تالیف محقق سبزواری تصریح کرده اند مثلا صاحب ریاض می نویسد: «و له رسالة فی تحریم الغناء». و صاحب روضات الجنات هنگام بر شمردن آثار سبزواری گوید: «و رسالة فی تحریم الغناء». در امل الآمل نیز آمده: «و رسالة فی تحریم الغناء». همچنین صاحب الذریعة گوید: ... رسالة فی الغناء و هو فی تحریم الغناء، للمولی محمد باقر بن محمد مؤمن السبزواری عده الشیخ الحر فی مقدمته الثانیة من تحریر الوسائل وسائل الشیعة و تحبیر مسائل الشریعة
بر سیزده نسخۀ خطی از این رساله وقوف یافتیم که در ذیل معرفی می شود و تصحیح آن بر اساس پنج نسخه ای که ابتدا ذکر می شود انجام پذیرفته است. ۱- نسخه ای ضمن مجموعه ای از رساله های متعدد، از استاد حجة الاسلام و المسلمین حاج سید محمد علی روضاتی دامت افاضاته که استاد روضاتی آن را مقابله کرده است با نسخه ای که در آخرش چنین آمده است: «تم و الحمد لله علی ید اقل العباد ابو القاسم جعفر بن السید حسین الحسینی الموسوی عفا الله تعالی عن جرائمه و صفح عن معاصیه و مآثمه، و غفر له و لوالدیه و للمؤمنین و المؤمنات فی سادس رجب من سنة ۱۱۵۰ فی رباط آقا میرک من اعمال گلپایگان فی دار اخی الحاج محمد علی وفقه الله تعالی، حامدا لله مصلیا علی رسوله و آله الطاهرین». ۲- نسخۀ شمار آیة الله العظمی گلپایگانی]] ، این نسخه تقریبا از نصف، یعنی از «و نقول بعد التنزل عن ذلک کله و کون الامر مشتبها، الذی یلیق باهل الطاعة و التقوی» تا پایان رساله را دارد. و کاتب در خاتمه نوشته است: «کتبه ابن المرحوم محمد باقر؛ محمد هادی، حامدا مصلیا مسلما مستغفرا من شعبان ۱۱۳۴». ۳- نسخۀ شمارۀ ۸۸۳۹، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره (فهرست کتابخانه، ج۲۳، ص۲۷). ۴- نسخۀ شمارۀ ۴۷۸۶ کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره (فهرست کتابخانه ج۱۲، ص۳۵۱). ۵- میکرو فیلم شمارۀ ۲/ ۳۶۵۳، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران . ۶- نسخۀ شمارۀ ۷۹۵ کتابخانه مسجد اعظم قم (فهرست، ص۲۹۹). ۷- نسخۀ شمارۀ ۹/ ۷۳۱ کتابخانه گوهرشاد مشهد (فهرست، ج۲، ص۸۴۴). ۸- نسخۀ شمارۀ ۲/ ۳۳۶۳ کتابخانه شماره ۱ مجلس شورای اسلام ی (فهرست، ج۱۰، ص۸۷۳- ۸۷۴). ۹- نسخۀ شمارۀ ۱۳/ ۸۱۹۰ کتابخانه مدرسه شهید مطهری (سپهسالار سابق) (فهرست، ج۵، ص۲۳۵). ۱۰- نسخه ای ضمن مجموعۀ شمارۀ ۶۱۰، «کتابخانۀ صفائی» در کتابخانه آستانه قدس رضو ی علیه السلام. (فهرست صفائی، ص۲۷۵). ۱۱- نسخۀ شمارۀ ۵/ ۸۹۶، کتابخانه دانشکده الهیات مشهد (فهرست، ج۲، ص۶۱). ۱۲- نسخۀ کتابخانه آیة الله سید مهدی لاجوردی در قم. ۱۳- نسخۀ کتابخانۀ دانشگاه لس آنجلس ص۱۱۵، (نشریۀ دانشگاه، ج۱۱، ص۷۱۳).
دیدگاه محقق سبزواری در این رساله
سبزواری در ابتدای رساله می گوید: دربارۀ حرمت غنا بین مسلمانان اختلاف نظر وجود دارد ولی حرمت غنا مورد اجماع علمای امامیه رضوان الله علیهم است بلکه در مکتب اهل بیت علیهم السّلام ظهور حرمت غناء به حدی است که نیاز به توضیح ندارد و این حکم، نظیر مسح بر رجلین است و بیشتر صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نیز بر همین عقیده اند. و پس از استدلال به آیاتی چند از قرآن کریم ، برای اثبات حرمت غنا ، می نویسد: و لیس الغرض الاستدلال بکل واحد من هذه الآیات بل الغرض التایید و اوضح الحجج الاخبار المستفیضة بل المتواترة من طریق العامة و الخاصة. و در پایان مبحث احادیث می گوید: «این مجموعه، غرض ما را تامین می کند و ضعف سند یا نارسایی دلالت برخی از روایات ضرری ندارد». آنگاه به نقل و نقد ادله ای می پردازد که بر جواز غنا به آنها تمسک شده است و به استدلال گروهی از عامه که معتقد به اباحۀ غنا هستند، پاسخ می دهد. محقق سبزواری در آغاز این رساله نگاشته است: در این رساله بیشتر آیات قرآن و اخباری را که از اهل بیت -علیهم السّلام -در منع و تحریم غنا و تهدید بر آن رسیده است ذکر کردم، همچنین فروعی چند و خلاصۀ گفتار فقها و غیر ایشان در بررسی معنی و حکم غنا را آوردم و در اینجا حرف دلم را زدم چنانکه حق خدای سبحان بر زبان انسان ، همین است. سبزواری در استثنای حداء از حرمت غنا، تامل دارد و در حکم مغنیۀ مجالس عروسی- به شرطی که سخن باطل نگوید و مردان نباشند- قول به اباحه را اقرب به واقع می شمارد و در استثنای مراثی حضرت امام حسین -علیه السّلام- دلیل قویی نمی یابد و دربارۀ غنا در قرائت قرآن کریم گوید: برخی برای حلیت غنا در قرآن تعلیلهایی می آورند، گاهی گویند: در قرآن- که حکمت و موعظه است- غنا راه ندارد. یکبار می گویند: حقیقت غنا را عرف تشخیص می دهد و عرف چنین مواردی را غنا نمی نامد، گاهی گویند: غنا بودن این مورد ثابت نشده است. آنگاه با پاسخی طولانی این تعلیلها را از درجۀ اعتبار ساقط می کند. و سرانجام در پایان رساله دستور العملی ارزنده و سودمند آورده و در آغاز آن گوید: «شایستۀ شان اهل طاعت و تقوا تورع است و احتیاط ».
برخی از شرح حال نگاران به رسالۀ تحریم غنا تالیف محقق سبزواری تصریح کرده اند مثلا صاحب ریاض می نویسد: «و له رسالة فی تحریم الغناء». و صاحب روضات الجنات هنگام بر شمردن آثار سبزواری گوید: «و رسالة فی تحریم الغناء». در امل الآمل نیز آمده: «و رسالة فی تحریم الغناء». همچنین صاحب الذریعة گوید: ... رسالة فی الغناء و هو فی تحریم الغناء، للمولی محمد باقر بن محمد مؤمن السبزواری عده الشیخ الحر فی مقدمته الثانیة من تحریر الوسائل وسائل الشیعة و تحبیر مسائل الشریعة
بر سیزده نسخۀ خطی از این رساله وقوف یافتیم که در ذیل معرفی می شود و تصحیح آن بر اساس پنج نسخه ای که ابتدا ذکر می شود انجام پذیرفته است. ۱- نسخه ای ضمن مجموعه ای از رساله های متعدد، از استاد حجة الاسلام و المسلمین حاج سید محمد علی روضاتی دامت افاضاته که استاد روضاتی آن را مقابله کرده است با نسخه ای که در آخرش چنین آمده است: «تم و الحمد لله علی ید اقل العباد ابو القاسم جعفر بن السید حسین الحسینی الموسوی عفا الله تعالی عن جرائمه و صفح عن معاصیه و مآثمه، و غفر له و لوالدیه و للمؤمنین و المؤمنات فی سادس رجب من سنة ۱۱۵۰ فی رباط آقا میرک من اعمال گلپایگان فی دار اخی الحاج محمد علی وفقه الله تعالی، حامدا لله مصلیا علی رسوله و آله الطاهرین». ۲- نسخۀ شمار آیة الله العظمی گلپایگانی]] ، این نسخه تقریبا از نصف، یعنی از «و نقول بعد التنزل عن ذلک کله و کون الامر مشتبها، الذی یلیق باهل الطاعة و التقوی» تا پایان رساله را دارد. و کاتب در خاتمه نوشته است: «کتبه ابن المرحوم محمد باقر؛ محمد هادی، حامدا مصلیا مسلما مستغفرا من شعبان ۱۱۳۴». ۳- نسخۀ شمارۀ ۸۸۳۹، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره (فهرست کتابخانه، ج۲۳، ص۲۷). ۴- نسخۀ شمارۀ ۴۷۸۶ کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره (فهرست کتابخانه ج۱۲، ص۳۵۱). ۵- میکرو فیلم شمارۀ ۲/ ۳۶۵۳، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران . ۶- نسخۀ شمارۀ ۷۹۵ کتابخانه مسجد اعظم قم (فهرست، ص۲۹۹). ۷- نسخۀ شمارۀ ۹/ ۷۳۱ کتابخانه گوهرشاد مشهد (فهرست، ج۲، ص۸۴۴). ۸- نسخۀ شمارۀ ۲/ ۳۳۶۳ کتابخانه شماره ۱ مجلس شورای اسلام ی (فهرست، ج۱۰، ص۸۷۳- ۸۷۴). ۹- نسخۀ شمارۀ ۱۳/ ۸۱۹۰ کتابخانه مدرسه شهید مطهری (سپهسالار سابق) (فهرست، ج۵، ص۲۳۵). ۱۰- نسخه ای ضمن مجموعۀ شمارۀ ۶۱۰، «کتابخانۀ صفائی» در کتابخانه آستانه قدس رضو ی علیه السلام. (فهرست صفائی، ص۲۷۵). ۱۱- نسخۀ شمارۀ ۵/ ۸۹۶، کتابخانه دانشکده الهیات مشهد (فهرست، ج۲، ص۶۱). ۱۲- نسخۀ کتابخانه آیة الله سید مهدی لاجوردی در قم. ۱۳- نسخۀ کتابخانۀ دانشگاه لس آنجلس ص۱۱۵، (نشریۀ دانشگاه، ج۱۱، ص۷۱۳).
دیدگاه محقق سبزواری در این رساله
سبزواری در ابتدای رساله می گوید: دربارۀ حرمت غنا بین مسلمانان اختلاف نظر وجود دارد ولی حرمت غنا مورد اجماع علمای امامیه رضوان الله علیهم است بلکه در مکتب اهل بیت علیهم السّلام ظهور حرمت غناء به حدی است که نیاز به توضیح ندارد و این حکم، نظیر مسح بر رجلین است و بیشتر صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نیز بر همین عقیده اند. و پس از استدلال به آیاتی چند از قرآن کریم ، برای اثبات حرمت غنا ، می نویسد: و لیس الغرض الاستدلال بکل واحد من هذه الآیات بل الغرض التایید و اوضح الحجج الاخبار المستفیضة بل المتواترة من طریق العامة و الخاصة. و در پایان مبحث احادیث می گوید: «این مجموعه، غرض ما را تامین می کند و ضعف سند یا نارسایی دلالت برخی از روایات ضرری ندارد». آنگاه به نقل و نقد ادله ای می پردازد که بر جواز غنا به آنها تمسک شده است و به استدلال گروهی از عامه که معتقد به اباحۀ غنا هستند، پاسخ می دهد. محقق سبزواری در آغاز این رساله نگاشته است: در این رساله بیشتر آیات قرآن و اخباری را که از اهل بیت -علیهم السّلام -در منع و تحریم غنا و تهدید بر آن رسیده است ذکر کردم، همچنین فروعی چند و خلاصۀ گفتار فقها و غیر ایشان در بررسی معنی و حکم غنا را آوردم و در اینجا حرف دلم را زدم چنانکه حق خدای سبحان بر زبان انسان ، همین است. سبزواری در استثنای حداء از حرمت غنا، تامل دارد و در حکم مغنیۀ مجالس عروسی- به شرطی که سخن باطل نگوید و مردان نباشند- قول به اباحه را اقرب به واقع می شمارد و در استثنای مراثی حضرت امام حسین -علیه السّلام- دلیل قویی نمی یابد و دربارۀ غنا در قرائت قرآن کریم گوید: برخی برای حلیت غنا در قرآن تعلیلهایی می آورند، گاهی گویند: در قرآن- که حکمت و موعظه است- غنا راه ندارد. یکبار می گویند: حقیقت غنا را عرف تشخیص می دهد و عرف چنین مواردی را غنا نمی نامد، گاهی گویند: غنا بودن این مورد ثابت نشده است. آنگاه با پاسخی طولانی این تعلیلها را از درجۀ اعتبار ساقط می کند. و سرانجام در پایان رساله دستور العملی ارزنده و سودمند آورده و در آغاز آن گوید: «شایستۀ شان اهل طاعت و تقوا تورع است و احتیاط ».
wikifeqh: رسالة_فی_تحریم_الغناء_(کتاب)