[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للبهبهانی). مؤلف این رساله، آقا محمود بن محمد علی بهبهانی کرمانشاهی (م ۱۲۶۹ ق) است.
این رساله در مجموعه ۱۵۳۷ کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره نگهداری می شود. در این مجموعه از این مؤلف سه رساله هست: رسالۀ اول منظومه ای است فقهی و مختصر، از ابتدای طهارت تا آخر امر به معروف و نهی از منکر. رسالۀ دوم همین رساله است که در زمان حیات مؤلف استنساخ شده و خود مؤلف آن را تصحیح کرده و در سال ۱۲۶۳ پایان یافته است. و رسالۀ سوم حاوی چند سؤال و جواب است که بعضا به فارسی است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در ذریعه (ج ۱۶، ص۶۲) گوید: رسالة فی الغناء للآقا محمد علی الکرمانشاهی نزیل طهران المتوفی ۱۲۶۹ اولها: احمد الله علی نواله... فرغ منها اواخر محرم ۱۲۶۳. رایت النسخة بخطه عند حفیده الحاج آقا احمد بن الحاج آقا هادی فی طهران. احتمالا در کلام ایشان سقطی رخ داده و «محمود بن» از قلم افتاده، زیرا این رساله از آقا محمود فرزند آقا محمد علی است نه خود آقا محمد علی؛ و حاج آقا احمد، که تهرانی وی را به عنوان نوۀ مؤلف معرفی کرده، نوۀ آقا محمود و فرزند آقا هادی است و نیز سایر مشخصات مانند تاریخ وفات و تاریخ پایان یافتن آن با رسالۀ آقا محمود تطبیق می کند. بعلاوه، چنانکه در فهرست کتابخانه گفته شده مؤلف در مقدمه به نام خود تصریح می کند.
این رساله در مجموعه ۱۵۳۷ کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره نگهداری می شود. در این مجموعه از این مؤلف سه رساله هست: رسالۀ اول منظومه ای است فقهی و مختصر، از ابتدای طهارت تا آخر امر به معروف و نهی از منکر. رسالۀ دوم همین رساله است که در زمان حیات مؤلف استنساخ شده و خود مؤلف آن را تصحیح کرده و در سال ۱۲۶۳ پایان یافته است. و رسالۀ سوم حاوی چند سؤال و جواب است که بعضا به فارسی است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در ذریعه (ج ۱۶، ص۶۲) گوید: رسالة فی الغناء للآقا محمد علی الکرمانشاهی نزیل طهران المتوفی ۱۲۶۹ اولها: احمد الله علی نواله... فرغ منها اواخر محرم ۱۲۶۳. رایت النسخة بخطه عند حفیده الحاج آقا احمد بن الحاج آقا هادی فی طهران. احتمالا در کلام ایشان سقطی رخ داده و «محمود بن» از قلم افتاده، زیرا این رساله از آقا محمود فرزند آقا محمد علی است نه خود آقا محمد علی؛ و حاج آقا احمد، که تهرانی وی را به عنوان نوۀ مؤلف معرفی کرده، نوۀ آقا محمود و فرزند آقا هادی است و نیز سایر مشخصات مانند تاریخ وفات و تاریخ پایان یافتن آن با رسالۀ آقا محمود تطبیق می کند. بعلاوه، چنانکه در فهرست کتابخانه گفته شده مؤلف در مقدمه به نام خود تصریح می کند.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للتویسرکانی). رسالة فی الغناء تألیف آقا میرزا عبد الغفار تویسرکانی می باشد.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للخواجوئی). کتاب رسالة فی الغناء نوشته آخوند محمد اسماعیل بن حسین بن محمد رضا مازندرانی اصفهانی معروف به ملا اسماعیل خواجوئی و فاضل خواجوئی مازندرانی خاتون آبادی، به زبان عربی و در موضوع فقه استدلالی می باشد.
مؤلف در این رساله می نویسد: در بررسی اخبار و فتاوای علمای سلف و خلف دیدم صریحا بر حرمت غنا مطلقا، اتفاق و اجماع است گرچه در ضمن روایات صحیحه مصرحه به حرمت، شماری خبر ضعیف هم هست که ظاهرشان اشعار دارد به جواز غنا در قرائت قرآن و دعا ، و اینها مستمسک بعضی از متفقهان قرار گرفته است و من تصمیم دارم این سخنان را بررسی و ارزیابی کنم.این رساله پیش از آنکه بحثی مستقل و منظم را ارائه دهد به نقل و نقد آرای دیگران پرداخته است و لحن برخوردش با محقق سبزواری محترمانه تر است تا نحوۀ برخوردش با مرحوم سید ماجد کاشانی . مؤلف ابتدا کلمات محقق سبزواری در الکفایه و الذخیره و سپس آرای مرحوم سید ماجد را مفصلا نقل و نقد می کند سپس به عنوان «خاتمة» به شرح برخی از اخبار باب می پردازد، آنگاه اظهار داشته که پس از تالیف این بخش، به رساله ای از مرحوم سبزواری در حرمت غنا دست یافتم که بسیار مفید است از این رو بخشهایی از آن رساله را مورد بررسی قرار می دهد و معتقد است مرحوم سبزواری ابتدا رسالۀ تحریمیه را نگاشته و سپس به کتاب کفایه و ذخیره پرداخته است. از آنجا که این رساله بیشتر صبغۀ تعلیقه دارد تا تالیف مستقل و از طرفی با شتاب نوشته شده است چنانکه در پایان می نویسد: «و لقد کنا فی ترقیمه راکبین علی متن العجالة» نظم و ترتیب منطقی در آن چندان رعایت نشده است و سخنان استطرادی و جمله های معترضه و فاصلۀ زیاد بین مبتدا و خبر، در آن کم نیست.مؤلف به تناسب، در فروع زیادی اظهار نظر می نماید و یکجا می نویسد: و الاظهر ان مد الصوت، ان اشتمل علی الترجیع المطرب و اوجب اللذة و اللهو، فهو حرام فعله و استماعه، و الا فلا فرق بینه و بین نهیق الحمار.
مؤلف در این رساله می نویسد: در بررسی اخبار و فتاوای علمای سلف و خلف دیدم صریحا بر حرمت غنا مطلقا، اتفاق و اجماع است گرچه در ضمن روایات صحیحه مصرحه به حرمت، شماری خبر ضعیف هم هست که ظاهرشان اشعار دارد به جواز غنا در قرائت قرآن و دعا ، و اینها مستمسک بعضی از متفقهان قرار گرفته است و من تصمیم دارم این سخنان را بررسی و ارزیابی کنم.این رساله پیش از آنکه بحثی مستقل و منظم را ارائه دهد به نقل و نقد آرای دیگران پرداخته است و لحن برخوردش با محقق سبزواری محترمانه تر است تا نحوۀ برخوردش با مرحوم سید ماجد کاشانی . مؤلف ابتدا کلمات محقق سبزواری در الکفایه و الذخیره و سپس آرای مرحوم سید ماجد را مفصلا نقل و نقد می کند سپس به عنوان «خاتمة» به شرح برخی از اخبار باب می پردازد، آنگاه اظهار داشته که پس از تالیف این بخش، به رساله ای از مرحوم سبزواری در حرمت غنا دست یافتم که بسیار مفید است از این رو بخشهایی از آن رساله را مورد بررسی قرار می دهد و معتقد است مرحوم سبزواری ابتدا رسالۀ تحریمیه را نگاشته و سپس به کتاب کفایه و ذخیره پرداخته است. از آنجا که این رساله بیشتر صبغۀ تعلیقه دارد تا تالیف مستقل و از طرفی با شتاب نوشته شده است چنانکه در پایان می نویسد: «و لقد کنا فی ترقیمه راکبین علی متن العجالة» نظم و ترتیب منطقی در آن چندان رعایت نشده است و سخنان استطرادی و جمله های معترضه و فاصلۀ زیاد بین مبتدا و خبر، در آن کم نیست.مؤلف به تناسب، در فروع زیادی اظهار نظر می نماید و یکجا می نویسد: و الاظهر ان مد الصوت، ان اشتمل علی الترجیع المطرب و اوجب اللذة و اللهو، فهو حرام فعله و استماعه، و الا فلا فرق بینه و بین نهیق الحمار.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للخوانساری). رسالة فی الغناء تألیف، سید محمود بن عبد العظیم خوانساری از علمای شیعه در قرن سیزدهم هجری و متوفای سال ۱۲۹۲ هجری قمری می باشد.
مؤلف در این کتاب می فرماید: غنا از محرمات است و برای بیان این مطلب در سه موضوع باید بحث شود. ابتدا در معرفی موضوع غنا، سپس در بیان حکم آن و در خاتمه در بیان موارد استثناء.وی در بیان موضوع، نظر علمای اهل لغت و فقها را مطرح می نماید مانند:نهایه ابن اثیر، مصباح، صحاح، قاموس، مجمع البحرین، مستند الشیعه، مسالک، روضه، مکاسب، جواهر، ایضاح، مفتاح الکرامة و دیگر منابع فقهی. وی به سبکی روشن و علمی به بیان نظرات و ادله مختلف و بیان دیدگاه خود می پردازد. این کتاب تحقیق خوبی درباره مبحث غنا ارائه نموده است.
مؤلف در این کتاب می فرماید: غنا از محرمات است و برای بیان این مطلب در سه موضوع باید بحث شود. ابتدا در معرفی موضوع غنا، سپس در بیان حکم آن و در خاتمه در بیان موارد استثناء.وی در بیان موضوع، نظر علمای اهل لغت و فقها را مطرح می نماید مانند:نهایه ابن اثیر، مصباح، صحاح، قاموس، مجمع البحرین، مستند الشیعه، مسالک، روضه، مکاسب، جواهر، ایضاح، مفتاح الکرامة و دیگر منابع فقهی. وی به سبکی روشن و علمی به بیان نظرات و ادله مختلف و بیان دیدگاه خود می پردازد. این کتاب تحقیق خوبی درباره مبحث غنا ارائه نموده است.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للسنقری). رسالة فی الغناء تألیف، شیخ حسین بن علی سنقری قدس سره می باشد.
مؤلف رساله حاضر از شاگردان شیخ هادی تهرانی بوده است. شیخ هادی نیز رساله ای در غنا دارد که رسالۀ حاضر از آن استفاده کرده است. مؤلف معتقد است که غنا بالذات حرام نیست بلکه در خواندن قرآن و مراثی مستحب است و در عروسیها مباح است و آنچه موجب حرمت آن می شود عوارض خارجی مانند اختلاط مرد و زن و فسق و فجور در مجالس است. او حاصل نظر خود را چنین بیان می کند: و الحاصل ان المحرم هو ما یضرب فی الالتهاء و الشهوات المحض فی اتباع الهوی و الاباطیل کما هو الحال فی الآلات الممحضة لذلک من الکوبة و المعزف و العود من القصب و المزمار و امثالها مما هو المتعارف بین اهل الفسوق مما یدف، و ما عدا ذلک اما مباح کما فی حداء الابل و زف العرائس او مندوب کالتغنی بقراءة القرآن و الادعیة و الاشعار المشعرین عن معرفة الجبار و ذکر الخلفاء الابرار و دون اقتران بما یقصده الفجار. مؤلف در ادامۀ رساله از حکم مرثیه سرایی بر مردگان و اجرت گرفتن برای آن و همچنین اجرت گرفتن برای اذان گفتن و نماز خواندن و حکم گوش دادن به غنا و بازی با آلات لهو بحث می کند.
مؤلف رساله حاضر از شاگردان شیخ هادی تهرانی بوده است. شیخ هادی نیز رساله ای در غنا دارد که رسالۀ حاضر از آن استفاده کرده است. مؤلف معتقد است که غنا بالذات حرام نیست بلکه در خواندن قرآن و مراثی مستحب است و در عروسیها مباح است و آنچه موجب حرمت آن می شود عوارض خارجی مانند اختلاط مرد و زن و فسق و فجور در مجالس است. او حاصل نظر خود را چنین بیان می کند: و الحاصل ان المحرم هو ما یضرب فی الالتهاء و الشهوات المحض فی اتباع الهوی و الاباطیل کما هو الحال فی الآلات الممحضة لذلک من الکوبة و المعزف و العود من القصب و المزمار و امثالها مما هو المتعارف بین اهل الفسوق مما یدف، و ما عدا ذلک اما مباح کما فی حداء الابل و زف العرائس او مندوب کالتغنی بقراءة القرآن و الادعیة و الاشعار المشعرین عن معرفة الجبار و ذکر الخلفاء الابرار و دون اقتران بما یقصده الفجار. مؤلف در ادامۀ رساله از حکم مرثیه سرایی بر مردگان و اجرت گرفتن برای آن و همچنین اجرت گرفتن برای اذان گفتن و نماز خواندن و حکم گوش دادن به غنا و بازی با آلات لهو بحث می کند.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للطالقانی). ملا نظر علی بن سلطان محمد طالقانی عالمی ربانی بود و در فقه و اصول و حکمت و حدیث تبحر داشت. این عالم عامل و فقیه فاضل، حافظ قرآن و مقیم تهران بود. وی از علمای نیمه دوم قرن سیزدهم و آغاز قرن چهاردهم هجری و متوفای سال ۱۳۰۶ هجری قمری می باشد.
مؤلف در این کتاب به سبک دیگر منابع فقهی استدلالی به بررسی مسئله غناء می پردازد. وی در آغاز نظر منابع لغت را در معنای غنا می آورد مثل: المصباح المنیر، النهایه ابن اثیر، سپس نظرات فقهای شیعه را از منابع فقهی نقل می کند مثل قواعد الاحکام علامه حلی و همچنین نظر مشهور فقهای شیعه. سپس اقسام صورت را بیان می فرماید، معنای آن به فارسی، و معنای صوت الحسن را بیان می فرماید. مؤلف در ادامه غنای محرم را به فارسی آواز خوانی، خوانندگی و به آواز خواندن معنا می کند. این کتاب منبعی خوب برای تحقیق در مسئله غنا می باشد.
مؤلف در این کتاب به سبک دیگر منابع فقهی استدلالی به بررسی مسئله غناء می پردازد. وی در آغاز نظر منابع لغت را در معنای غنا می آورد مثل: المصباح المنیر، النهایه ابن اثیر، سپس نظرات فقهای شیعه را از منابع فقهی نقل می کند مثل قواعد الاحکام علامه حلی و همچنین نظر مشهور فقهای شیعه. سپس اقسام صورت را بیان می فرماید، معنای آن به فارسی، و معنای صوت الحسن را بیان می فرماید. مؤلف در ادامه غنای محرم را به فارسی آواز خوانی، خوانندگی و به آواز خواندن معنا می کند. این کتاب منبعی خوب برای تحقیق در مسئله غنا می باشد.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للطهرانی). رسالة فی الغناء تألیف آیة الله شیخ هادی تهرانی قدس سره می باشد و درباره مسائل مربوط به غناء نوشته شده است.
شیخ هادی تهرانی در این رساله از شیوه بحث استادش شیخ انصاری پیروی کرده است. در آغاز رساله، غنا و الفاظی را که به نحوی با غنا مربوط است، مانند سماع، تغرید، ترنیم و لحن و... ، با استفاده از کلمات لغویان و کاربردهای گوناگون آنها توضیح می دهد و سپس دلایل قائلین به حرمت غنا را نقل و به طور دقیق و کامل نقد می کند و در مقام نتیجه گیری می نویسد: اذا عرفت هذا، فنقول: الغناء لدی و باعتقادی جائز خلافا لاکثر الاعیان و وفاقا لقاطع البرهان بای لحن من الالحان کان، سواء فی ذلک الصوت المجرد و الکلام الباطل و المرثیة و القرآن.... چنانکه مشاهده می شود، شیخ هادی رحمه الله در عبارت فوق به صراحت غنا را حلال شمرده است. لذا بعضی در مقام نقل آراء شیخ هادی نوشته اند: بر خلاف قول مشهور، غنا را جایز می شمارد و فقط در صورتی آن را حرام می داند که همراه با فعل حرام دیگری باشد.سپس عبارت فوق را شاهد مدعای خود قرار داده است. این نسبت به شیخ هادی نادرست است، و از مطالعه نکردن کامل رساله سرچشمه گرفته است. زیرا وی پس از تقویت کامل نظر فوق و سد ثغور آن، دوباره از این نظر برگشته و معتقد به حرمت ذاتی غنا شده و نوشته است: فالتحقیق حرمة الغناء فی نفسه بالاخبار و الآیات و الاجماع. اما الاخبار فبمعونة فهم الاصحاب، و اما الآیات فبمعونة الاخبار، و اما الاجماع فلتصریح کل الفقهاء بحرمته فی نفسه الا قلیل یصلح کلامه للتاویل. سپس به تفصیل روایات داله بر حرمت غنا را نقل می کند.
شیخ هادی تهرانی در این رساله از شیوه بحث استادش شیخ انصاری پیروی کرده است. در آغاز رساله، غنا و الفاظی را که به نحوی با غنا مربوط است، مانند سماع، تغرید، ترنیم و لحن و... ، با استفاده از کلمات لغویان و کاربردهای گوناگون آنها توضیح می دهد و سپس دلایل قائلین به حرمت غنا را نقل و به طور دقیق و کامل نقد می کند و در مقام نتیجه گیری می نویسد: اذا عرفت هذا، فنقول: الغناء لدی و باعتقادی جائز خلافا لاکثر الاعیان و وفاقا لقاطع البرهان بای لحن من الالحان کان، سواء فی ذلک الصوت المجرد و الکلام الباطل و المرثیة و القرآن.... چنانکه مشاهده می شود، شیخ هادی رحمه الله در عبارت فوق به صراحت غنا را حلال شمرده است. لذا بعضی در مقام نقل آراء شیخ هادی نوشته اند: بر خلاف قول مشهور، غنا را جایز می شمارد و فقط در صورتی آن را حرام می داند که همراه با فعل حرام دیگری باشد.سپس عبارت فوق را شاهد مدعای خود قرار داده است. این نسبت به شیخ هادی نادرست است، و از مطالعه نکردن کامل رساله سرچشمه گرفته است. زیرا وی پس از تقویت کامل نظر فوق و سد ثغور آن، دوباره از این نظر برگشته و معتقد به حرمت ذاتی غنا شده و نوشته است: فالتحقیق حرمة الغناء فی نفسه بالاخبار و الآیات و الاجماع. اما الاخبار فبمعونة فهم الاصحاب، و اما الآیات فبمعونة الاخبار، و اما الاجماع فلتصریح کل الفقهاء بحرمته فی نفسه الا قلیل یصلح کلامه للتاویل. سپس به تفصیل روایات داله بر حرمت غنا را نقل می کند.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (للهمدانی). کتاب رسالة فی الغناء (للهمدانی) اثر شهید مولی عبد الصمد همدانی (۱۲۱۶ ه ق ) به زبان عربی و در موضوع فقه استدلالی غنا می باشد.
شیخ شهید عبد الصمد همدانی از شاگردان استاد اکبر وحید بهبهانی و در بسیاری از علوم به ویژه فقه و عرفان متبحر بوده، پس از حدود چهل سال مجاورت در کربلا در روز عید غدیر سال ۱۲۱۶ ه. ق به دست فرقه ضاله وهابیت به شهادت رسید و در ایوان شریف حسینی مدفون گشت. از جمله تالیفات وی کتاب بحر المعارف فی العرفان و شرح معارج الاصول محقق حلی و نیز کتاب بحر الحقائق است که یک کتاب مبسوط فقهی می باشد و شیخ آقا بزرگ تهرانی در مستدرکات الذریعه آن را ذکر کرده است.
شیخ شهید عبد الصمد همدانی از شاگردان استاد اکبر وحید بهبهانی و در بسیاری از علوم به ویژه فقه و عرفان متبحر بوده، پس از حدود چهل سال مجاورت در کربلا در روز عید غدیر سال ۱۲۱۶ ه. ق به دست فرقه ضاله وهابیت به شهادت رسید و در ایوان شریف حسینی مدفون گشت. از جمله تالیفات وی کتاب بحر المعارف فی العرفان و شرح معارج الاصول محقق حلی و نیز کتاب بحر الحقائق است که یک کتاب مبسوط فقهی می باشد و شیخ آقا بزرگ تهرانی در مستدرکات الذریعه آن را ذکر کرده است.
[ویکی فقه] رسالة فی الغناء (کتاب). رسالة فی الغناء تالیف محدث متبحر شیخ حر عاملی قدس سره است.
مؤلف در ماه شعبان سال ۱۰۷۳ از تالیف رسالۀ غنا فراغت یافته است. وی به مناسبت در دو اثر دیگرش که هر دو را بعد از رسالۀ غنا تالیف کرده- یعنی الاثنا عشریة فی الرد علی الصوفیة (باب دهم)، و الفوائد الطوسیة (فائدۀ ۲۷ و ۲۸) - نیز دربارۀ غنا بحث کرده، و فائده ۲۷ فوائد طوسیة تقریبا چکیده و فشردۀ همین رسالۀ غناست، ولی مطالبی که در باب دهم اثنا عشریة آورده تفاوتهایی با مطالب این رساله دارد، از این رو در بخش دوم این مجموعه مطالب باب دهم اثنا عشریه را نیز درج کرده ایم. مؤلف در اثنا عشریه اشاره ای به رسالۀ غنا کرده و می گوید: قد سالنی عن هذا الحدیث بعض الاصحاب فکتبت فی جوابه رسالة بحسب ما اقتضاه الحال، و انا اذکر منها هنا ما لا بد منه... و در آغاز رسالۀ غنا می گوید: «... هذا جواب ما سال عنه بعض الاصحاب من شبهة غلبت علی بعض اهل هذا الزمان...» . مؤلف در این رساله از هیچ یک از آثار خود صریحا نامی نبرده، تنها در اواخر آن به اثنا عشریه اشاره ای کرده است. مطالب این رساله گرچه ناظر به مطالب فیض کاشانی و محقق سبزواری در باب غناست- و حتی عباراتی را از رساله سبزواری بدون ذکری از آن نقل کرده- ولی صریحا نامی از آنها به میان نیامده است. مؤلف قسمتهایی از رسالۀ السهام المارقة تالیف شیخ خود شیخ علی عاملی صاحب در منثور را نقل کرده و از وی با تجلیل یاد کرده است. از میان مؤلفان رساله های غنا تنها دو نفر از این رساله مطالبی نقل کرده اند، یکی عالم جلیل مرحوم تویسرکانی قدس سره و دیگر- به نقل از تویسرکانی- عالم گمنام مرحوم انجدانی قدس سره؛ که با ذکر نام از این رساله مطالبی نقل می کنند. نکتۀ شگفت آور اینکه هیچ یک از سرگذشت نگاران در سرگذشت شیخ حر از این رساله یادی نکرده اند و حتی کتابشناسیهای مهم شیعه مانند: ذریعه ، کشف الحجب ، کشف الاستار و مرآة الکتب نامی از این رساله به میان نیاورده اند و نسخه ای از آن را نشناسانده اند. علت این امر شاید ندرت نسخۀ خطی این رساله بوده است به طوری که محققین با فحص بسیار به بیش از یک نسخۀ این رساله وقوف نیافته اند.
مؤلف در ماه شعبان سال ۱۰۷۳ از تالیف رسالۀ غنا فراغت یافته است. وی به مناسبت در دو اثر دیگرش که هر دو را بعد از رسالۀ غنا تالیف کرده- یعنی الاثنا عشریة فی الرد علی الصوفیة (باب دهم)، و الفوائد الطوسیة (فائدۀ ۲۷ و ۲۸) - نیز دربارۀ غنا بحث کرده، و فائده ۲۷ فوائد طوسیة تقریبا چکیده و فشردۀ همین رسالۀ غناست، ولی مطالبی که در باب دهم اثنا عشریة آورده تفاوتهایی با مطالب این رساله دارد، از این رو در بخش دوم این مجموعه مطالب باب دهم اثنا عشریه را نیز درج کرده ایم. مؤلف در اثنا عشریه اشاره ای به رسالۀ غنا کرده و می گوید: قد سالنی عن هذا الحدیث بعض الاصحاب فکتبت فی جوابه رسالة بحسب ما اقتضاه الحال، و انا اذکر منها هنا ما لا بد منه... و در آغاز رسالۀ غنا می گوید: «... هذا جواب ما سال عنه بعض الاصحاب من شبهة غلبت علی بعض اهل هذا الزمان...» . مؤلف در این رساله از هیچ یک از آثار خود صریحا نامی نبرده، تنها در اواخر آن به اثنا عشریه اشاره ای کرده است. مطالب این رساله گرچه ناظر به مطالب فیض کاشانی و محقق سبزواری در باب غناست- و حتی عباراتی را از رساله سبزواری بدون ذکری از آن نقل کرده- ولی صریحا نامی از آنها به میان نیامده است. مؤلف قسمتهایی از رسالۀ السهام المارقة تالیف شیخ خود شیخ علی عاملی صاحب در منثور را نقل کرده و از وی با تجلیل یاد کرده است. از میان مؤلفان رساله های غنا تنها دو نفر از این رساله مطالبی نقل کرده اند، یکی عالم جلیل مرحوم تویسرکانی قدس سره و دیگر- به نقل از تویسرکانی- عالم گمنام مرحوم انجدانی قدس سره؛ که با ذکر نام از این رساله مطالبی نقل می کنند. نکتۀ شگفت آور اینکه هیچ یک از سرگذشت نگاران در سرگذشت شیخ حر از این رساله یادی نکرده اند و حتی کتابشناسیهای مهم شیعه مانند: ذریعه ، کشف الحجب ، کشف الاستار و مرآة الکتب نامی از این رساله به میان نیاورده اند و نسخه ای از آن را نشناسانده اند. علت این امر شاید ندرت نسخۀ خطی این رساله بوده است به طوری که محققین با فحص بسیار به بیش از یک نسخۀ این رساله وقوف نیافته اند.
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للبهبهانی). مؤلف این رساله، آقا محمود بن محمد علی بهبهانی کرمانشاهی (م ۱۲۶۹ ق) است.
این رساله در مجموعه ۱۵۳۷ کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره نگهداری می شود. در این مجموعه از این مؤلف سه رساله هست: رسالۀ اول منظومه ای است فقهی و مختصر، از ابتدای طهارت تا آخر امر به معروف و نهی از منکر. رسالۀ دوم همین رساله است که در زمان حیات مؤلف استنساخ شده و خود مؤلف آن را تصحیح کرده و در سال ۱۲۶۳ پایان یافته است. و رسالۀ سوم حاوی چند سؤال و جواب است که بعضا به فارسی است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در ذریعه (ج ۱۶، ص۶۲) گوید: رسالة فی الغناء للآقا محمد علی الکرمانشاهی نزیل طهران المتوفی ۱۲۶۹ اولها: احمد الله علی نواله... فرغ منها اواخر محرم ۱۲۶۳. رایت النسخة بخطه عند حفیده الحاج آقا احمد بن الحاج آقا هادی فی طهران. احتمالا در کلام ایشان سقطی رخ داده و «محمود بن» از قلم افتاده، زیرا این رساله از آقا محمود فرزند آقا محمد علی است نه خود آقا محمد علی؛ و حاج آقا احمد، که تهرانی وی را به عنوان نوۀ مؤلف معرفی کرده، نوۀ آقا محمود و فرزند آقا هادی است و نیز سایر مشخصات مانند تاریخ وفات و تاریخ پایان یافتن آن با رسالۀ آقا محمود تطبیق می کند. بعلاوه، چنانکه در فهرست کتابخانه گفته شده مؤلف در مقدمه به نام خود تصریح می کند.
معرفی کتاب
این اثر، در فهرست کتابخانۀ آیة الله مرعشی قدس سره (ج ۴، ص۳۳۷) چنین معرفی شده است: ... الغناء از آقا محمود بن محمد علی بهبهانی کرمانشاهی. در این رساله استدلال می شود بر حرمت غنا و آواز شهوت انگیز حتی در خواندن قرآن و دعا و مناجات و مراثی و سرودهای مذهبی... این رساله را در ذریعه... به پدر مؤلف آقا محمد علی بهبهانی نسبت می دهد ولی این نسبت نادرست است و مؤلف به نام خود در مقدمه تصریح می کند. مرحوم بهبهانی در این اثر، برای اثبات حرمت ذاتی غنا حتی در خواندن قرآن و دعا و مراثی به آیات، روایات، اجماع و اقوال اهل لغت استشهاد می کند و در آخر با رد قول بعضی از علما که قرآن و مراثی را از اطلاق حرمت غنا، تخصیصا یا تخصصا خارج می دانند احتیاط در این مورد را امر مرغوب و مطلوبی می شمرد.
کتاب های مؤلف
از این رساله در سلسله تالیفات ایشان در کتاب وحید بهبهانی (ص ۳۵۲) نامی برده نشده است. بسیاری از تالیفات این بزرگوار به صورت خطی و بعضا با خط خود مؤلف در کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره موجود است و در فهرست این کتابخانه ذکر شده است؛ این آثار عبارتند از: ۱- اجوبة المسائل الثلاث ۲- ارشاد السالک فی شرح دلیل الناسک ۳- اصول الفقه ۴- تنبیه الغافلین و ایقاظ الراقدین ۵- الجنة الواقیة ۶- شرح الارجوزة الفقهیة ۷- شرح مفاتیح الشرائع ۸- عکوس الشموس ۹- الغناء ۱۰- مفاتیح النجاة فی شرح دعاء السمات ۱۱- المنتخب من الصواعق المحرقة ۱۲- مهیج الاشواق ۱۳- النخبة الوجیزة;۱۴- هدایة الطالبین و ارشاد الراغبین
این رساله در مجموعه ۱۵۳۷ کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره نگهداری می شود. در این مجموعه از این مؤلف سه رساله هست: رسالۀ اول منظومه ای است فقهی و مختصر، از ابتدای طهارت تا آخر امر به معروف و نهی از منکر. رسالۀ دوم همین رساله است که در زمان حیات مؤلف استنساخ شده و خود مؤلف آن را تصحیح کرده و در سال ۱۲۶۳ پایان یافته است. و رسالۀ سوم حاوی چند سؤال و جواب است که بعضا به فارسی است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در ذریعه (ج ۱۶، ص۶۲) گوید: رسالة فی الغناء للآقا محمد علی الکرمانشاهی نزیل طهران المتوفی ۱۲۶۹ اولها: احمد الله علی نواله... فرغ منها اواخر محرم ۱۲۶۳. رایت النسخة بخطه عند حفیده الحاج آقا احمد بن الحاج آقا هادی فی طهران. احتمالا در کلام ایشان سقطی رخ داده و «محمود بن» از قلم افتاده، زیرا این رساله از آقا محمود فرزند آقا محمد علی است نه خود آقا محمد علی؛ و حاج آقا احمد، که تهرانی وی را به عنوان نوۀ مؤلف معرفی کرده، نوۀ آقا محمود و فرزند آقا هادی است و نیز سایر مشخصات مانند تاریخ وفات و تاریخ پایان یافتن آن با رسالۀ آقا محمود تطبیق می کند. بعلاوه، چنانکه در فهرست کتابخانه گفته شده مؤلف در مقدمه به نام خود تصریح می کند.
معرفی کتاب
این اثر، در فهرست کتابخانۀ آیة الله مرعشی قدس سره (ج ۴، ص۳۳۷) چنین معرفی شده است: ... الغناء از آقا محمود بن محمد علی بهبهانی کرمانشاهی. در این رساله استدلال می شود بر حرمت غنا و آواز شهوت انگیز حتی در خواندن قرآن و دعا و مناجات و مراثی و سرودهای مذهبی... این رساله را در ذریعه... به پدر مؤلف آقا محمد علی بهبهانی نسبت می دهد ولی این نسبت نادرست است و مؤلف به نام خود در مقدمه تصریح می کند. مرحوم بهبهانی در این اثر، برای اثبات حرمت ذاتی غنا حتی در خواندن قرآن و دعا و مراثی به آیات، روایات، اجماع و اقوال اهل لغت استشهاد می کند و در آخر با رد قول بعضی از علما که قرآن و مراثی را از اطلاق حرمت غنا، تخصیصا یا تخصصا خارج می دانند احتیاط در این مورد را امر مرغوب و مطلوبی می شمرد.
کتاب های مؤلف
از این رساله در سلسله تالیفات ایشان در کتاب وحید بهبهانی (ص ۳۵۲) نامی برده نشده است. بسیاری از تالیفات این بزرگوار به صورت خطی و بعضا با خط خود مؤلف در کتابخانۀ مرحوم آیة الله نجفی مرعشی قدس سره موجود است و در فهرست این کتابخانه ذکر شده است؛ این آثار عبارتند از: ۱- اجوبة المسائل الثلاث ۲- ارشاد السالک فی شرح دلیل الناسک ۳- اصول الفقه ۴- تنبیه الغافلین و ایقاظ الراقدین ۵- الجنة الواقیة ۶- شرح الارجوزة الفقهیة ۷- شرح مفاتیح الشرائع ۸- عکوس الشموس ۹- الغناء ۱۰- مفاتیح النجاة فی شرح دعاء السمات ۱۱- المنتخب من الصواعق المحرقة ۱۲- مهیج الاشواق ۱۳- النخبة الوجیزة;۱۴- هدایة الطالبین و ارشاد الراغبین
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للبهبهانی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للتویسرکانی). رسالة فی الغناء تألیف آقا میرزا عبد الغفار تویسرکانی می باشد.
از رسالۀ غنای این عالم بزرگ، به نسخه ای در کتابخانه ها برخورد نشد و حتی این اثر در الذریعه تهرانی و سایر کتابشناسی های مشابه معرفی نشده است. این تصحیح بر اساس نسخه ای مکتوب از روی نسخۀ اصل به خط مؤلف انجام شد. ولی از این نسخه چند صفحه ساقط شده و قدری هم آشفتگی دارد و چون نسخۀ اصل در دست نیست و از سرنوشت آن خبری نداریم، دسترسی به آن چند صفحه ممکن نشد و تصحیح رساله به وجهی بهتر میسر نگشت. ولی از آنجا که در رساله انجدانی اغلب مطالب رسالۀ تویسرکانی آمده است، و آن رساله این چند صفحه افتادگی را ندارد، این قسمت را می توان از روی رسالۀ انجدانی مطالعه کرد. مؤلف در تدوین این رساله، علاوه بر منابع دیگر، از دو رسالۀ مکتوب در غنا استفاده کرده است: یکی رسالۀ غنای محقق سبزواری و دیگری رسالۀ غنای شیخ حر عاملی و بسیاری از مطالب را از رسالۀ غنای شیخ حر اخذ کرده است.
منبع
نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
از رسالۀ غنای این عالم بزرگ، به نسخه ای در کتابخانه ها برخورد نشد و حتی این اثر در الذریعه تهرانی و سایر کتابشناسی های مشابه معرفی نشده است. این تصحیح بر اساس نسخه ای مکتوب از روی نسخۀ اصل به خط مؤلف انجام شد. ولی از این نسخه چند صفحه ساقط شده و قدری هم آشفتگی دارد و چون نسخۀ اصل در دست نیست و از سرنوشت آن خبری نداریم، دسترسی به آن چند صفحه ممکن نشد و تصحیح رساله به وجهی بهتر میسر نگشت. ولی از آنجا که در رساله انجدانی اغلب مطالب رسالۀ تویسرکانی آمده است، و آن رساله این چند صفحه افتادگی را ندارد، این قسمت را می توان از روی رسالۀ انجدانی مطالعه کرد. مؤلف در تدوین این رساله، علاوه بر منابع دیگر، از دو رسالۀ مکتوب در غنا استفاده کرده است: یکی رسالۀ غنای محقق سبزواری و دیگری رسالۀ غنای شیخ حر عاملی و بسیاری از مطالب را از رسالۀ غنای شیخ حر اخذ کرده است.
منبع
نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للتویسرکانی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للخواجوئی). کتاب رسالة فی الغناء نوشته آخوند محمد اسماعیل بن حسین بن محمد رضا مازندرانی اصفهانی معروف به ملا اسماعیل خواجوئی و فاضل خواجوئی مازندرانی خاتون آبادی، به زبان عربی و در موضوع فقه استدلالی می باشد.
مؤلف در این رساله می نویسد: در بررسی اخبار و فتاوای علمای سلف و خلف دیدم صریحا بر حرمت غنا مطلقا، اتفاق و اجماع است گرچه در ضمن روایات صحیحه مصرحه به حرمت، شماری خبر ضعیف هم هست که ظاهرشان اشعار دارد به جواز غنا در قرائت قرآن و دعا ، و اینها مستمسک بعضی از متفقهان قرار گرفته است و من تصمیم دارم این سخنان را بررسی و ارزیابی کنم.این رساله پیش از آنکه بحثی مستقل و منظم را ارائه دهد به نقل و نقد آرای دیگران پرداخته است و لحن برخوردش با محقق سبزواری محترمانه تر است تا نحوۀ برخوردش با مرحوم سید ماجد کاشانی . مؤلف ابتدا کلمات محقق سبزواری در الکفایه و الذخیره و سپس آرای مرحوم سید ماجد را مفصلا نقل و نقد می کند سپس به عنوان «خاتمة» به شرح برخی از اخبار باب می پردازد، آنگاه اظهار داشته که پس از تالیف این بخش، به رساله ای از مرحوم سبزواری در حرمت غنا دست یافتم که بسیار مفید است از این رو بخشهایی از آن رساله را مورد بررسی قرار می دهد و معتقد است مرحوم سبزواری ابتدا رسالۀ تحریمیه را نگاشته و سپس به کتاب کفایه و ذخیره پرداخته است. از آنجا که این رساله بیشتر صبغۀ تعلیقه دارد تا تالیف مستقل و از طرفی با شتاب نوشته شده است چنانکه در پایان می نویسد: «و لقد کنا فی ترقیمه راکبین علی متن العجالة» نظم و ترتیب منطقی در آن چندان رعایت نشده است و سخنان استطرادی و جمله های معترضه و فاصلۀ زیاد بین مبتدا و خبر، در آن کم نیست.مؤلف به تناسب، در فروع زیادی اظهار نظر می نماید و یکجا می نویسد: و الاظهر ان مد الصوت، ان اشتمل علی الترجیع المطرب و اوجب اللذة و اللهو، فهو حرام فعله و استماعه، و الا فلا فرق بینه و بین نهیق الحمار.
نسخه ها
از این رساله بیش از دو نسخۀ شناخته شده موجود نیست. از این رو در تصحیح به همان دو نسخه اکتفا شد، در حاشیۀ این دو نسخه، از مؤلف با تعبیراتی چون «مد ظله العالی» یاد شده است. ۱. نسخۀ شمارۀ ۲/ ۸۷۲۱ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران ۲. نسخۀ شماره ۱/ ۵۹۱ کتابخانۀ ملی ملک.
مؤلف در این رساله می نویسد: در بررسی اخبار و فتاوای علمای سلف و خلف دیدم صریحا بر حرمت غنا مطلقا، اتفاق و اجماع است گرچه در ضمن روایات صحیحه مصرحه به حرمت، شماری خبر ضعیف هم هست که ظاهرشان اشعار دارد به جواز غنا در قرائت قرآن و دعا ، و اینها مستمسک بعضی از متفقهان قرار گرفته است و من تصمیم دارم این سخنان را بررسی و ارزیابی کنم.این رساله پیش از آنکه بحثی مستقل و منظم را ارائه دهد به نقل و نقد آرای دیگران پرداخته است و لحن برخوردش با محقق سبزواری محترمانه تر است تا نحوۀ برخوردش با مرحوم سید ماجد کاشانی . مؤلف ابتدا کلمات محقق سبزواری در الکفایه و الذخیره و سپس آرای مرحوم سید ماجد را مفصلا نقل و نقد می کند سپس به عنوان «خاتمة» به شرح برخی از اخبار باب می پردازد، آنگاه اظهار داشته که پس از تالیف این بخش، به رساله ای از مرحوم سبزواری در حرمت غنا دست یافتم که بسیار مفید است از این رو بخشهایی از آن رساله را مورد بررسی قرار می دهد و معتقد است مرحوم سبزواری ابتدا رسالۀ تحریمیه را نگاشته و سپس به کتاب کفایه و ذخیره پرداخته است. از آنجا که این رساله بیشتر صبغۀ تعلیقه دارد تا تالیف مستقل و از طرفی با شتاب نوشته شده است چنانکه در پایان می نویسد: «و لقد کنا فی ترقیمه راکبین علی متن العجالة» نظم و ترتیب منطقی در آن چندان رعایت نشده است و سخنان استطرادی و جمله های معترضه و فاصلۀ زیاد بین مبتدا و خبر، در آن کم نیست.مؤلف به تناسب، در فروع زیادی اظهار نظر می نماید و یکجا می نویسد: و الاظهر ان مد الصوت، ان اشتمل علی الترجیع المطرب و اوجب اللذة و اللهو، فهو حرام فعله و استماعه، و الا فلا فرق بینه و بین نهیق الحمار.
نسخه ها
از این رساله بیش از دو نسخۀ شناخته شده موجود نیست. از این رو در تصحیح به همان دو نسخه اکتفا شد، در حاشیۀ این دو نسخه، از مؤلف با تعبیراتی چون «مد ظله العالی» یاد شده است. ۱. نسخۀ شمارۀ ۲/ ۸۷۲۱ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران ۲. نسخۀ شماره ۱/ ۵۹۱ کتابخانۀ ملی ملک.
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للخواجوئی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للخوانساری). رسالة فی الغناء تألیف، سید محمود بن عبد العظیم خوانساری از علمای شیعه در قرن سیزدهم هجری و متوفای سال ۱۲۹۲ هجری قمری می باشد.
مؤلف در این کتاب می فرماید: غنا از محرمات است و برای بیان این مطلب در سه موضوع باید بحث شود. ابتدا در معرفی موضوع غنا، سپس در بیان حکم آن و در خاتمه در بیان موارد استثناء.وی در بیان موضوع، نظر علمای اهل لغت و فقها را مطرح می نماید مانند:نهایه ابن اثیر، مصباح، صحاح، قاموس، مجمع البحرین، مستند الشیعه، مسالک، روضه، مکاسب، جواهر، ایضاح، مفتاح الکرامة و دیگر منابع فقهی. وی به سبکی روشن و علمی به بیان نظرات و ادله مختلف و بیان دیدگاه خود می پردازد. این کتاب تحقیق خوبی درباره مبحث غنا ارائه نموده است.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب بیان دیدگاههای فقهی آیت الله سید محمود خوانساری در مبحث غنا و ادله آن می باشد. لذا برای دستیابی به دیدگاههای مؤلف به عنوان یکی از علمای شیعه منبعی خوب و مناسب می باشد. اگر چه خود کتاب نیز از نظر علمی از ارزش خوبی برخوردار است.
مباحث کتاب
این کتاب شامل یک مقدمه و دو بخش می باشد. بخش اول در بیان مقامات سه گانه و بخش دوم تنبیهی در شرائط جواز تغنی در عروسی مقامات سه گانه شامل بیان موضوع، حکم و موارد استثناء از حکم می شود. این کتاب در ۲۱ صفحه آمده است.
نسخه نگارش
...
مؤلف در این کتاب می فرماید: غنا از محرمات است و برای بیان این مطلب در سه موضوع باید بحث شود. ابتدا در معرفی موضوع غنا، سپس در بیان حکم آن و در خاتمه در بیان موارد استثناء.وی در بیان موضوع، نظر علمای اهل لغت و فقها را مطرح می نماید مانند:نهایه ابن اثیر، مصباح، صحاح، قاموس، مجمع البحرین، مستند الشیعه، مسالک، روضه، مکاسب، جواهر، ایضاح، مفتاح الکرامة و دیگر منابع فقهی. وی به سبکی روشن و علمی به بیان نظرات و ادله مختلف و بیان دیدگاه خود می پردازد. این کتاب تحقیق خوبی درباره مبحث غنا ارائه نموده است.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب بیان دیدگاههای فقهی آیت الله سید محمود خوانساری در مبحث غنا و ادله آن می باشد. لذا برای دستیابی به دیدگاههای مؤلف به عنوان یکی از علمای شیعه منبعی خوب و مناسب می باشد. اگر چه خود کتاب نیز از نظر علمی از ارزش خوبی برخوردار است.
مباحث کتاب
این کتاب شامل یک مقدمه و دو بخش می باشد. بخش اول در بیان مقامات سه گانه و بخش دوم تنبیهی در شرائط جواز تغنی در عروسی مقامات سه گانه شامل بیان موضوع، حکم و موارد استثناء از حکم می شود. این کتاب در ۲۱ صفحه آمده است.
نسخه نگارش
...
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للخوانساری)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للسنقری). رسالة فی الغناء تألیف، شیخ حسین بن علی سنقری قدس سره می باشد.
مؤلف رساله حاضر از شاگردان شیخ هادی تهرانی بوده است. شیخ هادی نیز رساله ای در غنا دارد که رسالۀ حاضر از آن استفاده کرده است. مؤلف معتقد است که غنا بالذات حرام نیست بلکه در خواندن قرآن و مراثی مستحب است و در عروسیها مباح است و آنچه موجب حرمت آن می شود عوارض خارجی مانند اختلاط مرد و زن و فسق و فجور در مجالس است. او حاصل نظر خود را چنین بیان می کند: و الحاصل ان المحرم هو ما یضرب فی الالتهاء و الشهوات المحض فی اتباع الهوی و الاباطیل کما هو الحال فی الآلات الممحضة لذلک من الکوبة و المعزف و العود من القصب و المزمار و امثالها مما هو المتعارف بین اهل الفسوق مما یدف، و ما عدا ذلک اما مباح کما فی حداء الابل و زف العرائس او مندوب کالتغنی بقراءة القرآن و الادعیة و الاشعار المشعرین عن معرفة الجبار و ذکر الخلفاء الابرار و دون اقتران بما یقصده الفجار. مؤلف در ادامۀ رساله از حکم مرثیه سرایی بر مردگان و اجرت گرفتن برای آن و همچنین اجرت گرفتن برای اذان گفتن و نماز خواندن و حکم گوش دادن به غنا و بازی با آلات لهو بحث می کند.
نسخه کتاب
تنها نسخۀ رسالۀ حاضر متعلق است به کتابخانۀ خصوصی حضرت استاد لاجوردی که این تصحیح بر اساس آن انجام گرفته است. این نسخه با خط زیبای نسخ جلی تحریر شده و دارای ۸۶ صفحه ۱۳ سطری است. تحریر کننده در جای جای نسخه دچار اشتباهات املایی گردیده و در اغلب موارد الف و لامها را با دو الف تحریر نموده است مانند «فالرجوع»، «بالذات»، «فالمراد». .. که این گونه موارد و موارد فراوان دیگر تصحیح قیاسی شده است. با این حال چه بسا هنوز اغلاطی در آن باقی باشد که به دلیل نبودن نسخه ای دیگر تصحیح آنها ممکن نشده است.
منبع
نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
مؤلف رساله حاضر از شاگردان شیخ هادی تهرانی بوده است. شیخ هادی نیز رساله ای در غنا دارد که رسالۀ حاضر از آن استفاده کرده است. مؤلف معتقد است که غنا بالذات حرام نیست بلکه در خواندن قرآن و مراثی مستحب است و در عروسیها مباح است و آنچه موجب حرمت آن می شود عوارض خارجی مانند اختلاط مرد و زن و فسق و فجور در مجالس است. او حاصل نظر خود را چنین بیان می کند: و الحاصل ان المحرم هو ما یضرب فی الالتهاء و الشهوات المحض فی اتباع الهوی و الاباطیل کما هو الحال فی الآلات الممحضة لذلک من الکوبة و المعزف و العود من القصب و المزمار و امثالها مما هو المتعارف بین اهل الفسوق مما یدف، و ما عدا ذلک اما مباح کما فی حداء الابل و زف العرائس او مندوب کالتغنی بقراءة القرآن و الادعیة و الاشعار المشعرین عن معرفة الجبار و ذکر الخلفاء الابرار و دون اقتران بما یقصده الفجار. مؤلف در ادامۀ رساله از حکم مرثیه سرایی بر مردگان و اجرت گرفتن برای آن و همچنین اجرت گرفتن برای اذان گفتن و نماز خواندن و حکم گوش دادن به غنا و بازی با آلات لهو بحث می کند.
نسخه کتاب
تنها نسخۀ رسالۀ حاضر متعلق است به کتابخانۀ خصوصی حضرت استاد لاجوردی که این تصحیح بر اساس آن انجام گرفته است. این نسخه با خط زیبای نسخ جلی تحریر شده و دارای ۸۶ صفحه ۱۳ سطری است. تحریر کننده در جای جای نسخه دچار اشتباهات املایی گردیده و در اغلب موارد الف و لامها را با دو الف تحریر نموده است مانند «فالرجوع»، «بالذات»، «فالمراد». .. که این گونه موارد و موارد فراوان دیگر تصحیح قیاسی شده است. با این حال چه بسا هنوز اغلاطی در آن باقی باشد که به دلیل نبودن نسخه ای دیگر تصحیح آنها ممکن نشده است.
منبع
نرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للسنقری)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للطالقانی). ملا نظر علی بن سلطان محمد طالقانی عالمی ربانی بود و در فقه و اصول و حکمت و حدیث تبحر داشت. این عالم عامل و فقیه فاضل، حافظ قرآن و مقیم تهران بود. وی از علمای نیمه دوم قرن سیزدهم و آغاز قرن چهاردهم هجری و متوفای سال ۱۳۰۶ هجری قمری می باشد.
مؤلف در این کتاب به سبک دیگر منابع فقهی استدلالی به بررسی مسئله غناء می پردازد. وی در آغاز نظر منابع لغت را در معنای غنا می آورد مثل: المصباح المنیر، النهایه ابن اثیر، سپس نظرات فقهای شیعه را از منابع فقهی نقل می کند مثل قواعد الاحکام علامه حلی و همچنین نظر مشهور فقهای شیعه. سپس اقسام صورت را بیان می فرماید، معنای آن به فارسی، و معنای صوت الحسن را بیان می فرماید. مؤلف در ادامه غنای محرم را به فارسی آواز خوانی، خوانندگی و به آواز خواندن معنا می کند. این کتاب منبعی خوب برای تحقیق در مسئله غنا می باشد.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب اثری ارزشمند برای آشنایی با نظرات فقهی مؤلف در باب غناء و ادله آن می باشد. این کتاب یکی از منابع فقهی شیعه و منبعی خوب برای بررسی مسئله غنا می باشد.
مباحث کتاب
این کتاب از یک مقدمه و سه امر تشکیل شده است. امر اول در بیان معنای غناء، امر دوم در ذکر اقسام غناء و امر سوم در موارد اجتماع اقسام غناء می باشد. این کتاب در ۱۷ صفحه آمده است.
معرفی کتاب
...
مؤلف در این کتاب به سبک دیگر منابع فقهی استدلالی به بررسی مسئله غناء می پردازد. وی در آغاز نظر منابع لغت را در معنای غنا می آورد مثل: المصباح المنیر، النهایه ابن اثیر، سپس نظرات فقهای شیعه را از منابع فقهی نقل می کند مثل قواعد الاحکام علامه حلی و همچنین نظر مشهور فقهای شیعه. سپس اقسام صورت را بیان می فرماید، معنای آن به فارسی، و معنای صوت الحسن را بیان می فرماید. مؤلف در ادامه غنای محرم را به فارسی آواز خوانی، خوانندگی و به آواز خواندن معنا می کند. این کتاب منبعی خوب برای تحقیق در مسئله غنا می باشد.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب اثری ارزشمند برای آشنایی با نظرات فقهی مؤلف در باب غناء و ادله آن می باشد. این کتاب یکی از منابع فقهی شیعه و منبعی خوب برای بررسی مسئله غنا می باشد.
مباحث کتاب
این کتاب از یک مقدمه و سه امر تشکیل شده است. امر اول در بیان معنای غناء، امر دوم در ذکر اقسام غناء و امر سوم در موارد اجتماع اقسام غناء می باشد. این کتاب در ۱۷ صفحه آمده است.
معرفی کتاب
...
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للطالقانی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للطهرانی). رسالة فی الغناء تألیف آیة الله شیخ هادی تهرانی قدس سره می باشد و درباره مسائل مربوط به غناء نوشته شده است.
شیخ هادی تهرانی در این رساله از شیوه بحث استادش شیخ انصاری پیروی کرده است. در آغاز رساله، غنا و الفاظی را که به نحوی با غنا مربوط است، مانند سماع، تغرید، ترنیم و لحن و... ، با استفاده از کلمات لغویان و کاربردهای گوناگون آنها توضیح می دهد و سپس دلایل قائلین به حرمت غنا را نقل و به طور دقیق و کامل نقد می کند و در مقام نتیجه گیری می نویسد: اذا عرفت هذا، فنقول: الغناء لدی و باعتقادی جائز خلافا لاکثر الاعیان و وفاقا لقاطع البرهان بای لحن من الالحان کان، سواء فی ذلک الصوت المجرد و الکلام الباطل و المرثیة و القرآن.... چنانکه مشاهده می شود، شیخ هادی رحمه الله در عبارت فوق به صراحت غنا را حلال شمرده است. لذا بعضی در مقام نقل آراء شیخ هادی نوشته اند: بر خلاف قول مشهور، غنا را جایز می شمارد و فقط در صورتی آن را حرام می داند که همراه با فعل حرام دیگری باشد.سپس عبارت فوق را شاهد مدعای خود قرار داده است. این نسبت به شیخ هادی نادرست است، و از مطالعه نکردن کامل رساله سرچشمه گرفته است. زیرا وی پس از تقویت کامل نظر فوق و سد ثغور آن، دوباره از این نظر برگشته و معتقد به حرمت ذاتی غنا شده و نوشته است: فالتحقیق حرمة الغناء فی نفسه بالاخبار و الآیات و الاجماع. اما الاخبار فبمعونة فهم الاصحاب، و اما الآیات فبمعونة الاخبار، و اما الاجماع فلتصریح کل الفقهاء بحرمته فی نفسه الا قلیل یصلح کلامه للتاویل. سپس به تفصیل روایات داله بر حرمت غنا را نقل می کند.
نسخه های کتاب
از رسالۀ حاضر به دو نسخه دسترسی پیدا شد: ۱- نسخه ای به خط شیخ حسین بن علی سنقری شاگرد شیخ هادی. این نسخه ضمن مجموعه ای در کتابخانۀ ملک تهران به شماره ۲۸۵۰ نگهداری می شود (فهرست ملک، ج۶، ص۱۴۰۱۳۹). ۲- نسخه ای متعلق به کتابخانه شخصی آیة الله لاجوردی. این نسخه را ابن محمد حسین عبدالله هشترودی تبریزی در روز سه شنبه ۲۴ محرم الحرام ۱۳۳۶ در نجف اشرف کتابت کرده است. در آغاز این نسخه بحث مفصلی در بارۀ وجود ذهنی آمده است که این بحث در نسخه ملک نیست. این قسمت چون محتمل است یکی از رساله های مستقل شیخ هادی باشد، و نیز به خاطر عدم مناسبت با غنا و با استناد به نسخۀ ملک حذف شد. نسخۀ دیگری از این رساله در نجف بوده است همچنانکه حضرت استاد آقای مصطفوی در مقدمۀ اشعۀ نور از آن یاد کرده اند. همچنین حضرت استاد آقای دوانی در شرح حال، آثار و افکار آیة الله بهبهانی نسخه ای از آن را که در کتابخانه میرزا جعفر تبریزی بوده است معرفی کرده اند. شیخ آقا بزرگ تهرانی (طاب ثراه) این رساله را در الذریعه شناسانده است. ایشان نسخه ای از این رساله را ضمن مجموعه ای از رساله های تهرانی دیده است.
تذکر پنج نکته
۱- به شیخ هادی نسبت داده اند که ایشان زبانی تند علیه علما و فقها و بزرگان شیعه داشته و به هنگام نقد اقوال آنان، غیر محترمانه برخورد می کرده است و همین امر را یکی از زمینه ها و علل تکفیر و طرد ایشان برشمرده اند. ۲ در حالی که در این رساله، هنگامی که از علما و بزرگان شیعه یاد می کند، همراه با ذکر القاب و اوصاف و دعا و طلب رحمت است. به عنوان مثال، هنگام رد کلام فیض می نویسد: «و هو فی البطلان کما اختاره سائر الاعیان علیهم من الرحمن الغفران و الرضوان...» یا هنگام بیان عقیده خود می نویسد: لکن التحقیق ان فهم هؤلاء الفحول الاخیار، العالمین بالاسرار، یوجب ظهور الاخبار فیما ادعوه. ۲- از چند جای رساله استفاده می شود که شیخ هادی این رساله را در زمان حیات استاد بزرگوارش شیخ انصاری تالیف کرده است؛ مثلا در تعریف غنا بعد از نقل کلمات لغویان می نویسد: فاذا تبین هذا، ظهر ما فیما افاده شیخنا المرتضی، جعل الله ما بقی من عمره الشریف اکثر و احسن مما مضی بالمصطفی و المرتضی صلوات الله علیه و آلهما. و نیز از تعبیرهایی نظیر «دام ظله»، «سلمه الله»، که دربارۀ شیخ انصاری به کار می برد، مطلب فوق استفاده می شود. ۳- شیخ هادی در پایان رساله، احادیث غنا را بدون هیچ گونه توضیحی نقل کرده اند. ۴- شیخ هادی در این رساله ابیاتی از منظومة فی الغناء خود را بدون هیچ اشاره ای نقل کرده و به صورت مزجی برخی از آنها را شرح کرده است که برای تمایز، متن اشعار با حروف سیاه چاپ شده، و مصراعها با خطی مورب از یکدیگر جدا شده است. ۵- از میان رساله های غنا در این رساله، فقط مطالبی از ایقاظ النائمین نقل شده است.
شیخ هادی تهرانی در این رساله از شیوه بحث استادش شیخ انصاری پیروی کرده است. در آغاز رساله، غنا و الفاظی را که به نحوی با غنا مربوط است، مانند سماع، تغرید، ترنیم و لحن و... ، با استفاده از کلمات لغویان و کاربردهای گوناگون آنها توضیح می دهد و سپس دلایل قائلین به حرمت غنا را نقل و به طور دقیق و کامل نقد می کند و در مقام نتیجه گیری می نویسد: اذا عرفت هذا، فنقول: الغناء لدی و باعتقادی جائز خلافا لاکثر الاعیان و وفاقا لقاطع البرهان بای لحن من الالحان کان، سواء فی ذلک الصوت المجرد و الکلام الباطل و المرثیة و القرآن.... چنانکه مشاهده می شود، شیخ هادی رحمه الله در عبارت فوق به صراحت غنا را حلال شمرده است. لذا بعضی در مقام نقل آراء شیخ هادی نوشته اند: بر خلاف قول مشهور، غنا را جایز می شمارد و فقط در صورتی آن را حرام می داند که همراه با فعل حرام دیگری باشد.سپس عبارت فوق را شاهد مدعای خود قرار داده است. این نسبت به شیخ هادی نادرست است، و از مطالعه نکردن کامل رساله سرچشمه گرفته است. زیرا وی پس از تقویت کامل نظر فوق و سد ثغور آن، دوباره از این نظر برگشته و معتقد به حرمت ذاتی غنا شده و نوشته است: فالتحقیق حرمة الغناء فی نفسه بالاخبار و الآیات و الاجماع. اما الاخبار فبمعونة فهم الاصحاب، و اما الآیات فبمعونة الاخبار، و اما الاجماع فلتصریح کل الفقهاء بحرمته فی نفسه الا قلیل یصلح کلامه للتاویل. سپس به تفصیل روایات داله بر حرمت غنا را نقل می کند.
نسخه های کتاب
از رسالۀ حاضر به دو نسخه دسترسی پیدا شد: ۱- نسخه ای به خط شیخ حسین بن علی سنقری شاگرد شیخ هادی. این نسخه ضمن مجموعه ای در کتابخانۀ ملک تهران به شماره ۲۸۵۰ نگهداری می شود (فهرست ملک، ج۶، ص۱۴۰۱۳۹). ۲- نسخه ای متعلق به کتابخانه شخصی آیة الله لاجوردی. این نسخه را ابن محمد حسین عبدالله هشترودی تبریزی در روز سه شنبه ۲۴ محرم الحرام ۱۳۳۶ در نجف اشرف کتابت کرده است. در آغاز این نسخه بحث مفصلی در بارۀ وجود ذهنی آمده است که این بحث در نسخه ملک نیست. این قسمت چون محتمل است یکی از رساله های مستقل شیخ هادی باشد، و نیز به خاطر عدم مناسبت با غنا و با استناد به نسخۀ ملک حذف شد. نسخۀ دیگری از این رساله در نجف بوده است همچنانکه حضرت استاد آقای مصطفوی در مقدمۀ اشعۀ نور از آن یاد کرده اند. همچنین حضرت استاد آقای دوانی در شرح حال، آثار و افکار آیة الله بهبهانی نسخه ای از آن را که در کتابخانه میرزا جعفر تبریزی بوده است معرفی کرده اند. شیخ آقا بزرگ تهرانی (طاب ثراه) این رساله را در الذریعه شناسانده است. ایشان نسخه ای از این رساله را ضمن مجموعه ای از رساله های تهرانی دیده است.
تذکر پنج نکته
۱- به شیخ هادی نسبت داده اند که ایشان زبانی تند علیه علما و فقها و بزرگان شیعه داشته و به هنگام نقد اقوال آنان، غیر محترمانه برخورد می کرده است و همین امر را یکی از زمینه ها و علل تکفیر و طرد ایشان برشمرده اند. ۲ در حالی که در این رساله، هنگامی که از علما و بزرگان شیعه یاد می کند، همراه با ذکر القاب و اوصاف و دعا و طلب رحمت است. به عنوان مثال، هنگام رد کلام فیض می نویسد: «و هو فی البطلان کما اختاره سائر الاعیان علیهم من الرحمن الغفران و الرضوان...» یا هنگام بیان عقیده خود می نویسد: لکن التحقیق ان فهم هؤلاء الفحول الاخیار، العالمین بالاسرار، یوجب ظهور الاخبار فیما ادعوه. ۲- از چند جای رساله استفاده می شود که شیخ هادی این رساله را در زمان حیات استاد بزرگوارش شیخ انصاری تالیف کرده است؛ مثلا در تعریف غنا بعد از نقل کلمات لغویان می نویسد: فاذا تبین هذا، ظهر ما فیما افاده شیخنا المرتضی، جعل الله ما بقی من عمره الشریف اکثر و احسن مما مضی بالمصطفی و المرتضی صلوات الله علیه و آلهما. و نیز از تعبیرهایی نظیر «دام ظله»، «سلمه الله»، که دربارۀ شیخ انصاری به کار می برد، مطلب فوق استفاده می شود. ۳- شیخ هادی در پایان رساله، احادیث غنا را بدون هیچ گونه توضیحی نقل کرده اند. ۴- شیخ هادی در این رساله ابیاتی از منظومة فی الغناء خود را بدون هیچ اشاره ای نقل کرده و به صورت مزجی برخی از آنها را شرح کرده است که برای تمایز، متن اشعار با حروف سیاه چاپ شده، و مصراعها با خطی مورب از یکدیگر جدا شده است. ۵- از میان رساله های غنا در این رساله، فقط مطالبی از ایقاظ النائمین نقل شده است.
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للطهرانی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (للهمدانی). کتاب رسالة فی الغناء (للهمدانی) اثر شهید مولی عبد الصمد همدانی (۱۲۱۶ ه ق ) به زبان عربی و در موضوع فقه استدلالی غنا می باشد.
شیخ شهید عبد الصمد همدانی از شاگردان استاد اکبر وحید بهبهانی و در بسیاری از علوم به ویژه فقه و عرفان متبحر بوده، پس از حدود چهل سال مجاورت در کربلا در روز عید غدیر سال ۱۲۱۶ ه. ق به دست فرقه ضاله وهابیت به شهادت رسید و در ایوان شریف حسینی مدفون گشت. از جمله تالیفات وی کتاب بحر المعارف فی العرفان و شرح معارج الاصول محقق حلی و نیز کتاب بحر الحقائق است که یک کتاب مبسوط فقهی می باشد و شیخ آقا بزرگ تهرانی در مستدرکات الذریعه آن را ذکر کرده است.
معرفی کتاب
مساله غنا از قدیم الایام معرکه آراء علما و فقهای مذاهب مختلف بوده و کتب و رسائل زیادی در مورد حکم و حد و.... آن به رشته تحریر در آمده است. بعضی از علما غنا را کشش صوت همراه با ترجیع طرب آور دانسته اند و بعضی دیگر فقط ترجیع و گروهی دیگر فقط طرب آور بودن را به عنوان شرط غنا ذکر نموده و برخی صرف کشش صوت و عده ای تحسین صوت را غنا دانسته اند و جمعی گفته اند آن چیزی که عرفا غنا گفته می شود حرام است گرچه دو قید ترجیع و طرب را نداشته باشد. در مورد غنا در قرآن هم بحثهای زیادی صورت گرفته و موافقین و مخالفین کاربرد غنا را در تلاوت قرآن دلایلی و شواهدی بر مدعای خود آورده اند. و این کتاب حاضر از جمله رسائل و کتبی است که به این بحث ها پرداخته نسخه خطی که در تحقیق این رساله مورد استفاده قرار گرفته نسخه ای است که در کتابخانه ملی به شماره ۳۰۲۹ موجود است و در فهرست کتابخانه نام آن ذکر شده است.
عناوین مرتبط
عبد الصمد همدانی.
شیخ شهید عبد الصمد همدانی از شاگردان استاد اکبر وحید بهبهانی و در بسیاری از علوم به ویژه فقه و عرفان متبحر بوده، پس از حدود چهل سال مجاورت در کربلا در روز عید غدیر سال ۱۲۱۶ ه. ق به دست فرقه ضاله وهابیت به شهادت رسید و در ایوان شریف حسینی مدفون گشت. از جمله تالیفات وی کتاب بحر المعارف فی العرفان و شرح معارج الاصول محقق حلی و نیز کتاب بحر الحقائق است که یک کتاب مبسوط فقهی می باشد و شیخ آقا بزرگ تهرانی در مستدرکات الذریعه آن را ذکر کرده است.
معرفی کتاب
مساله غنا از قدیم الایام معرکه آراء علما و فقهای مذاهب مختلف بوده و کتب و رسائل زیادی در مورد حکم و حد و.... آن به رشته تحریر در آمده است. بعضی از علما غنا را کشش صوت همراه با ترجیع طرب آور دانسته اند و بعضی دیگر فقط ترجیع و گروهی دیگر فقط طرب آور بودن را به عنوان شرط غنا ذکر نموده و برخی صرف کشش صوت و عده ای تحسین صوت را غنا دانسته اند و جمعی گفته اند آن چیزی که عرفا غنا گفته می شود حرام است گرچه دو قید ترجیع و طرب را نداشته باشد. در مورد غنا در قرآن هم بحثهای زیادی صورت گرفته و موافقین و مخالفین کاربرد غنا را در تلاوت قرآن دلایلی و شواهدی بر مدعای خود آورده اند. و این کتاب حاضر از جمله رسائل و کتبی است که به این بحث ها پرداخته نسخه خطی که در تحقیق این رساله مورد استفاده قرار گرفته نسخه ای است که در کتابخانه ملی به شماره ۳۰۲۹ موجود است و در فهرست کتابخانه نام آن ذکر شده است.
عناوین مرتبط
عبد الصمد همدانی.
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(للهمدانی)
[ویکی فقه] رساله فی الغناء (کتاب). رسالة فی الغناء تالیف محدث متبحر شیخ حر عاملی قدس سره است.
مؤلف در ماه شعبان سال ۱۰۷۳ از تالیف رسالۀ غنا فراغت یافته است. وی به مناسبت در دو اثر دیگرش که هر دو را بعد از رسالۀ غنا تالیف کرده- یعنی الاثنا عشریة فی الرد علی الصوفیة (باب دهم)، و الفوائد الطوسیة (فائدۀ ۲۷ و ۲۸) - نیز دربارۀ غنا بحث کرده، و فائده ۲۷ فوائد طوسیة تقریبا چکیده و فشردۀ همین رسالۀ غناست، ولی مطالبی که در باب دهم اثنا عشریة آورده تفاوتهایی با مطالب این رساله دارد، از این رو در بخش دوم این مجموعه مطالب باب دهم اثنا عشریه را نیز درج کرده ایم. مؤلف در اثنا عشریه اشاره ای به رسالۀ غنا کرده و می گوید: قد سالنی عن هذا الحدیث بعض الاصحاب فکتبت فی جوابه رسالة بحسب ما اقتضاه الحال، و انا اذکر منها هنا ما لا بد منه... و در آغاز رسالۀ غنا می گوید: «... هذا جواب ما سال عنه بعض الاصحاب من شبهة غلبت علی بعض اهل هذا الزمان...» . مؤلف در این رساله از هیچ یک از آثار خود صریحا نامی نبرده، تنها در اواخر آن به اثنا عشریه اشاره ای کرده است. مطالب این رساله گرچه ناظر به مطالب فیض کاشانی و محقق سبزواری در باب غناست- و حتی عباراتی را از رساله سبزواری بدون ذکری از آن نقل کرده- ولی صریحا نامی از آنها به میان نیامده است. مؤلف قسمتهایی از رسالۀ السهام المارقة تالیف شیخ خود شیخ علی عاملی صاحب در منثور را نقل کرده و از وی با تجلیل یاد کرده است. از میان مؤلفان رساله های غنا تنها دو نفر از این رساله مطالبی نقل کرده اند، یکی عالم جلیل مرحوم تویسرکانی قدس سره و دیگر- به نقل از تویسرکانی- عالم گمنام مرحوم انجدانی قدس سره؛ که با ذکر نام از این رساله مطالبی نقل می کنند. نکتۀ شگفت آور اینکه هیچ یک از سرگذشت نگاران در سرگذشت شیخ حر از این رساله یادی نکرده اند و حتی کتابشناسیهای مهم شیعه مانند: ذریعه ، کشف الحجب ، کشف الاستار و مرآة الکتب نامی از این رساله به میان نیاورده اند و نسخه ای از آن را نشناسانده اند. علت این امر شاید ندرت نسخۀ خطی این رساله بوده است به طوری که محققین با فحص بسیار به بیش از یک نسخۀ این رساله وقوف نیافته اند.
نسخه خطی
تنها نسخۀ خطی شناخته شدۀ این رساله در مجموعه ای از رسائل شیخ حر، در کتابخانۀ مرحوم آیة الله فاضل خوانساری (طاب ثراه) در خوانسار به شمارۀ ۲۴۰ نگه داری می شود که در فهرست این کتابخانه شناسانده شده است. این مجموعه به خط نسخ ابراهیم بن محمد علی عاملی، و خوش خط، کم غلط و مصحح است و به سال ۱۱۲۱ یعنی حدود پنجاه سال پس از تاریخ تالیف رسالۀ غنا کتابت شده است.
مؤلف در ماه شعبان سال ۱۰۷۳ از تالیف رسالۀ غنا فراغت یافته است. وی به مناسبت در دو اثر دیگرش که هر دو را بعد از رسالۀ غنا تالیف کرده- یعنی الاثنا عشریة فی الرد علی الصوفیة (باب دهم)، و الفوائد الطوسیة (فائدۀ ۲۷ و ۲۸) - نیز دربارۀ غنا بحث کرده، و فائده ۲۷ فوائد طوسیة تقریبا چکیده و فشردۀ همین رسالۀ غناست، ولی مطالبی که در باب دهم اثنا عشریة آورده تفاوتهایی با مطالب این رساله دارد، از این رو در بخش دوم این مجموعه مطالب باب دهم اثنا عشریه را نیز درج کرده ایم. مؤلف در اثنا عشریه اشاره ای به رسالۀ غنا کرده و می گوید: قد سالنی عن هذا الحدیث بعض الاصحاب فکتبت فی جوابه رسالة بحسب ما اقتضاه الحال، و انا اذکر منها هنا ما لا بد منه... و در آغاز رسالۀ غنا می گوید: «... هذا جواب ما سال عنه بعض الاصحاب من شبهة غلبت علی بعض اهل هذا الزمان...» . مؤلف در این رساله از هیچ یک از آثار خود صریحا نامی نبرده، تنها در اواخر آن به اثنا عشریه اشاره ای کرده است. مطالب این رساله گرچه ناظر به مطالب فیض کاشانی و محقق سبزواری در باب غناست- و حتی عباراتی را از رساله سبزواری بدون ذکری از آن نقل کرده- ولی صریحا نامی از آنها به میان نیامده است. مؤلف قسمتهایی از رسالۀ السهام المارقة تالیف شیخ خود شیخ علی عاملی صاحب در منثور را نقل کرده و از وی با تجلیل یاد کرده است. از میان مؤلفان رساله های غنا تنها دو نفر از این رساله مطالبی نقل کرده اند، یکی عالم جلیل مرحوم تویسرکانی قدس سره و دیگر- به نقل از تویسرکانی- عالم گمنام مرحوم انجدانی قدس سره؛ که با ذکر نام از این رساله مطالبی نقل می کنند. نکتۀ شگفت آور اینکه هیچ یک از سرگذشت نگاران در سرگذشت شیخ حر از این رساله یادی نکرده اند و حتی کتابشناسیهای مهم شیعه مانند: ذریعه ، کشف الحجب ، کشف الاستار و مرآة الکتب نامی از این رساله به میان نیاورده اند و نسخه ای از آن را نشناسانده اند. علت این امر شاید ندرت نسخۀ خطی این رساله بوده است به طوری که محققین با فحص بسیار به بیش از یک نسخۀ این رساله وقوف نیافته اند.
نسخه خطی
تنها نسخۀ خطی شناخته شدۀ این رساله در مجموعه ای از رسائل شیخ حر، در کتابخانۀ مرحوم آیة الله فاضل خوانساری (طاب ثراه) در خوانسار به شمارۀ ۲۴۰ نگه داری می شود که در فهرست این کتابخانه شناسانده شده است. این مجموعه به خط نسخ ابراهیم بن محمد علی عاملی، و خوش خط، کم غلط و مصحح است و به سال ۱۱۲۱ یعنی حدود پنجاه سال پس از تاریخ تالیف رسالۀ غنا کتابت شده است.
wikifeqh: رسالة_فی_الغناء_(کتاب)