راغب اصفهانی

لغت نامه دهخدا

راغب اصفهانی. [ غ ِ ب ِ اِ ف َ ] ( اِخ )ابوالقاسم حسین بن محمدبن مفضل بن محمد معروف به راغب اصفهانی ، از استادان لغت و عربی و حدیث و شعر و نویسندگی و اخلاق و حکمت و کلام میباشد که امام فخر رازی در اساس التقدیس او را با غزالی برابر دانسته و یکی از ائمه اهل سنت شمرده است و مطلب اخیر خیلی مهم است زیرا که او بزعم برخی شیعه و معتزلی بوده است. تاریخ مرگ وی بنا بنوشته فرهنگ نویسان 502 هَ. ق. است ولی صاحب هدایة العارفین 500 نوشته است. راغب را مؤلفات مهمی است از آنجمله است : 1- تفسیر قرآن کریم که موفق بتکمیل آن نشده است ، و بیضاوی در تفسیر خود از آن استفاده کرده است. 2- تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین. 3- الذریعة الی مکارم الشریعة، در تصوف. 4-محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء . 5- المفردات فی هزیب القرآن ، شامل لغات قرآن . 6- مقدمة التفسیر. ( از معجم المطبوعات ). صاحب روضات الجنات مصنفات دیگری نیز برای او ذکر کرده است مانند: افانین البلاغة، تحقیق البیان فی تأویل القرآن ، ایمان و کفر. ( از روضات الجنات ص 249 ). او راست : درة التأویل فی متشابه التنزیل. ( یادداشت مؤلف ). از اشعار اوست :
ز صد هزار محمد که در جهان آید
یکی بمنزله جاه مصطفی نشود
و گرچه عرصه عالم پر از علی گردد
یکی بعلم و سخاوت چو مرتضی نشود
جهان اگر چه ز موسی و چوب خالی نیست
یکی کلیم نگردد یکی عصا نشود.
( از روضات الجنات ).
و نیز رجوع به جهانگشای جوینی ص 805 و الاعلام زرکلی چ 2 ج 3 و قاموس الاعلام ترکی ج 3 و ترجمه محاسن اصفهان و صیقل الفهم و مجمل التواریخ و القصص ص 41 فهرست فیه مافیه و تاریخ ادبیات دکترصفا ج 1 ص 146 و 266 و تتمه صوان ج 2 ص 105 و ریحانةالادب ج 1 و هدایة العارفین ص 311 شود.
راغب اصفهانی. [ غ ِ ب ِ اِ ف َ ] ( اِخ ) از مشاهیر علمای عامه. کتاب احتجاج القرآن از تألیفات اوست. وی در 399 هَ. ق. درگذشت. نام و مشخصات دیگرش معلوم نشد و محتمل است که راغب نام او باشد. ( از ریحانة الادب و قاموس الاعلام ترکی ج 3 ). چون در مآخذ دیگر دیده نشد گمان میرود که وی همان حسین بن محمدبن مفضل باشد.

فرهنگ فارسی

از مشاهیر علمای عامه کتاب احتجاج القر آن از تالیفات اوست .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حسین بن محمد بن مفضل، در قیاس با شمار آثار و جایگاه علمی و فرهنگی وی در عصر خودش، آگاهی های کافی از حیات و چند و چون دانش اندوزی اش نداریم. به گمان صفوان عدنان، محقق مفردات، راغب در دروس لغت ابومنصور جبان صاحب کتاب «الشامل» در لغت که ساکن اصفهان و هم عصر وی بوده شرکت می جسته است، ابومنصور در یک طبقه قبل از راغب قرار می گیرد.
از اوصاف وی چنین بر می آید که اهل وعظ و تدریس و تالیف و مناظره بوده و نیز صاحب حسن خلق و خلق. در جوانی عصر صاحب بن عباد وزیر مشهور را درک کرده ولی با او مصاحبتی نداشته، اما با وزیر بعدی، ابوالعباس ضبی (احمد بن ابراهیم) که جانشین صاحب بن عباد گشته و دوستدار علم و علماء بود، مجالست کرده با او و علماء حاضر در مجلس وی، مباحث علمی داشته است.با بزرگان علمی و ادبی مانند ابوالقاسم ابن ابی العلاء رفت و آمد نموده، در مجالس آنان شرکت می جسته است، حضور وی در این جمعها، دلالت بر عدم عزلت گزینیش دارد، اما عدم شهرتش بخاطر این است که از حکما محسوب می شده و اهل سنت، نظر مساعدی نسبت به آنها ندارند. گویا خود نیز گمنامی را دوست می داشته و در موارد زیادی از تالیفاتش به عدم مدح خود و پرهیز از پرداختن به اینگونه مسائل، اشاراتی دارد.بیهقی و شهرزوری درباره راغب می نویسند: از حکماء اسلام بوده و بین شریعت و حکمت جمع نموده و بهره معقول او بیشتر است. «تاریخ حکماء اسلام»، «نزهة الارواح» خوانساری او را با القابی اینچنین توصیف می کند: «امام، ادیب حافظ، صاحب لغت، ادبیات، حدیث، شعر و کتابت، اخلاق و حکمت و کلام و علوم اوائل را می داند و او را مورد قبول خاصه و عامه می شمرد.» در «کشف المحجوب» او را از مشایخ طریقت نیز شمرده است.
wikifeqh:

پیشنهاد کاربران

ابوالقاسم حسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی معروف به سید سیراب ( درگذشته ۳۹۶–۴۰۱ قمری ) لغت شناس و از ادیبان و حکیمان اهل اصفهان بود. وی از بزرگ ترین دانشمندان ایرانی است که در دوران آل بویه در سده چهارم که اصفهان در اوج تمدن اسلامی و علم بوده است. برخی با استناد به بسیاری روایت هایش از خاندان محمد ( اهل البیت ) و «امیرالمؤمنین» خواندن علی بن ابی طالب وی را علوی خوانده اند. نیز فخر رازی در اساس التقدیس وی را از امامان اهل سنت می شمارد. مرگ وی را بین ۳۹۸ تا ۴۰۲ قمری یا ۵۰۲ یا ۵۶۵ نیز دانسته اند. امّا آنچه مشهور است وی در قرن چهارم قمری می زیسته است.
... [مشاهده متن کامل]

• اخلاق الراغب
• افانین البلاغه یا مجمع البلاغة
• الایمان والکفر
• الذریعه الی مکارم الشریعه، در تصوف و اخلاق
• المحاضرات یا محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء
• المعانی الاکبر
• تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، در معرفت نفس
• درة التاویل فی متشابه التنزیل
• رساله فی فوائد القرآن
• المفردات یا المفردات فی غریب القرآن، شامل لغات قرآن
سروده ای مشهور از وی :
دربارهٔ تاریخ وفات او نیز تفاوت اقوال آن را نزدیک به یک سده نشان می دهد. سیوطی در بغیة الوعاه گفته که وفات او در اوائل سده پنجم ( یعنی حدود - ۴–۴۱۰ ) است، در حالی که کشف الظنون وفات او را در سنه ۵۰۲ آورده است و این نظر را بروکلمان، زرکلی، خوانساری و شیخ عباس قمی و آغابزرگ تهرانی ذکر کرده اند. برخی از محققان معاصری که دربارهٔ حیات راغب تحقیق کرده، انکار کرده اند که راغب در سال ۵۰۲ وفات کرده باشد، خصوصاً در حالی که ابوحامد غزالی ( م ۵۰۵ ) کتاب الذریعة الی مکارم الشریعه او را نیک می شمرده و با خود در سفرها حمل می کرده، و از سال ۴۸۸ از بغداد کوچ کرده، بعید است. که در آن تاریخ طبق این گفته در جوانی راغب سازگار است، این کتاب را در اختیار داشته باشد. حتماً باید راغب پیش از این می زیسته و فوت کرده باشد. ذهبی ( م ۸ ) راغب را در سنه ۴۵۰ گویی زنده می دانسته و او را در ضمن طبقه ۲۴ شمرده است و بعد می نویسد: لم اظفر له بوفاة و لا ترجمة، و محتمل است که در آن وقت زنده بوده باشد. بدون شک نمی تواند راغب در سال ۵۰۲ فوت کرده باشد، زیرا در مصادر قدیمی قریب به عصر راغب، نصی بر این تاریخ یافت نشده و حاجی خلیفه که این خبر را گفته و دیگران نقل و تبعیت کرده اند، از کلام سیوطی برگرفته، با اینکه سیوطی گفته است که وی در اوائل سده پنجم فوت کرده است. از سوی دیگر، راغب در برخی آثار خود بر ملاقات با بعضی معاصران مانند صاحب بن عباد ( م ۳۸۵ ق ) ، ابوالقاسم بن ابی العلاء و عبدالصمد بن بابک تصریح کرده و ممکن نیست این ملاقات تا اوائل قرن ششم ادامه یافته باشد. وانگهی تاریخ کتابت برخی آثار راغب، مانند مفردات در سال ۴۰۹ را نشان می دهد که باز با فوت ۵۰۲ نمی سازد، با اینکه کتاب الذریعه را پیش از مفردات نوشته و در مفردات به آن اشاره می کند. البته در حاشیه برخی نسخه های مفردات آمده که این کتاب به خط راغب اصفهانی است که در هلال ماه رجب از سال ۳۴۳ در قصبه اصفهان به دنیا آمده و در ربیع الاخر سال ۴۱۲ فوت کرده است. اما مشکل این تاریخ، مجهول بودن کاتب و متاخر بودن تاریخ کتابت نسخه است. احمد مجاهد، مصحح نوادر راغب، با قرار دادن شواهد گوناگون نتیجه می گیرد فوت او باید بین سالهای ۳۹۶–۴۰۱ ه‍. ق باشد.

راغب اصفهانیراغب اصفهانیراغب اصفهانیراغب اصفهانیراغب اصفهانیراغب اصفهانی
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/راغب_اصفهانی

بپرس