رابطه علم و ایمان و عمل

[ویکی فقه] علم، ایمان و عمل سه حلقه به هم پیوسته از یک زنجیره اند، که فقدان هر کدام تاثیر منفی در تحقّق اثر دیگری را موجب می شود و در عین حال هر یک از این ها برای رساندن شخص به آخرین نقطه های کمال به دیگری وابسته است. در این مقاله ابتدا به تبیین ماهیت علم و ایمان از زبان آیت الله جوادی آملی (حفظه الله) می پردازیم و سپس رابطه این سه امر مهم را بیان می کنیم.
مراد از علم و قضیه علمی، قضیه ای است که بین اجزای سه گانه آن یعنی موضوع، محمول و نسبت، پیوند مستحکم و غیرقابل زوال باشد و عالم، تصدیق به آن و یقین به وجود این رابطه پیدا کند. و ایمان عبارت از پیوندی است که بین نفس انسان و مطلبی برقرار می شود، که اگر مطلبی که مورد اعتقاد نفس است، مطلبی صحیح باشد آن را ایمانِ صحیح خوانند و اگر مطلبی باطل و وهمی و خیال باشد، آن ایمانی باطل و متزلزل خواهد بود و با تغییر شناخت دگرگون می شود.
جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۱۳، ص۲۷۷-۲۸۹.
با توجه به تفسیری که از علم و ایمان بیان گردید، ایمان به مطلبی علمی، امری مؤخر از علم به آن است و آن عبارت است از گره (و پیوند) و عقدی که بین مطلب محکم علمی و بین نفس برقرار می شود. از این رو ممکن است در درون نفس کسی آن گره و اعتقاد علمی بین اجزای مساله ای علمی وجود داشته باشد، لیکن هنوز بین آن مساله و جان او پیوند ایمانی منعقد نگردیده باشد.
جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج۱۳، ص۲۷۷-۲۸۹.
مطلب مهم دیگر، تاثیر و تاثرپذیری علم و ایمان از یکدیگر است، به طوری که می توان گفت: علم و معرفت دقیق مقدمه ایمان عمیق و پابرجاست و از طرف دیگر علم نیز در مراحل بالاتر از ایمان کمک می گیرد. شاهد بر تاثیر علم در ایمان را آیه شریفه سوره اسراء می توان دانست، که خداوند می فرماید: «قُلْ آمِنُوا بِهِ اَوْ لا تُؤْمِنُوا اِنَّ الَّذِینَ اُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ اِذا یُتْلی عَلَیْهِمْ یَخِرُّونَ لِلْاَذْقانِ سُجَّداً؛
اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۸.
...