ذ والاربع

ذُ والاَربع
از اصطلاحات قدیم موسیقی ایران برای تشخیص فاصلۀ چهارم. علینقی وزیری در کتاب نظری بر موسیقی آورده است: «در موسیقی ایران اگر گام را به معنایی که امروز در موسیقی اروپایی مشاهده می شود وارد نماییم باید بدانیم که اغلب یک دانگ یا یک پنچم از آن مورد استفاده و عمل خود دستگاه است. (در قدیم ذوالاربع و ذوالخمس می گفته اند) و آن هم غالباً دانگ اول است». به فاصلۀ چهارم نیز ذوالاَربع می گفته اند و نت ها براساس نام انگشتانی که روی آن ها قرار می گرفت نام گذاری می شد. ذوالاربع از ترکیب فواصل طنینی، بقیه، و مُجَنّب درست می شد و انواع مختلف داشت. اقسام ذوالاربع عبارت بود از: ط ط ب ـ ط ب ط ـ ط ج ط ـ ج ج ط ـ ج ط ط ـ ط ج ج ـ ج ط ج . ط: مخفف طنینی معادل یک پردۀ بزرگ ب: مخفف بقیه معادل نیم پردۀ کوچک ج: مخفف مُجَنّب معادل سه ربع پرده یا دوم نیم بزرگ بود. ذوالاربع را طبقه نیز می گفتند.