دیواناگری ( هندی: देवनागरी، حرف نویسی لاتین: Devanāgarī ) یا دِوَناگَری یک خط یا دبیرهٔ هجانگاری است که به آن «ناگاری» هم گفته می شود و اصلی ترین دبیره ای است که برای نوشتن زبان های هندی، مراتی و نپالی به کار می رود. این دبیره از سدهٔ ۱۹ به رایج ترین دبیره برای نوشتن سانسکریت تبدیل شده است. خط دیوانگری از چپ به راست نوشته می شود و بیش از ۱۲۰ زبان از این خط استفاده می کنند. [ ۱]
دیگر زبان هایی که از دیواناگری برای نوشتن استفاده می کنند می توان سندی، بهاری، بهیلی، پراکریت، کونکانی، بُجپوری، پهاری ( گارهوالی و کوماونی ) ، سانتالی، تارو و کشمیری را نام برد. برخی از این زبان ها در کنار دیواناگری از دبیره های دیگر نیز برای نگارش استفاده می کنند.
زبان پنجابی با خطی مشابه با دیواناگری با نام گُرمکهی نوشته می شود.
«دیواناگری» مرکب از «دیوا» ( देव ) به معنی نیمه انسان - نیمه خدا و «ناگاری» ( नगर ) به معنای صحبت یا گویش است و در مجموع به معنی «گویش دیواها» یا «گفتار نیمه انسان - نیمه خداها» است.
«ناگاری» ( nāgarī ) در سانسکریت شکل مؤنث «ناگارا» ( nāgara ) به معنی «شهری» و صفت گسترش یافته ای از «ناگارام» ( nagaram ) به معنی «تأسیس» یا «استقرار» است. از واژه «ناگاری» برای معانی مختلفی استفاده می شود که یکی از آن ها نیمه انسان - نیمه خدا است. هنوز هم استفاده از واژه «ناگاری» در کنار «دیواناگری» متداول است. البته بسیاری[ الفاظ طفره آمیز] آن را وام واژه ای از واژهٔ فارسی «دیوان نگاری» می دانند که بمعنی نگارش رسمی اسناد در دیوان خانه ها ( دیوانیه ها یا ادارات دولتی ) است که در اثر تأثیرات قوی فارسی بر زبان رسمی هند، وارد زبان هندی شده است. [ نیازمند منبع]
دیواناگری بخشی از خانواده دبیره های برهمایی ( Brahmic ) هند، نپال، تبت و جنوب شرق آسیا است. این خط از نسل خط گوپتا ( Gupta ) همراه با سیدهام ( Siddham ) و شارادا ( Sharada ) است. انواع شرقی خط گوپتا که ناگاری هستند برای نخستین بار پس از سده هشتم میلادی دیده شده اند و از حدود ۱۲۰۰ م سیدهام تحت تأثیر بودیسم به تدریج در شرق آسیا جایگزین آن شد و به طور موازی شارادا نیز در کشمیر به کار رفت. نمونه اولیه دیواناگری در کتیبه کوتیلا ( Kutila ) در باریلی واقع در ایالت اوتارپرادش هند دیده می شود که تاریخی برابر با ۹۹۲ میلادی را نشان می دهد و خط افقی بالای حروف یک واژه در آن وجود دارد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدیگر زبان هایی که از دیواناگری برای نوشتن استفاده می کنند می توان سندی، بهاری، بهیلی، پراکریت، کونکانی، بُجپوری، پهاری ( گارهوالی و کوماونی ) ، سانتالی، تارو و کشمیری را نام برد. برخی از این زبان ها در کنار دیواناگری از دبیره های دیگر نیز برای نگارش استفاده می کنند.
زبان پنجابی با خطی مشابه با دیواناگری با نام گُرمکهی نوشته می شود.
«دیواناگری» مرکب از «دیوا» ( देव ) به معنی نیمه انسان - نیمه خدا و «ناگاری» ( नगर ) به معنای صحبت یا گویش است و در مجموع به معنی «گویش دیواها» یا «گفتار نیمه انسان - نیمه خداها» است.
«ناگاری» ( nāgarī ) در سانسکریت شکل مؤنث «ناگارا» ( nāgara ) به معنی «شهری» و صفت گسترش یافته ای از «ناگارام» ( nagaram ) به معنی «تأسیس» یا «استقرار» است. از واژه «ناگاری» برای معانی مختلفی استفاده می شود که یکی از آن ها نیمه انسان - نیمه خدا است. هنوز هم استفاده از واژه «ناگاری» در کنار «دیواناگری» متداول است. البته بسیاری[ الفاظ طفره آمیز] آن را وام واژه ای از واژهٔ فارسی «دیوان نگاری» می دانند که بمعنی نگارش رسمی اسناد در دیوان خانه ها ( دیوانیه ها یا ادارات دولتی ) است که در اثر تأثیرات قوی فارسی بر زبان رسمی هند، وارد زبان هندی شده است. [ نیازمند منبع]
دیواناگری بخشی از خانواده دبیره های برهمایی ( Brahmic ) هند، نپال، تبت و جنوب شرق آسیا است. این خط از نسل خط گوپتا ( Gupta ) همراه با سیدهام ( Siddham ) و شارادا ( Sharada ) است. انواع شرقی خط گوپتا که ناگاری هستند برای نخستین بار پس از سده هشتم میلادی دیده شده اند و از حدود ۱۲۰۰ م سیدهام تحت تأثیر بودیسم به تدریج در شرق آسیا جایگزین آن شد و به طور موازی شارادا نیز در کشمیر به کار رفت. نمونه اولیه دیواناگری در کتیبه کوتیلا ( Kutila ) در باریلی واقع در ایالت اوتارپرادش هند دیده می شود که تاریخی برابر با ۹۹۲ میلادی را نشان می دهد و خط افقی بالای حروف یک واژه در آن وجود دارد.
wiki: دیواناگری