کوئل یا کوول ( به گرجی: ყუელი ) یک دژ گرجی سدهٔ میانه ای بر فراز کوه های یانلیزچام بود که اکنون در مرزهای ترکیه جای دارد. جایی که به کول قَلسی یا کوول قلسی نامــــوَر است.
نخستین بار در بن مایه های گرجستانی سال های آغازین سدهٔ دهم پدیدار شد، کوئل یکی از برج وباروهای اصلی استانمسختی بود تا اینکه از سوی امپراتوری عثمانی در سدهٔ شانزدهم گشوده شد.
تاریخچه
دژ کوول، که اکنون بیشترش ویران شده است، در روستای کُــــلــــکُــــی در بخش امروزی پوسوف در شمال خاوری ترکیه، نزدیک به مرز گرجستان جای دارد.
برای نخستین بار در سال های آغازین سدهٔ دهم در قدیس نگاری گرجی «سختی های گُبرُن» نوشتهٔ «استپان متبواری en» به عنوان جایگاه ایستادگی در برابر ارتش تازندهٔ امیر ساجی تبار آذربایجان یوسف بن ابی الساج en ( ابوالقاسم در بن مایه های گرجی ) در سال ۹۱۴ است.
به گفتهٔ استپان متبواری، کوول پس از ۲۸ روز محاصره سرنگون شد و از آنجا که افسر فرمانده گرجی، گُبرُن، از پذیرش اسلام خودداری کرد، کشته شد.
در دههٔ ۹۲۰، کوول در جایگاه دژ اصلی دوک نشین گرجی جاواختی، ( که از آن در کتابی به نام آیین ها نوشتهٔ کنستانتین هفتم با نام دوک نشین کوئل یاد شده است ) پدیدار شد.
کنستانتین در این بخش «آرکنتِ کوئل» را یادآور می شود که به گفتهٔ پروفسور کیریل تومانُف شاید همان شاهزادهٔ باگراتیونی ها دیوید دوم باشد.
کوئل در جای دیگری از سوی کنستانتین با برابر یونانی Tyrokastron نامیده می شود.
این دژ بعداً به دست پسرعموی کشورگشای دیوید دوم، گورگن دوّم تائو en افتاد. سپس گورگن ، کوئل و آجارستان را به جای کلرجتی به پدرزنش آشوت کیسکاسی داد که سرانجام این دو را نیز از او گرفت.
پس از مرگ گورگن در سال ۹۴۳، کوول به پسرعموهایش رسید و سرانجام، همراه با سایر دارایی های باگراتیونی ها، به بگرات سوم رسید که در سال ۱۰۰۸ نخستین پادشاه گرجستان یکپارچه شد.
از آنجا که دژ کوول بسیار راهبردی بود خود پهنهٔ چندین درگیری لشگری در درازنای تاریخ خود بوده است.
در دههٔ ۱۰۴۰، کوئل به دست جنگ سالار شورشی گرجستانی افتاد ولی سرانجام از سوی بگرات چهارم، پادشاه گرجستان، در سال ۱۰۵۹ پس گرفته شد.
گویا این دژ سپس به دست مُروان جاقلی افتاد که در دههٔ ۱۰۶۰ در جایگاه اریستاوی ( دوک ) کوول پدیدار شد. در سال ۱۰۶۵ شاه سلجوقی آلپ ارسلان با «لشکرکشی در برابر گرجستان» این دژ را گرفت. در سال ۱۰۸۰، کردها به رهبری امیر احمد، که گویا از دودمان روادیان بوده، پادشاه گرجستان جرج دوم را غافلگیر کرده در کوئل شکست دادند.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفنخستین بار در بن مایه های گرجستانی سال های آغازین سدهٔ دهم پدیدار شد، کوئل یکی از برج وباروهای اصلی استانمسختی بود تا اینکه از سوی امپراتوری عثمانی در سدهٔ شانزدهم گشوده شد.
تاریخچه
دژ کوول، که اکنون بیشترش ویران شده است، در روستای کُــــلــــکُــــی در بخش امروزی پوسوف در شمال خاوری ترکیه، نزدیک به مرز گرجستان جای دارد.
برای نخستین بار در سال های آغازین سدهٔ دهم در قدیس نگاری گرجی «سختی های گُبرُن» نوشتهٔ «استپان متبواری en» به عنوان جایگاه ایستادگی در برابر ارتش تازندهٔ امیر ساجی تبار آذربایجان یوسف بن ابی الساج en ( ابوالقاسم در بن مایه های گرجی ) در سال ۹۱۴ است.
به گفتهٔ استپان متبواری، کوول پس از ۲۸ روز محاصره سرنگون شد و از آنجا که افسر فرمانده گرجی، گُبرُن، از پذیرش اسلام خودداری کرد، کشته شد.
در دههٔ ۹۲۰، کوول در جایگاه دژ اصلی دوک نشین گرجی جاواختی، ( که از آن در کتابی به نام آیین ها نوشتهٔ کنستانتین هفتم با نام دوک نشین کوئل یاد شده است ) پدیدار شد.
کنستانتین در این بخش «آرکنتِ کوئل» را یادآور می شود که به گفتهٔ پروفسور کیریل تومانُف شاید همان شاهزادهٔ باگراتیونی ها دیوید دوم باشد.
کوئل در جای دیگری از سوی کنستانتین با برابر یونانی Tyrokastron نامیده می شود.
این دژ بعداً به دست پسرعموی کشورگشای دیوید دوم، گورگن دوّم تائو en افتاد. سپس گورگن ، کوئل و آجارستان را به جای کلرجتی به پدرزنش آشوت کیسکاسی داد که سرانجام این دو را نیز از او گرفت.
پس از مرگ گورگن در سال ۹۴۳، کوول به پسرعموهایش رسید و سرانجام، همراه با سایر دارایی های باگراتیونی ها، به بگرات سوم رسید که در سال ۱۰۰۸ نخستین پادشاه گرجستان یکپارچه شد.
از آنجا که دژ کوول بسیار راهبردی بود خود پهنهٔ چندین درگیری لشگری در درازنای تاریخ خود بوده است.
در دههٔ ۱۰۴۰، کوئل به دست جنگ سالار شورشی گرجستانی افتاد ولی سرانجام از سوی بگرات چهارم، پادشاه گرجستان، در سال ۱۰۵۹ پس گرفته شد.
گویا این دژ سپس به دست مُروان جاقلی افتاد که در دههٔ ۱۰۶۰ در جایگاه اریستاوی ( دوک ) کوول پدیدار شد. در سال ۱۰۶۵ شاه سلجوقی آلپ ارسلان با «لشکرکشی در برابر گرجستان» این دژ را گرفت. در سال ۱۰۸۰، کردها به رهبری امیر احمد، که گویا از دودمان روادیان بوده، پادشاه گرجستان جرج دوم را غافلگیر کرده در کوئل شکست دادند.
wiki: دژ کوئل