دژ اربونی ( ارمنی: Էրեբունի ) دژی است مربوط به دوره پادشاهی اورارتو. این دژ در ارتفاع ۱۰۱۷ متری در در شهر ایروان فعلی قرار گرفته است. این بنا در دوره پادشاهی آرگیشتی یکم ساخته شده است. [ ۱]
در ۱۹۵۰ میلادی، کتیبهٔ آرگیشتی یکم در قلعهٔ «آرین بِرد» ( به معنی قلعه خون ) یا «اِرِبونی» کشف شد. براساس این کتیبه، در ۷۸۲ پیش از میلاد، [ ۲] در منطقهٔ جنوبی شهر فعلی، قلعه ای به نام اِرِبونی برای نظارت بر منطقه بنا شده بود که ( ایربونی ) نیز خوانده می شد. [ ۳] با توجه به اینکه معنای این نام همان مفهوم ( یِرِوان ) در زبان ارمنی را دارد بدین ترتیب ریشهٔ نام شهر مشخص و تاریخ ذکر شده در کتیبه به طور نمادین مبنای بنای شهر ایروان در نظر گرفته شد[ ۴] هرچند که هزاران سال قبل از استقرار حکومت اورارتوها در منطقه محله هایی مسکونی در نقاط مختلف شهر از جمله درهٔ رود هرازدان، ناحیه آوان، ناحیه شنگاویت، نورک، ایروان، خود قلعهٔ اربونی و همچنین مرکز شهر فعلی وجود داشته اند که طی تحقیقات باستان شناسی یا هنگام احداث بناهای جدید بقایای آن ها از زیر خاک خارج شده است. [ ۵]
در کتیبه یافت شده در اربونی نوشته شده است:
«با بزرگداشت خدای خلدی آرگیشتی فرزند منوآ این قلعه را بنا کرد و نام آن را اربونی نهاد برای قدرت کشور بیاینا و هراس دشمنانش. »[ ۶]
آرگیشتی می گوید:
«زمین بایر بود و من در این مکان کارهای بزرگی انجام دادم با بزرگداشت خدای خلدی آرگیشتی فرزند منوآ پادشاهی است قدرتمند پادشاهی بزرگ پادشاه سرزمین بیاینا مالک شهر توشپا. »[ ۶]
در ارتفاعات جنوب ایستگاه راه آهن، که در زمان حکومت خان ها به «موخانات تپه» معروف بود، بقایای خانه هایی از دوران اورارتوها و قبل از آن کشف شده که احتمالاً بعد از احداث قلعهٔ اربونی اهالی آن به اطراف قلعهٔ جدید کوچ کرده اند. منطقهٔ دیگر، یادمان نسل کشی ارمنی ها است که هنگام ساخت یادمان و مجتمع فرهنگی ورزشی کنار آن از دل خاک بیرون آمد.
یکی از سالم ترین مناطق مسکونی به جای مانده، که در حال حاضر بقایای آن به موزه ای روباز تبدیل شده، در ناحیه شنگاویت قرار دارد که شامل بقایای خانه های مسکونی متعلق به چهار دورهٔ مختلف سکونتی است. قدیمی ترین لایه مربوط به دورهٔ عصر حجر جدید ( هشت هزار الی پنج هزار سال قبل از میلاد ) است و لایهٔ بعدی مربوط به دوره های بعدی تا استقرار حکومت اورارتو در منطقه و لایهٔ بعد از آن مربوط به دورهٔ اورارتو و بالأخره لایهٔ مربوط به دورهای بعد از حکومت اورارتو قرار گرفته. مطالعاتی که روی این لایه ها صورت گرفته نشان می دهد که این منطقه از بدو تأسیس هیچ گاه متروکه نبوده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر ۱۹۵۰ میلادی، کتیبهٔ آرگیشتی یکم در قلعهٔ «آرین بِرد» ( به معنی قلعه خون ) یا «اِرِبونی» کشف شد. براساس این کتیبه، در ۷۸۲ پیش از میلاد، [ ۲] در منطقهٔ جنوبی شهر فعلی، قلعه ای به نام اِرِبونی برای نظارت بر منطقه بنا شده بود که ( ایربونی ) نیز خوانده می شد. [ ۳] با توجه به اینکه معنای این نام همان مفهوم ( یِرِوان ) در زبان ارمنی را دارد بدین ترتیب ریشهٔ نام شهر مشخص و تاریخ ذکر شده در کتیبه به طور نمادین مبنای بنای شهر ایروان در نظر گرفته شد[ ۴] هرچند که هزاران سال قبل از استقرار حکومت اورارتوها در منطقه محله هایی مسکونی در نقاط مختلف شهر از جمله درهٔ رود هرازدان، ناحیه آوان، ناحیه شنگاویت، نورک، ایروان، خود قلعهٔ اربونی و همچنین مرکز شهر فعلی وجود داشته اند که طی تحقیقات باستان شناسی یا هنگام احداث بناهای جدید بقایای آن ها از زیر خاک خارج شده است. [ ۵]
در کتیبه یافت شده در اربونی نوشته شده است:
«با بزرگداشت خدای خلدی آرگیشتی فرزند منوآ این قلعه را بنا کرد و نام آن را اربونی نهاد برای قدرت کشور بیاینا و هراس دشمنانش. »[ ۶]
آرگیشتی می گوید:
«زمین بایر بود و من در این مکان کارهای بزرگی انجام دادم با بزرگداشت خدای خلدی آرگیشتی فرزند منوآ پادشاهی است قدرتمند پادشاهی بزرگ پادشاه سرزمین بیاینا مالک شهر توشپا. »[ ۶]
در ارتفاعات جنوب ایستگاه راه آهن، که در زمان حکومت خان ها به «موخانات تپه» معروف بود، بقایای خانه هایی از دوران اورارتوها و قبل از آن کشف شده که احتمالاً بعد از احداث قلعهٔ اربونی اهالی آن به اطراف قلعهٔ جدید کوچ کرده اند. منطقهٔ دیگر، یادمان نسل کشی ارمنی ها است که هنگام ساخت یادمان و مجتمع فرهنگی ورزشی کنار آن از دل خاک بیرون آمد.
یکی از سالم ترین مناطق مسکونی به جای مانده، که در حال حاضر بقایای آن به موزه ای روباز تبدیل شده، در ناحیه شنگاویت قرار دارد که شامل بقایای خانه های مسکونی متعلق به چهار دورهٔ مختلف سکونتی است. قدیمی ترین لایه مربوط به دورهٔ عصر حجر جدید ( هشت هزار الی پنج هزار سال قبل از میلاد ) است و لایهٔ بعدی مربوط به دوره های بعدی تا استقرار حکومت اورارتو در منطقه و لایهٔ بعد از آن مربوط به دورهٔ اورارتو و بالأخره لایهٔ مربوط به دورهای بعد از حکومت اورارتو قرار گرفته. مطالعاتی که روی این لایه ها صورت گرفته نشان می دهد که این منطقه از بدو تأسیس هیچ گاه متروکه نبوده است.
wiki: دژ اربونی