دومه الجندل

[ویکی شیعه] دومة الجندل. دُومَةُ الجندَل‏، شهری در استان جوف عربستان فعلی که در قدیم جزو شام بوده و به سبب موقعیت جغرافیایی اش بر سر راه حجاز، عراق و شام اهمیت داشته است. وقوع چند ماجرای تاریخی در این منطقه، از جمله غزوه دومة الجندل، باعث شده است تا منابع تاریخ اسلام مکرر از آن یاد کنند. نام دیگر این شهر یا منطقه، جوف السرحان بوده و ماجرای حکمیت در جنگ صفین نیز در آن واقع شده است.
دومة الجندل، از شهرهای استان جوف واقع در شمال عربستان سعودی است و از جهت شمال غربی به کشور اردن، از جهت جنوبی به حائل و تبوک و از جهت شمال شرقی به استان حدود می رسد. دومة الجندل در جنوب غربی شهر سکاکا، مرکز استان جوف قرار دارد و دارای آب و هوای خشک و بیابانی و از گرم ترین شهرهای این استان است. فاصله جومة الجندل تا ریاض پایتخت عربستان، ۹۰۰ کیلومتر و تا شهر مکه مکرمه، حدود ۱۲۲۰ کیلومتر است. بنابر سرشماری سال ۲۰۱۰م. شمار جمیعت دومة الجندل ۴۹,۶۴۶ نفر بوده است.

[ویکی اهل البیت] دومة الجندل. (به ضمّ دال)، دهکده ای است از توابع جوف در شمال عربستان سعودی که در 450 کیلومتری شمال تیماء واقع شده است. در سیره از این مکان یاد شده است.
ابن فقیه «دومة الجندل» را از توابع مدینه شمرده و به دلیل سکونت یکی از فرزندان حضرت اسماعیل علیه السلام به نام «دوم» یا «دوماء» در آنجا و ساختن دژی با «جندل» (سنگ خارا) به این اسم نامیده شده است.
در خبر است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله «خالد بن ولید» را از تبوک برای جنگ با «اکیدر» که از یهودیان ساکن در آنجا و رییس دومة الجندل بود، فرستاد و به او فرمود: بزودی با او در حال شکار دیدار می کنی. خالد به آنجا رفت و شب هنگام بزی کوهی به کنار دژ او آمد و شاخ های خود را بر دیوار دژ مالید، اکیدر برای شکار آن بز پایین دژ آمد. در آن هنگام خالد او را به اسارت گرفت.
سپس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به شرط پرداخت جزیه با او پیمان صلح بست و به نقل دیگری مسلمان شد و آن حضرت آن مناطق را به وی واگذارد و در این باره نوشته ای به او داد. بعضی از راویان اخبار جریان حکمیت ابوموسی و عمرو بن عاص را در این منطقه می دانند.
عبدالرحمان بن ابی لیلی می گوید: با «ابوموسی اشعری» از دومة الجندل می گذشتم، ابوموسی به من گفت: حبیبم پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمود: دو تن از بنی اسرائیل در اینجا حکم ظالمانه صادر کردند و دو نفر از امت من نیز در اینجا حکم ظالمانه صادر خواهند کرد. چند روزی بیش نگذشت که از ابوموسی و عمرو بن عاص در آنجا آن چنان حکمی که در تاریخ به ثبت رسیده صادر شد.
عبدالرحمان می گوید: پس از آن با ابوموسی دیدار کردم و گفتم: «قد حدّثتنی عن رسول الله صلی الله علیه و آله بما حدّثتنی! فقال: واللّه المستعان؛ تو از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چنان حدیثی را نقل کردی! ابوموسی گفت: خدا باید انسان را کمک کند.

[ویکی شیعه] دُومَةُ الجندَل‏، شهری در استان جوف عربستان فعلی که در قدیم جزو شام بوده و به سبب موقعیت جغرافیایی اش بر سر راه حجاز، عراق و شام اهمیت داشته است. وقوع چند ماجرای تاریخی در این منطقه، از جمله غزوه دومة الجندل، باعث شده است تا منابع تاریخ اسلام مکرر از آن یاد کنند. نام دیگر این شهر یا منطقه، جوف السرحان بوده و ماجرای حکمیت در جنگ صفین نیز در آن واقع شده است.
دومة الجندل، از شهرهای استان جوف واقع در شمال عربستان سعودی است و از جهت شمال غربی به کشور اردن، از جهت جنوبی به حائل و تبوک و از جهت شمال شرقی به استان حدود می رسد. دومة الجندل در جنوب غربی شهر سکاکا، مرکز استان جوف قرار دارد و دارای آب و هوای خشک و بیابانی و از گرم ترین شهرهای این استان است. فاصله جومة الجندل تا ریاض پایتخت عربستان، ۹۰۰ کیلومتر و تا شهر مکه مکرمه، حدود ۱۲۲۰ کیلومتر است. بنابر سرشماری سال ۲۰۱۰م. شمار جمیعت دومة الجندل ۴۹,۶۴۶ نفر بوده است.
بنابر یکی از روایاتی که نویسندگان آثار تاریخی و جغرافیایی اسلامی مانند یاقوت حموی نقل کرده اند، بخش اول نام این شهر برگرفته از نام « دوماء » فرزند اسماعیل بن ابراهیم خلیل (ع) است که این شهر را بنیان گذاشت و قلعه ای استوار از کلوخ و سنگ در آن بنا نهاد.

[ویکی اهل البیت] (به ضمّ دال)، دهکده ای است از توابع جوف در شمال عربستان سعودی که در 450 کیلومتری شمال تیماء واقع شده است. در سیره از این مکان یاد شده است.
ابن فقیه «دومة الجندل» را از توابع مدینه شمرده و به دلیل سکونت یکی از فرزندان حضرت اسماعیل علیه السلام به نام «دوم» یا «دوماء» در آنجا و ساختن دژی با «جندل» (سنگ خارا) به این اسم نامیده شده است.
در خبر است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله «خالد بن ولید» را از تبوک برای جنگ با «اکیدر» که از یهودیان ساکن در آنجا و رییس دومة الجندل بود، فرستاد و به او فرمود: بزودی با او در حال شکار دیدار می کنی. خالد به آنجا رفت و شب هنگام بزی کوهی به کنار دژ او آمد و شاخ های خود را بر دیوار دژ مالید، اکیدر برای شکار آن بز پایین دژ آمد. در آن هنگام خالد او را به اسارت گرفت.
سپس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به شرط پرداخت جزیه با او پیمان صلح بست و به نقل دیگری مسلمان شد و آن حضرت آن مناطق را به وی واگذارد و در این باره نوشته ای به او داد. بعضی از راویان اخبار جریان حکمیت ابوموسی و عمرو بن عاص را در این منطقه می دانند.
عبدالرحمان بن ابی لیلی می گوید: با «ابوموسی اشعری» از دومة الجندل می گذشتم، ابوموسی به من گفت: حبیبم پیامبر صلی الله علیه و آله به من فرمود: دو تن از بنی اسرائیل در اینجا حکم ظالمانه صادر کردند و دو نفر از امت من نیز در اینجا حکم ظالمانه صادر خواهند کرد. چند روزی بیش نگذشت که از ابوموسی و عمرو بن عاص در آنجا آن چنان حکمی که در تاریخ به ثبت رسیده صادر شد.
عبدالرحمان می گوید: پس از آن با ابوموسی دیدار کردم و گفتم: «قد حدّثتنی عن رسول الله صلی الله علیه و آله بما حدّثتنی! فقال: واللّه المستعان؛ تو از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چنان حدیثی را نقل کردی! ابوموسی گفت: خدا باید انسان را کمک کند.
محمد محمدحسن شرّاب؛ "فرهنگ اعلام جغرافیایی، تاریخی در حدیث و سیره نبوی"؛ ترجمه حمیدرضا شیخی؛ (مطلب نقل شده از جمله اضافات محمدرضا نعمتی بر این کتاب است)

دومةالجَنْدَل
مشهورترین شهر قدیمی منطقۀ جوف، در منتهی الیه وادی سرحان، واقع در شمال عربستان سعودی. با وجود بقایای برخی آثار، گروهی از محققان قدمت آن را بین ۳۰۰۰ تا ۲۰۰۰پ م تخمین زده اند. دژی بلند با باروی سنگی استوار داشت که زنوبیا از فتح آن عاجز ماند. آثاری نیز از دورۀ ثمودی و نبطی دارد. مسجد موسوم به عمر بن خطاب که به فرمان این خلیفه بنا شد (۱۷ق)، در آن جاست. حکمیت ابوموسی اشعری و عمروعاص در اختلاف بین علی (ع) و معاویه بر سر خلافت در دومةالجندل واقع شد. مردم این محل در عصر جاهلیت بت پرست بودند و بت وُدّ را می پرستیدند. در صدر اسلام، مسلمانان سه بار به فرماندهی پیامبر اسلام (۵ق)، عبدالرحمان بن عوف (۶ق) و خالد بن ولید (۹ق) به آن جا لشکر کشیدند. شهر کنونی دارای دو بخش قدیم و جدید است، که بخش قدیم در اراضی پست و بخش جدید در ارتفاعات سنگی و صخره ای قرار دارد.