دندانه

دندانه ( Serrate ) ، دندانه ای ( Serration ) یا دندانه دار ( Serrated ) ظاهری اره مانند یا ردیفی از برآمدگی های تیز یا دندان مانند است. لبه برنده دندانه دار نقاط تماس کوچک زیادی با مواد برشی دارد. با داشتن سطح تماس کمتر از یک تیغه صاف یا لبه دیگر، فشار اعمال شده در هر نقطه تماس بیشتر است و نقاط تماس، زاویه تندتری نسبت به ماده برشی دارد. این باعث برش می شود که شامل شکاف های کوچک زیادی در سطح ماده در حال برش ایجاد می شود که به طور تجمعی برای برش مواد در امتداد خط تیغه عمل می کند.

دندانه (رنگرزی). ثابت کننده یا دندانه به موادی گفته می شود که برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر رزانه رنگ روی پارچه و الیاف به کار می روند. این مواد ابتدا با رنگ یک کمپلکس شیمیایی تشکیل می دهند و سپس به پارچه یا سطح می چسبند. [ ۱]
از ثابت کننده های معمول می توان به تانیک اسید، زاج، ادرار، کروم آلوم، سدیم کلرید، و برخی نمک های آلومینیم، کروم، مس، آهن، ید، پتاسیم، سدیم، تنگستن، و قلع اشاره کرد.
دندانه ها موادی هستند که برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر الیاف استفاده می شوند. [ ۲] روش عمل آن ها به این صورت است که با به وجود آوردن منافذی در سطح الیاف باعث نفوذ بیشتر رنگ به الیاف می شوند و به طور کلی برای جذب بیشتر رنگ ها و تثبیت آن ها از دندانه ها باید استفاده کنیم چون حتی رنگ های طبیعی بدون استفاده از دندانه ها جذب الیاف نشده و رنگرزی الیاف با این رنگ ها بدون استفاده از دندانه ها از ثبات کافی برخوردار نخواهد بود، در نهایت دندانه ها جذب بیشتر و بهتر رنگ ها را فراهم می کنند. به عبارت دیگر دندانه ها موادی واسطه هستند که محیط را برای رنگ الیاف آماده می سازد و موجب می گردد که ثبات و شفافیت رنگ بیشتر گردد و قریب به اتفاق کلیه رنگ ها نیاز به دندانه ها دارند مگر گیاهانی که از ماده مازوجی ( تانن ) فراوانی برخوردار باشند. چند نوع دندانه را که کاربرد بیشتر دارد عبارتند از: زاج سفید نمک مضاعف آلومینیوم و املاح آلومینیوم و زاج سیاه سولفات آهن و بیکرومات سدیم و بیکرومات پتاسیم و کروم شیرین و ترش قلع و نیکل و کبالت. بر حسب تقدم و تأخر عمل رنگرزی و عمل دندانه دندانه ها موادی هستند که برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر الیاف استفاده می شوند. روش عمل آن ها به اینصورت است که با به وجود آوردن منافذی در سطح الیاف باعث نفوذ بیشتر رنگ به الیاف می شوند و به طور کلی برای جذب بیشتر رنگ ها و تثبیت آن ها از دندانه ها باید استفاده کنیم چون حتی رنگ های طبیعی بدون استفاده از دندانه ها جذب الیاف نشده و رنگرزی الیاف با این رنگ ها بدون استفاده از دندانه ها از ثبات کافی برخوردار نخواهد بود، در نهایت دندانه ها جذب بیشتر و بهتر رنگ ها را فراهم می کنند. به عبارت دیگر دندانه ها موادی واسطه هستند که محیط را برای رنگ الیاف آماده می سازد و موجب می گردد که ثبات و شفافیت رنگ بیشتر گردد و قریب به اتفاق کلیه رنگ ها نیاز به دندانه ها دارند مگر گیاهانی که از ماده مازوجی ( تانن ) فراوانی برخوردار باشند که چند نوع دندانه را که کاربرد بیشتر دارد ذکر می کنیم: زاج سفید نمک مضاعف آلومینیوم و املاح آلومینیوم و زاج سیاه سولفات آهن و بیکرومات سدیم و بیکرومات پتاسیم و کروم شیرین و ترش قلع و نیکل و کبالت. بر حسب تقدم و تأخر عمل رنگرزی و عمل دندانه دادن، رنگرزی با مواد رنگزای طبیعی به سه طریق ممکن است صورت پذیرد:

دندانه (mordant)
مادۀ مورد استفاده در فرآیندهای خاص رنگ کردن. دندانه ها معمولاً اکسیدها یا نمک های غیرآلی اند که در صنعت جداسازی می شوند. ماده رنگ نوعی کُمپلکس رنگی با دندانه تشکیل می دهد که رنگ حاصل، بسته به دندانۀ مورد استفاده در ماده رنگ، متغیر خواهد بود. دندانه در تولید لاک نیز به کار می آید و براثر ترکیب شدن با ماده رنگ آلی، تولید رنگ دانۀ لاک می کند.