دلالت ایجادی

[ویکی فقه] دلالت ایجادی به معنی احضار معنا از طریق احضار مصداق خارجی نزد مخاطب است.
دلالت ایجادی، مقابل دلالت حکایی بوده و عبارت است از اخطار ( خطور دادن ) صورت معنا در ذهن از طریق ایجاد معنا در خارج به وسیله احضار مصداق آن نزد مخاطب، مانند آن که برای تفهیم معنای شیر به مخاطب ( احضار معنای شیر در ذهن او ) به جای آن که لفظ " اسد " بکار برده شود تا از طریق آن وی به معنا منتقل گردد، خود شیر درنده را نزد او حاضر نمایند.
دلالت بدون واسطه در دلالت ایجادی
در دلالت ایجادی، معنا به صورت مباشری و بدون واسطه صورت دیگری در ذهن مخاطب حاضر می شود؛ یعنی قوام آن بر تلازم تکوینی ، بین احساس شیء حاضر در نزد مخاطب و حضور صورت آن در ذهن است و به همین دلیل احتیاج به جعل ندارد. این نوع دلالت وسیله اولی و طبیعی کسب معلومات در حیات انسان است؛ یعنی اولین دلالتی که معلومات را به ذهن انسان وارد می کند، همین نوع دلالت است.
تفاوت دلالت ایجادی و حکایی
میان دلالت ایجادی و دلالت حکایی تفاوت هایی وجود دارد:۱ ـ در دلالت حکایی ذهن انسان، به صورت مباشری و بدون واسطه به معنا منتقل نمی شود، بلکه احتیاج به صورت ذهنی دیگری ( صورت لفظ ) دارد تا به کمک آن به معنا منتقل شود؛ اما در دلالت ایجادی، معنا بدون واسطه صورت دیگری در ذهن حاضر می شود؛۲ ـ در دلالت ایجادی، فقط امور جزئی به ذهن آمده و تصور می شود، چون کلی در خارج یافت نمی شود؛ به خلاف دلالت حکایی که در آن، امور کلی هم متصور است.