دعوت اصحاب ایکه به تقوا

[ویکی فقه] دعوت اصحاب ایکه به تقوا (قرآن). حضرت شعیب علیه السلام اصحاب ایکه را دلسوزانه دعوت به تقوا و دوری از گناه می کرد.
شعیب علیه السّلام از اصحاب ایکه به تقوا و دوری از گناه دعوت می کرد:«کذب اصحـب لـیکة... • اذ قال لهم شعیب الا تتقون• فاتقوا الله واطیعون• واتقوا الذی خلقکم...؛ اصحاب ایکه (شهری نزدیک مدین ) رسولان (خدا) را تکذیب کردند، • هنگامی که شعیب به آنها گفت: «آیا تقوا پیشه نمی کنید؟!• ... • پس تقوای الهی پیشه کنید و مرا اطاعت نمایید! • ...• و از (نافرمانی) کسی که شما و اقوام پیشین را آفرید بپرهیزید!»
شعیب و اصحاب ایکه
این آیات داستان پیامبر بزرگ خدا شعیب و قوم سرکش او است. این پیامبر در سرزمین مدین (شهری در جنوب شامات) و ایکه (بر وزن لیله) (آبادی معروفی نزدیک مدین) زندگی داشت. آیه ۷۹ سوره حجر گواه بر این است که سرزمین ایکه در مسیر راه مردم حجاز به سوی شام بوده است.نخست می گوید: اصحاب ایکه رسولان خدا را تکذیب کردند (کذب اصحاب الایکة المرسلین). نه تنها شعیب پیامبری که مبعوث بر آنها بود مورد تکذیب آنها قرار گرفت که دیگر پیامبران هم از نظر وحدت دعوت، مورد تکذیب آنان بودند، و یا اصولا هیچ مذهبی از مذاهب آسمانی را پذیرا نشده بودند. ایکه در اصل به معنی محلی است که درختان در هم پیچیده دارد که در فارسی از آن به بیشه تعبیر می کنیم، سرزمینی که نزدیک مدین قرار داشت به خاطر داشتن آب و درختان زیاد ایکه نام گرفت، قرائن نشان می دهد که آنها زندگی مرفه، و ثروت فراوان داشتند، و شاید به همین دلیل غرق غرور و غفلت بودند! سپس به شرح این اجمال پرداخته، می گوید: هنگامی که شعیب به آنها گفت: آیا تقوا را پیشه نمی کنید؟ (اذ قال لهم شعیب ا لا تتقون). در حقیقت دعوت شعیب از همان نقطه شروع شد که سایر پیامبران می کردند دعوت به تقوی و پرهیزگاری که ریشه و خمیر مایه همه برنامه های اصلاحی و دگرگونی های اخلاقی و اجتماعی است.قابل توجه اینکه در این داستان تعبیر اخوهم که در داستان صالح و هود و نوح و لوط آمده بود دیده نمی شود، شاید به خاطر اینکه شعیب اصلا اهل مدین بود و تنها با مردم آنجا خویشاوندی داشت نه با مردم ایکه لذا در سوره هود آیه ۸۴ هنگامی که فقط سخن از مدین می گوید این تعبیر آمده است: و الی مدین اخاهم شعیبا ولی چون در آیه مورد بحث سخن از اصحاب ایکه است و آنها با شعیب خویشاوندی نداشتند لذا این تعبیر ذکر نشده است. سپس افزود: من برای شما رسول امینی هستم (انی لکم رسول امین). تقوا را پیشه کنید و از خدا بپرهیزید و مرا اطاعت نمائید (که اطاعتم اطاعت او است) (فاتقوا الله و اطیعون). این را نیز بدانید که من در برابر این دعوت از شما اجر و پاداشی نمی طلبم تنها اجر و مزد من بر پروردگار عالمیان است" (و ما اسئلکم علیه من اجر ان اجری الا علی رب العالمین).همان جمله های متحد المال و کاملا حساب شده که در آغاز دعوت سایر پیامبران آمده است: دعوت به تقوی، تاکید بر سابقه امانت در میان مردم، و تاکید بر این مساله که این دعوت الهی تنها انگیزه معنوی دارد و هیچ چشم داشت مادی از هیچکس در آن نیست، تا بهانه جویان و بدبینان آن را وسیله فرار خود قرار ندهند.سپس شعیب در آخرین دستورش در این بخش از سخن بار دیگر آنها را به تقوی دعوت می کند، و می گوید: از خدایی بپرهیزید که شما و اقوام پیشین را آفرید (و اتقوا الذی خلقکم و الجبلة الاولین). شما تنها قوم و جمعیتی نیستید که روی این زمین گام نهاده اید، قبل از شما پدرانتان و اقوام دیگر آمدند و رفتند، گذشته آنها، و آینده خویش را فراموش نکنید. جبلة از جبل به معنی کوه است، به جماعت زیاد که در عظمت همچون کوه اند گفته شده، بعضی عدد آن را ده هزار ذکر کرده اند.و نیز به طبیعت و فطرت انسان جبلة اطلاق شده چرا که غیر قابل تغییر است همچون کوه که نمی توان آن را جابجا کرده. تعبیر فوق ممکن است اشاره به این حقیقت نیز باشد که آنچه من درباره ترک ظلم و فساد و ادای حقوق مردم و رعایت عدالت گفتم در درون فطرت انسان ها از روز نخست بوده، و من برای احیای فطرت پاک شما آمده ام. اما متاسفانه سخنان این پیامبر دلسوز و بیدارگر در آنها مؤثر نیفتاد و پاسخ تلخ و زشت آنها را در برابر این گفتار منطقی در آیات آینده خواهیم دید.