دستگاه درون ریز

دستگاه درون ریز ( به انگلیسی: Endocrine System ) ، دستگاه پیام رسان شیمیایی، مشکل از حلقه های پس - خورد ( فیدبک ) از هورمون هایی است که از غدد درونی جانداران، مستقیماً به دستگاه گردشی رها شده، و بدین طریق اعضای دور از خود را تنظیم می کند. در مهره داران، هیپوتالاموس، مرکز کنترل عصبی کل دستگاه درون ریز است. در انسان ها، غدد درون ریز اصلی، غده تیروئید و غدد آدرنالی اند. مطالعه دستگاه درون ریز و اختلالاتش را اندوکرینولوژی ( شناخت دستگاه درون ریز ) می نامند. اندوکرینولوژی شاخه ای از طب داخلیست به طور کلی دستگاه درون ریز شامل: ( یاخته ها ) ( غدد درون ریز ) و ( هورمون ها ) : هورمون گاسترین و سکرتین در معده و دوازدهه است. [ ۱]
غددی که به طور متوالی به هم پیام رسانی می کنند را اغلب یک محور می نامند، همچون محور هیپوتالاموس - هیپوفیزی - آدرنالی. به علاوه اعضای درون ریز تخصص یافته که در بالا ذکر شدند، بسیاری از اعضایی که خود بخشی از دستگاه های دیگر بدن هستند نیز دارای عملکردهای ثانویه درون ریز می باشند. چنین اعضایی شامل این موارد اند: استخوان، کلیه، کبد، قلب و غدد جنسی. به عنوان مثال، کلیه، هورمون درون ریز اریتروپوئیتین ترشح می کند. هورمون ها ممکن است کامپلکس هایی از آمینواسیدها، استروئیدها، ایکوزانوئیدها، لکوترین ها یا پروستاگلاندین ها باشند. [ ۱]
دستگاه درون ریز را می توان هم با غدد برون ریز که هورمون هایی را بیرون از بدن ترشح می کنند مقایسه کرد، هم با پیام رسانی پاراکراین بین سلول هایی که از هم فاصله کمی دارند. غدد درون ریز هیچ مجرایی نداشه، عروقی بوده و اغلب دارای واکوئل ها یا دانه هایی اند که در آن ها هورمون هایشان را ذخیره می کنند. در مقایسه، غدد برون ریزی چون غدد بزاقی، غدد عرق، و غدد درون لوله گوارشی، عروق کمتری داشته و به جای آن، مجراها یا حفره لومن دارند.
کلمه endocrine از لاتین جدید و از یونانی باستان ἔνδον با تلفظ endon به معنای «درون، توی» و کلمه εκκρινω با تلفظ ekrīnō مشتق می شود.