درویش خان
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
درویش خان (تهران ۱۲۵۱ـ همان جا ۱۳۰۵ش)
(غلامحسین درویش، معروف به درویش خان) نوازندۀ ایرانی تار و سه تار، مدرس، و از اولین بنیادگذاران تجددخواهی در چارچوب اصول موسیقی دستگاهی. ابتدا نت خوانی و نوازندگی طبل را در شعبۀ موزیک مدرسۀ دارالفنون فرا گرفت و سپس در محضر دو استاد بزرگ عصر ناصری، میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، نواختن تار و سه تار را آموخت. به سبب ذوق و حساسیت فراوان در نوازندگی، در جوانی به شهرت رسید و نوازندۀ مخصوص دربار شعاع السلطنه شد. بعد از درگیری و اختلاف با او و پناهنده شدن به سفارت انگلستان، زندگی اش را از طریق تدریس خصوصی می گذراند و بعدها به انجمن اخوت به ریاست علی خان ظهیرالدوله و سپس به جمع آزادی خواهان و مشروطه طلبان پیوست. درویش و عارف، نخستین موسیقی دانان ایرانی بودند که کنسرت به مفهوم امروزی را مطرح کردند و از شعر و موسیقی برای پیشبرد آمال اجتماعی خویش بهره گرفتند. درویش خان را مبتکر فُرم «پیش درآمد» و از بسط دهندگان فرم تصنیف دانسته اند. تکنیک فوق العاده او در نوازندگی تار و سه تار که دارای جذبه های عرفانی و تأثیر بسیار بوده است، باعث شد که جوانان با استعداد آن زمان به محضر او جذب شوند. اضافه کردن سیم ششم به تار پنج سیم سابق، استفادۀ سنجیده از برخی نغمه ها و حالت های موسیقی اروپایی و به کارگیری آن ها در چارچوب موسیقی ایرانی، خلاقیت، پیرویاز چارچوب ردیف های مشقیِ موسیقی، و وفاداری به کلیّت های زیباشناختی موسیقی ایرانی، از اختصاصات کار و هنر درویش خان بود. گذشته از کنسرت ها، درویش خان دوبار نیز برای ضبط صفحه گرامافون به خارج از کشور سفر کرد: یک بار در حدود ۱۲۹۱ـ۱۲۹۲ش به لندن و همراه با حبیب الله سپهسالاری؛ معروف به مشیر همایون شهردار، نوازندۀ پیانو، سید حسین طاهرزاده؛ خوانندۀ آواز، رضا قلی خان تجریشی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، حسین خان هنگ آفرین؛ نوازندۀ ویولن، باقرخان رامشگر؛ نوازندۀ کمانچه، اسدالله خان اتابکی نوازندۀ تار و سنتور، و اکبرخان هنگ آفرین؛ معروف به فلوتی؛ نوازندۀ فلوت، و بار دیگر، در حدود یک سال بعد، با سید حسین طاهرزاده، باقرخان رامشگر، عبدالله خان دوامی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، و ابوالحسن اقبال آذر؛ ملقب به اقبال السلطان، خوانندۀ آواز به تفلیس سفر کردند. بیشتر این صفحات با تار درویش و آواز و سازهای دیگر است و از تک نوازی های او صفحات اندکی باقی مانده است. درویش خان به سبب فعالیت های هنری و بشردوستانۀ خود «نشان ملی» را از وزارت فرهنگ، و نشان مخصوص هنرمندان را از دولت فرانسه و از دست وزیر مختار فرانسه در تهران دریافت کرد. شاگردان او ازجمله ابوالحسن صبا، مرتضی نی داوود، نورعلی برومند، موسی معروفی و سعید هرمزی بعدها از شاخص ترین افراد در موسیقی ایران شدند. مجموعه آثار درویش خان، یک بار به کوشش فرامرز پایور و بار دیگر به شکلی کامل تر به کوشش ارشد طهماسبی گردآوری و با تار، نواخته و ضبط شده است.
(غلامحسین درویش، معروف به درویش خان) نوازندۀ ایرانی تار و سه تار، مدرس، و از اولین بنیادگذاران تجددخواهی در چارچوب اصول موسیقی دستگاهی. ابتدا نت خوانی و نوازندگی طبل را در شعبۀ موزیک مدرسۀ دارالفنون فرا گرفت و سپس در محضر دو استاد بزرگ عصر ناصری، میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، نواختن تار و سه تار را آموخت. به سبب ذوق و حساسیت فراوان در نوازندگی، در جوانی به شهرت رسید و نوازندۀ مخصوص دربار شعاع السلطنه شد. بعد از درگیری و اختلاف با او و پناهنده شدن به سفارت انگلستان، زندگی اش را از طریق تدریس خصوصی می گذراند و بعدها به انجمن اخوت به ریاست علی خان ظهیرالدوله و سپس به جمع آزادی خواهان و مشروطه طلبان پیوست. درویش و عارف، نخستین موسیقی دانان ایرانی بودند که کنسرت به مفهوم امروزی را مطرح کردند و از شعر و موسیقی برای پیشبرد آمال اجتماعی خویش بهره گرفتند. درویش خان را مبتکر فُرم «پیش درآمد» و از بسط دهندگان فرم تصنیف دانسته اند. تکنیک فوق العاده او در نوازندگی تار و سه تار که دارای جذبه های عرفانی و تأثیر بسیار بوده است، باعث شد که جوانان با استعداد آن زمان به محضر او جذب شوند. اضافه کردن سیم ششم به تار پنج سیم سابق، استفادۀ سنجیده از برخی نغمه ها و حالت های موسیقی اروپایی و به کارگیری آن ها در چارچوب موسیقی ایرانی، خلاقیت، پیرویاز چارچوب ردیف های مشقیِ موسیقی، و وفاداری به کلیّت های زیباشناختی موسیقی ایرانی، از اختصاصات کار و هنر درویش خان بود. گذشته از کنسرت ها، درویش خان دوبار نیز برای ضبط صفحه گرامافون به خارج از کشور سفر کرد: یک بار در حدود ۱۲۹۱ـ۱۲۹۲ش به لندن و همراه با حبیب الله سپهسالاری؛ معروف به مشیر همایون شهردار، نوازندۀ پیانو، سید حسین طاهرزاده؛ خوانندۀ آواز، رضا قلی خان تجریشی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، حسین خان هنگ آفرین؛ نوازندۀ ویولن، باقرخان رامشگر؛ نوازندۀ کمانچه، اسدالله خان اتابکی نوازندۀ تار و سنتور، و اکبرخان هنگ آفرین؛ معروف به فلوتی؛ نوازندۀ فلوت، و بار دیگر، در حدود یک سال بعد، با سید حسین طاهرزاده، باقرخان رامشگر، عبدالله خان دوامی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، و ابوالحسن اقبال آذر؛ ملقب به اقبال السلطان، خوانندۀ آواز به تفلیس سفر کردند. بیشتر این صفحات با تار درویش و آواز و سازهای دیگر است و از تک نوازی های او صفحات اندکی باقی مانده است. درویش خان به سبب فعالیت های هنری و بشردوستانۀ خود «نشان ملی» را از وزارت فرهنگ، و نشان مخصوص هنرمندان را از دولت فرانسه و از دست وزیر مختار فرانسه در تهران دریافت کرد. شاگردان او ازجمله ابوالحسن صبا، مرتضی نی داوود، نورعلی برومند، موسی معروفی و سعید هرمزی بعدها از شاخص ترین افراد در موسیقی ایران شدند. مجموعه آثار درویش خان، یک بار به کوشش فرامرز پایور و بار دیگر به شکلی کامل تر به کوشش ارشد طهماسبی گردآوری و با تار، نواخته و ضبط شده است.
wikijoo: درویش_خان
پیشنهاد کاربران
درویش خان با نام اصلی غلامحسین درویش ( ۱۲۵۱ تهران – ۲ آذر ۱۳۰۵تهران ) از هنرمندان نامی و استادان موسیقی سنتی ایرانی در اواخر دوره قاجاریان است که از افراد صاحب سبک و تأثیرگذار بر موسیقی ایرانی در این دوره به شمار می رود. از او آثار مشهوری مانند تصنیف بهار دلکش، تصنیف ز من نگارم و چند رنگ و پیش درآمد به جا مانده است. درویش خان همچنین رهبر ارکستر کنسرت های انجمن اخوت که به حمایت صفاعلی ظهیرالدوله انجام می شد، بود. از او دو صفحه با همکاری چند نوازنده و خواننده دیگر نیز به جا مانده است. وی را از ایجادکنندگان و گسترش دهندگان پیش درآمد در موسیقی ایرانی می دانند. همچنین درویش خان به عنوان نخستین قربانی سوانح رانندگی در ایران شناخته می شود.
... [مشاهده متن کامل]
غلامحسین درویش به سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش حاجی بشیر از اهالی زیدشت طالقان و مادرش از ترکمانان بود. پدر او کمی با موسیقی آشنا بود و سه تار هم می نواخت و غلامحسین فراگیری ابتدایی موسیقی را نزد او آغاز کرد. علت شهرت وی به نام درویش خان این بود که پدرش هنگام صدا زدن وی، از لفظ «درویش» استفاده می کرد و همین نام بعدها به عنوان نام خانوادگی غلامحسین برگزیده شد و او به درویش خان یا غلامحسین خان درویش معروف شد.
• مدرسه موزیک دارالفنون
پدر درویش خان به سبب علاقه مندی به هنر موسیقی و آشنایی اجمالی با تار و سه تار، کودکش را به مدرسه موزیک دارالفنون سپرد و درویش خان در آنجا به فراگرفتن خط موسیقی، نواختن شیپور و طبل کوچک مشغول شد.
• موزیک ملیجک
در دربار ناصر الدین شاه مردی بود به نام میرزا محمدخان ( برادر آمینه اقدس زن شاه ) که بعدها لقب امین خاقان گرفت و سپس معروف به ملیجک شد. هرچند از لحاظ ظاهری کوتاه قد و بدترکیب بود، اما مورد لطف و عنایت شاه قرار داشت. گفته شده وقتی طفل بود، گنجشکی دید و آنرا به زبان کردی، ملوچ یا ملوچک خواند و به همین نام موسوم شد. از ملیجک بعدها پسری به دنیا آمد و او هم مورد لطف ومحبت شاه بود تا آنجا که در آغاز ملیجک ثانی یا ملیجک دوم خوانده می شد ولی بعدها لقب عزیزالسلطان گرفت. به دستور شاه، برای ملیجک دوم دسته موزیک مخصوصی شکل گرفت و به استناد به بعضی روایات، درویش خان در موزیک ملیجک نوازندگی طبل کوچک را به عهده داشته و آشنایی او با موسیقی از همین جا آغاز شد. بعضی روایات هم اشاره به این دارند که درویش در دسته موزیک دیگری که به تقلید از موزیک ملیجک برای کامران میرزای نایب السطنه ایجاد شده بود، فعالیت می کرد.
... [مشاهده متن کامل]
غلامحسین درویش به سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش حاجی بشیر از اهالی زیدشت طالقان و مادرش از ترکمانان بود. پدر او کمی با موسیقی آشنا بود و سه تار هم می نواخت و غلامحسین فراگیری ابتدایی موسیقی را نزد او آغاز کرد. علت شهرت وی به نام درویش خان این بود که پدرش هنگام صدا زدن وی، از لفظ «درویش» استفاده می کرد و همین نام بعدها به عنوان نام خانوادگی غلامحسین برگزیده شد و او به درویش خان یا غلامحسین خان درویش معروف شد.
• مدرسه موزیک دارالفنون
پدر درویش خان به سبب علاقه مندی به هنر موسیقی و آشنایی اجمالی با تار و سه تار، کودکش را به مدرسه موزیک دارالفنون سپرد و درویش خان در آنجا به فراگرفتن خط موسیقی، نواختن شیپور و طبل کوچک مشغول شد.
• موزیک ملیجک
در دربار ناصر الدین شاه مردی بود به نام میرزا محمدخان ( برادر آمینه اقدس زن شاه ) که بعدها لقب امین خاقان گرفت و سپس معروف به ملیجک شد. هرچند از لحاظ ظاهری کوتاه قد و بدترکیب بود، اما مورد لطف و عنایت شاه قرار داشت. گفته شده وقتی طفل بود، گنجشکی دید و آنرا به زبان کردی، ملوچ یا ملوچک خواند و به همین نام موسوم شد. از ملیجک بعدها پسری به دنیا آمد و او هم مورد لطف ومحبت شاه بود تا آنجا که در آغاز ملیجک ثانی یا ملیجک دوم خوانده می شد ولی بعدها لقب عزیزالسلطان گرفت. به دستور شاه، برای ملیجک دوم دسته موزیک مخصوصی شکل گرفت و به استناد به بعضی روایات، درویش خان در موزیک ملیجک نوازندگی طبل کوچک را به عهده داشته و آشنایی او با موسیقی از همین جا آغاز شد. بعضی روایات هم اشاره به این دارند که درویش در دسته موزیک دیگری که به تقلید از موزیک ملیجک برای کامران میرزای نایب السطنه ایجاد شده بود، فعالیت می کرد.
