دروزیه

[ویکی شیعه] دُروزیه، فرقه ای مذهبی، از مهمترین انشعابات اسماعیلیه که در نیمه اول سده پنجم هجری، بر مبنای اعتقاد به الوهیت الحاکم بامرالله، ششمین خلیفه فاطمی شکل گرفت. محمد بن اسماعیل درزی، اخرم و حمزة بن علی زوزنی، مهمترین داعیان دروزی هستند. دروزیان خود را موحدون می نامند.
رسائل الحکمة مهمترین کتاب آنان است که در آن از تجلی، تَقَمُّص، نطق، نسخ ادیان و شرایع و... به عنوان مهم ترین اعتقادات دروزیان سخن به میان آمده است.
آنان در احکام ازدواج، ارث، وصیت و روزه تفاوت هایی با مسلمانان دارند.

دُروزیّه
(یا: دُروزیان؛ درزیان؛ دَرزیّه) شاخه ای از فرقۀ اسماعیلیه، پدید آمده در ۴۰۸ق، به دست چند تن از داعیان اسماعیلی در قاهره. نام این فرقه ظاهراً برگرفته از واژۀ فارسی «دَرزی» (به معنی خیاط)، و بنا به مشهور لقب محمد بن اسماعیل درزی بخارایی است. محمد بن اسماعیل، که ایرانی الاصل و اهل آسیای میانه بود، در ۴۰۸ق به مصر رفت و به یاری حمزة بن علی زوزنی که او نیز ظاهراً ایرانی الاصل و از مقربان الحاکم بامرالله (۳۸۶ـ۴۱۱ق) ششمین خلیفۀ فاطمی بود، و به روایتی استاد وی نیز بود، به دربار خلیفۀ فاطمی راه یافت و با کمک او و علی بن احمد حبّال که مؤذن بود، مذهبی به نام «مذهب توحید» تأسیس کرد. سپس، برای رسیدن به مقام پیشوایی این مذهب با حمزه به رقابت پرداخت و پیروان حمزه را به طرف خود جلب کرد. بعدها دعوت و نهضت او «دَرزیّه» خوانده شد. او ظاهراً اول کسی بود که در ملاء عام الوهیت (صورت ناسوتی خداوند) الحاکم بامرالله را اعلام کرد و گفت عقل کل در آدم حلول کرد و به محمد (ص) و ائمه (ع) رسید و از طریق آن ها به امامان فاطمی سرایت کرد. درزی سرانجام به سبب آشکارکردن عقاید خود به دست غلامان ترک احیاناً به تحریک حمزه کشته شد. پس از او رهبری دُروزیان به بهاءالدین ابوالحسن علی بن احمد سموقی، معروف به ضیف و ملقب به المقتنی (۴۱۸ق) رسید که مجموعۀ بزرگی از رساله های دروزیان به او نسبت داده می شود. از دیگر پیشوایان این فرقه که در بقا و دعوت دروزیه تأثیر بسیار داشتند، امیر سید جمال الدین عبدالله تنوخی (۸۲۰ـ۸۸۴ق) و شیخ محمد ابوهلال، معروف به شیخ فاضل ( ـ۱۰۵۰ق) بودند. مرکزیت دروزیان در لبنان است. از امرای نام دار دروزیان، در لبنان امیر فخرالدین معنی و بشیر شهاب دوم شهرت بسیار دارند. ظاهراً پس از خاندان شهابی، جُنبلاطیان (← جنبلاطیه) رهبری دروزیه را برعهده گرفتند. تمایلات اباحی نزد آن ها مشهور است. جامعۀ دروزی به دو دستۀ «عُقّال» (بزرگان) و «جُهّال» (عوام) تقسیم و جلسات آن ها «خلوت» نامیده می شود. اصلی ترین اعتقاد دروزیان تناسخ ارواح و تجسد خدا در کالبد انسانی و افکار غالیانه است و در باب جهان شناسی و معادشناسی اعتقادات پیچیده ای دارند. همۀ ادیان و مذاهب را منسوخ می دانند و در آثار بعضی از متأخرین آن ها ازجمله کمال جنبلاط انکار و معارضه با قرآن وجود دارد. این فرقه هرچند خود از مذهب اسماعیلی منشعب است امّا چنان بدعت های فراوان در آن وجود دارد که به کلّی از دایرۀ اسلام به دور افتاده است. برخی مراتب و طبقات دینی دروزیان را داعی/فاتح و مأذون/نقیب/مکاسر گفته اند. کتب و رسائل مقدس این فرقه فراوان است. دروزیه را «الحاکمیه» و «موحّدون» نیز نامیده اند. اکثر دروزیان امروزه در لبنان اقامت دارند. بقیه نیز در سوریه، فلسطین، و به صورت پراکنده در امریکا، استرالیا و غرب افریقا زندگی می کنند.