درانی

در زمان امرای اخیر خاصه محمودشاه درانی و کامران میرزا، جنگ های هرات بین ایران و افغانستان واقع شد. سلسلهٔ نورزایی بدست دوست محمدخان افغان منقرض شت و فرمانروائی به تیرهٔ بارکزائی منتقل گردید. پس از قتل نادرشاه افشار ( ۱۱۶۰ ه‍. ق ) ، و دسیسه انگلستان افغانان از تابعیت ایران بیرون رفتند و احمدخان را که رئیس قبیلهٔ درانی بود به پادشاهی برداشتند. وی مقام وزارت را به جمال خان رئیس قبیلهٔ بارکزایی – که با قبیلهٔ درانی رقابت داشتند – واگذاشت. از این تاریخ تا یک قرن بعد، این ترتیب برقرار بود؛ یعنی شاه از قبیلهٔ درانی و وزیر از قبیلهٔ بارکزایی اختیار می شد. احمدشاه سلسلهٔ درانی را ( که از ۱۱۶۰ تا ۱۲۴۲ ه‍. ق حکومت کرده اند ) تأسیس نمود و تمام افغانستان را مطیع کرد و چند بار به هند حمله برد و قسمتی از هند را ضمیمهٔ افغانستان نمود. زمان شاه نوادهٔ احمدشاه به قتل عام قبیلهٔ بارکزایی پرداخت، ولی این امر بر نفوذ افراد بارکزایی افزود و وسیلهٔ انقراض سلسلهٔ درانی شد. پس از چند سال هرج و مرج – یعنی در سال ۱۲۴۲ ه‍. ق / ۱۸۲۶ م. – دوست محمدخان برادر وزیر مقتول ( فتح خان بارکزایی ) به تخت پادشاهی افغانستان جلوس کرد.
در محاصرهٔ قلعهٔ هرات توسط محمدشاه، الدرد پاتینجر نزد کامران میرزا رفت و او را از تسلیم شدن بازداشت و مطمئن کرد که دولت انگلستان به ایران اعلان جنگ خواهد کرد و نیز متعهد شد که تا هفت ماه قشون ایران را از دور هرات پراکنده سازد. او در هرات شروع به پرداخت وجه کرد و مبالغ گزافی پرداخت و موجب شد اهالی قلعه بیشتر مقاومت کنند. «مستر مک نیل» سفیر انگلستان در ایران نیز اطلاعات اردوی ایران را برای پاتپنجر می فرستاد. عملیات پیچیدهٔ انگلیسی ها در افغانستان علیه ایران با نقش آفرینی پاتینجر و مانکجی که وابستگی مستقیم به سرویس اطلاعاتی بریتانیا داشتند، منجر به جداشدن هرات از خاک ایران شد. انگلیسی ها با غارت ذخایر و منابع کشور و استثمار صنعتگران و تحصیل کردگان ایرانی و مدیریت بر آنان، صنعت خودشان را به ایرانیان نمایاندند.