داینئین

داینئین ( انگلیسی: Dynein ) نوعی موتور پروتئین چارچوب یاخته است که در طول ریزلوله در سلول حرکت می کنند. این پروتئین ها قادرند انرژی شیمیایی موجود در آدنوزین تری فسفات را، به کار مکانیکی مبدل کنند.
داینئین، برخی مواد را در سلول حمل می کند، نیروهای لازم برای انجام میتوز را فراهم می آورد و انرژی ضروری برای حرکت مژک و تاژک را در یوکاریوت ها در اختیار آنها قرار می دهد. تمام این اعمال وابسته به حرکت داینئین به سمت قطب منفی میکروتوبول ها ( از محیط به مرکز ) است که بدان «ترابرد واسو» ( Retrograde transport ) می گویند. کار داینئین دقیقاً نقطهٔ مقابلِ کینزین است که حرکت شان به سمت قطب مثبتِ میکروتوبول ( از مرکز به محیط سلول ) است و به آن، «ترابرد به سو» ( Anterograde transport ) گفته می شود.
حرکاتی در سلول با استقاده از همکاری داینئین و ریزلوله ها صورت می گیرد. اما اینکه چطور داینئین و ریزلوله موجب این حرکات می شوند جای بحث دارد. در کل نحوه گام به این صورت است که معمولاً داینئین ها دو پا دارند و با استفاده آدنوزین تری فسفات ( ATP ) روی توبول راه می روند. [ ۱] چند حرکت مهم توسط همکاری این دو پروتئین صورت می گیرد که شامل:
این حرکت نیز با همان حرکت شبیه راه رقتن صورت می گیرد و از آنجا که وزیکول به دم انتهایی متصل است، همراه با حرکت داینئین روی ریزلوله ( میکروتوبول ) ، وزیکول هم منتقل می شود که کتاب کمپبل انرا به مونوریل تشبیه کرده است. [ ۱]
در این حرکت با توجه به ساختار تاژک حرکت داینئین بین دو ریزلوله باعث خم شدن دو ریزلوله می شود و خم شدن ریز لوله ها باعث خم شدن تاژک می شود. برای فهمیدن این حرکت به ریزلوله AوB در شکل بدون cross - linking protein توجه کنید. در این حالت حرکت داینئین ها باعث بالا رفتن ریزلوله A می شود حال اگر به حالتی که cross - linking protein دارد توجه کنید، cross - linking protein مانع بالا رفتن A شده و طبق پدیدهٔ کرنش برشی باعث خم شدن A می شود.
در میتوز که به ان اشاره شد، با حرکت دادن دو رشته غیر کینتوکوری به هم چسبیده ( رشته های دوکی قطبی ) بر روی هم باعث نزدیک شدن رشته ها به کینه توکورها می شود و بر عکس ان کینزین موجب دور شدن دو هسته و جدا شدن سلول می شود که در شکل زیر با جزئیات نشان داده شده.