داروشناسی

داروشناسی یا فارماکولوژی ( به فرانسوی: Pharmacologie ) شاخه ای از داروسازی و زیست شناسی است که به مطالعه واکنش متقابل داروها ( یا مواد شیمیایی ) بر جانداران می پردازد که منجر به ایجاد اثرات زیست شناختی این ترکیبات می گردد. داروشناسی شامل دو بخش فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک است. [ ۱] [ ۲]
ریشهٔ تاریخی فارماکولوژی بالینی به سده های میانه و به کتاب پزشکی قانون نوشتهٔ ابن سینا و گزارش اسحاق نوشته پترس ایسپانوس و همچنین ژان اهلِ سَن آمان بازمی گردد. [ ۳]
داروشناسی مطالعهٔ تعامل بین جاندار و دارو یا مواد شیمیایی دریافت شده است که بر عملکرد طبیعی یا غیرطبیعی بیوشیمیایی اثر می گذارد. دو حوزه اصلی فارماکولوژی، فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک هستند. به طور خلاصه فارماکودینامیک مطالعهٔ اثرات داروها بر بدن، و فارماکوکینتیک، اثر و رفتار بدن بر روی داروها است. به بیان دیگر، فارماکودینامیک، مبحث فعل وانفعالات دارو در مواجهه با گیرنده های بیولوژیک، و فارماکوکینتیک، بحث و تعریف دربارهٔ جذب، توزیع، متابولیسم و دفع دارو در سیستم های بیولوژیکی است. لازم است یادآوری شود که داروشناسی ( Pharmacology ) با داروسازی ( Pharmacy ) دو واژهٔ جدا از هم هستند که گاهی به اشتباه به جای هم به کار می روند. فارماکولوژی چگونگی رفتار متقابل دارو و سامانه زیستی ( بدن ) است؛ ولی داروسازی در رابطه با مواد اولیه، آماده سازی، توزیع، مقدار ( دوز ) در استفاده از داروهای بی خطر و مؤثر است.
فارماکولوژی به زیربخش های تخصصی تر زیر، تقسیم می شود:[ ۴]
• فارماکولوژی بالینی: با زمینهٔ پزشکی بالینی و مطالعهٔ اثر دارو بر روی انسان و حیوانات است.
• نوروفارماکولوژی: اثر دارو بر عملکرد سلول های دستگاه عصبی مرکزی و پیرامونی که به دو دسته رفتاری و مولکولی تقسیم می شود. [ ۵]
• روان داروشناسی ( سایکوفارماکولوژی ) : اثر دارو بر روان و مغز، مشاهده تغییر رفتار مغز است.
• فارماکوژنتیک: آزمایش بالینی ژنتیکی دربارهٔ تفاوت بین افراد در پاسخ به داروها از نظر اثر درمانی یا عارضه جانبی. [ ۶]
• توکسیکولوژی یا سم شناسی: مطالعه اثرات مضر یا سمی داروها بر بدن است.