خوانسار، مرکز
شهرستان خوانسار در استان اصفهان است.
اسنادی دربارهٔ مهاجرت دسته ای از قوم
یهود در زمان
کوروش بزرگ به
خوانسار و سرگذشت آنان وجود دارد که هم اکنون در شهر
همدان نگهداری می شوند. این اسناد نشان دهندهٔ قدمت تاریخی خوانسار هستند. یهودیان مهاجر در محلهٔ شهرک - جهودا ( جیدا ) زندگی می کردند و پیش از
انقلاب ۱۳۵۷ ایران این شهر را ترک کردند. [ ۲] [ ۳]
این شهرستان نرم افزار اختصاصی به نام گلسار دارد که مردمان این شهرستان می توانند برنامه گلسار را از بازار دانلود کنند این نرم افزار برای خرید و فروش های منطقه تعریف شده است تاریخچه این شهر به
پیش از اسلام می رسد، از جمله آثاری که این قدمت را نشان می دهد وجود
آتشکده ای به نام تیر، همچنین معبدی به نام هیکل واقع در کوه تیر روستای وانشان در حوالی همین روستای و در نهایت سنگ قبری که حاوی اطلاعاتی به
خط پهلوی بوده و در روستای
قودجان پیدا شده است. [ ۴]
بنابر بعضی نوشته ها قدمت این شهر به زمان
اسکندر می رسد، اعتقاد بر این است که اسکندر هنگام رفتن به اصفهان از این محل گذشته است و یکی از میدان های جنگ اسکندر و
داریوش سوم در منطقه ای بین خوانسار،
کهرود و اصفهان بوده است که داریوش در این جنگ شکست خورده است. [ ۵]
در زمان حمله
افغان ها به ایران
اشرف افغان با سپاهی قصد تصرف این شهر را داشته که پس از مواجه با مقاومت مردم، محاصره شکست خورده و ایشان منصرف می شود. [ ۶]
خوانسار پس از اسلام، در قلمرو حکومت امویان، عباسیان، طاهریان، صفاریان، دیلمیان،
سلجوقیان و
خوارزمشاهیان قرار داشته است. در اوایل سده ۷ ه. ق
مغولان این ناحیه را گشودند و خرابی های بسیار به بار آوردند. پس از آن ها
تیمورلنگ به مرکز ایران، از جمله خوانسار تاخت و چپاول و کشتار زیادی کرد. خوانسار، در
دوران صفوی از مراکز مهم علم، ادب و
صنعت بوده است. [ ۷] به علت توجه خاص پادشاهان صفوی به این شهر، هنرهای دستی و کارگاهی در این شهر رونق یافت؛ کارگاه هایی نظیر کارگاه روغن کشی، چیت بافی، کوزه گری، پشم زنی، قالی بافی، قاشق تراشی و
گیوه دوزی شهرت یافت همچنین احداث مدرسه مریم بیگم صفوی از سوی همسر
شاه تهماسب موجب پیشرفت فرهنگی خوانسار گشت. [ ۸] [ ۹]
از جمله وقایع دیگر کوچ اجباری تعدادی از عرب های خراسان به امر نادر شاه از خراسان به قسمتی از این شهر بوده است که هم اکنون به
دهستان عربستان ( کوهسار ) معروف است، این منطقه هم اکنون در شرق شهر خوانسار واقع شده است. [ ۱۰]