خطاب شفاهی

[ویکی فقه] ـــ مراد از خطابات شفاهی کلیه خطاباتی است که با ادات خطاب شروع می شود. ـــ خطاب شفاهی به خطاب لفظیِ غیر کتبی اطلاق می شود.
خطاب شفاهی، مقابل خطاب غیر شفاهی بوده و عبارت است از خطابی لفظی و شفاهی که از طریق آن مراد متکلم با اعلام غیر کتبی، در مجلس خطاب و سخنرانی ، به اطلاع مخاطبان رسانده می شود. خطاب های شفاهی، خطاب هایی است که یا در ابتدای آنها نشانه های خطاب آورده شده، مانند: «یا ایها الذین آمنوا» و «یا ایهاالناس»، و یا دارای هیئت هایی است که بر خطاب دلالت دارد، مانند: هیئت امر در ﴿وَالسّارِقُ وَالسّارِقَةُ فَاقْطَعُوا اَیْدِیَهُما﴾
نکته
ـــ در خطاب های شفاهی، این بحث مطرح می شود که آیا این خطاب ها مخصوص حاضران در مجلس است یا غایبان را هم در بر می گیرد و اگر غایبان هم مخاطب باشند، آیا خطاب شامل معدومان نیز می شود یا خیر. علمای اصول نسبت به این که احکام شریعت مقدس اسلام ، شامل همه مکلفان می گردد و تا روز قیامت ثابت است، اجماع داشته و آن را از ضروریات دین می دانند؛ ولی بحث در این است که وضع ادوات خطاب برای چیست؛ آیا وضع آن به گونه ای است که شامل غایبان و معدومان نیز می شود یا به حاضران در مجلس خطاب اختصاص دارد. در این مورد اقوالی وجود دارد، ولی در نهایت، همه قبول دارند که به سبب ادله خارجی و ضرورت دین، خطاب های شفاهی، همه مکلفان، در همه اعصار را شامل می گردد. ـــ در مورد خطابات شفاهیه این بحث مطرح است که خطابات شفاهیه مانند «یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام» آیا فقط مختص به حاضرین در محل خطاب است یا غیر ایشان را هم شامل می شود یعنی آیا فقط حاضرین در مجلس را شامل می شود یا افراد خارج از مجلس را هم شامل می شود؟صاحب کفایه می فرماید «هل الخطابات الشفاهیة مثل: (یا أیها المؤمنون) تختص بالحاضر مجلس التخاطب، أو تعم غیره من الغائبین».
محدوده شمول خطابات شفاهی
شکی نیست که خطابات شفاهی شامل غائبین نیز می شود و از نظر عقلی تکالیف برای غائبین می تواند وضع شود و غائبین مورد خطاب قرار می گیرند. سخن تنها در دلیل شمول خطابات شفاهی بر غائبین است که مورد اختلاف واقع شده.
دیدگاه استاد سبحانی
...