خطاب ترتبی

[ویکی فقه] خطاب ترتبی به خطاب متوجه به تکلیف مهم، بعد از عصیان تکلیف اهمّ اطلاق می شود.
خطاب ترتبی خطابی است که به تکلیف مهم در صورت عصیان مکلف از انجام تکلیف اهم، تعلق می گیرد؛ یعنی خطابی که فعلیت آن بر عصیان تکلیف اهم مترتب است.
بیان نمونه
دو خطاب از سوی مولا صادر شده: یکی «صلّ» و دیگری «ازل النجاسة عن المسجد»، که خطاب «صل» درصورت وسعت وقت نماز ، خطاب به مهم، و خطاب به « ازاله نجاست » خطاب به اهم است و شارع نخست خطاب اهم را، و در صورت سرپیچی مکلف، خطاب مهم را متوجه او نموده است. این گونه خطاب را خطاب ترتبی می نامند؛ برای مثال، خطاب «ازل النجاسة عن المسجد و الاّ فصلّ» خطاب ترتبی است. هم چنین است خطاب پدر به فرزند که «اگر درس نمی خوانی، ورزش کن»، که خطاب به ورزش درصورت نافرمانی خطاب درس خواندن، به فعلیت می رسد.