لغت نامه دهخدا
- خط میخی وان ؛ این خط در وان مرسوم بوده و خواندن آن در ابتداء خیلی سخت می نمود، ولی بعد از آنکه نوشته هایی به دو خط وان و آسوری یافتند کار خواندن آن آسان شد.( از ایران باستان ص 48 ).
فرهنگ فارسی
فرهنگستان زبان و ادب
دانشنامه عمومی
خط میخی یا دبیرهٔ میخی ( انگلیسی: Cuneiform[ نکته ۱] ) نوشتاری واژه - هجانگار است که برای نوشتن حداقل پانزده زبان خاور نزدیک باستان استفاده می شده است. [ ۳] [ ۴] این خط از اوایل عصر برنز تا ابتدای دوران مشترک پیوسته استفاده می شده است. [ ۵] ( نامگذاری آن در انگلیسی به خاطر نشان های گوه - مانند ( لاتین: cuneus ) است که نویسه های آن را تشکیل می دهند ) خط میخی در اصل برای نگارش زبان سومری در جنوب بین النهرین ( عراق امروزی ) شکل گرفت. همراه با هیروگلیف مصری یکی از نخستین سیستم های نوشتاری است.
خط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان های مختلف به کار می روند. از گونه های خط میخی می توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شده اند از چپ به راست نوشته می شوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشه نگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار می رفته است. [ نیازمند منبع] پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی می دانند. [ ۶]
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانه است، جدیدترین گونهٔ خطِ میخی است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه ( ایدئوگرام ) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط ساده ترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است. این خط هم اکنون در استاندارد ( Unicode ( ۴٫۱ پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است. [ ۷]
روش نگارش خط میخی طی چندین مرحله توسعه و بهینه سازی از قرن ۳۱ قبل از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد، بیش از سه هزار سال مورد استفاده قرار گرفته است. [ ۸] در نهایت در دوران روم باستان با سیستم نوشتاری الفبایی جایگزین می شود. رمزگشایی خط میخی در قرن ۱۹ میلادی به سال ۱۸۵۷ انجام شد. شکل زیر روند تغییرات چشمگیر کلمه SAĜ به معنای «سر» در خط میخی طی دو هزار سال را نمایش می دهد.
• خط تصویری حوالی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد
• خط تصویری چرخیده شده حوالی ۲۸۰۰ تا ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
• حالت انتزاعی خط در کتیبه های تاریخی قرون وسطایی حوالی ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
• نشانه ای است که در کتیبه رسی نوشته شده است، معاصر به مرحله ۳ است
• نشانه ای که در اواخر هزاره سوم پیش میلاد استفاده شده است.
• نشانه ای که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در امپراتوری آشوری و در زبان هیتی استفاده شده است.
• نشانه ای ساده شده که تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد توسط آشوری ها استفاده شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفخط میخی انواع گوناگونی دارد که برای نوشتن در زبان های مختلف به کار می روند. از گونه های خط میخی می توان به میخی پارسی باستان، و در ابعاد کهن تر و قدیمی تر به آشوری، سومری، اکدی، ایلامی، بابلی و اوگاریتی اشاره کرد.
همه خطوط میخی که تاکنون رمزگشایی شده اند از چپ به راست نوشته می شوند. این نوع خط که برخی باور دارند پایهٔ اندیشه نگار دارد، در همه کشورهای آسیای غربی به کار می رفته است. [ نیازمند منبع] پژوهشگران، سومریان را مبدع خط میخی می دانند. [ ۶]
خط میخی هخامنشی که دارای ۵۰ نشانه است، جدیدترین گونهٔ خطِ میخی است که در سدهٔ ششم پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این خط برای نوشتن کتیبه های هخامنشی به کار رفته است. خطِ میخیِ هَخامنشی، خطی نیمه الفبایی، نیمه هجایی است افزون بر ۸ نشانه ( ایدئوگرام ) که برای واژگان پر کاربرد مانند شاه، کشور و اهورامزدا به کار می روند. این خط ساده ترین نوع خطوطِ میخی پس از خط میخی اوگاریتی است. و تماماً الفبایی است. این خط هم اکنون در استاندارد ( Unicode ( ۴٫۱ پذیرفته شده و بازه ای به آن اختصاص داده شده است. [ ۷]
روش نگارش خط میخی طی چندین مرحله توسعه و بهینه سازی از قرن ۳۱ قبل از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد، بیش از سه هزار سال مورد استفاده قرار گرفته است. [ ۸] در نهایت در دوران روم باستان با سیستم نوشتاری الفبایی جایگزین می شود. رمزگشایی خط میخی در قرن ۱۹ میلادی به سال ۱۸۵۷ انجام شد. شکل زیر روند تغییرات چشمگیر کلمه SAĜ به معنای «سر» در خط میخی طی دو هزار سال را نمایش می دهد.
• خط تصویری حوالی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد
• خط تصویری چرخیده شده حوالی ۲۸۰۰ تا ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
• حالت انتزاعی خط در کتیبه های تاریخی قرون وسطایی حوالی ۲۶۰۰ سال پیش از میلاد
• نشانه ای است که در کتیبه رسی نوشته شده است، معاصر به مرحله ۳ است
• نشانه ای که در اواخر هزاره سوم پیش میلاد استفاده شده است.
• نشانه ای که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در امپراتوری آشوری و در زبان هیتی استفاده شده است.
• نشانه ای ساده شده که تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد توسط آشوری ها استفاده شده است.
wiki: خط میخی
مترادف ها
خط میخی
خط میخی
خط میخی
پیشنهاد کاربران
درسته سخته ولی غیر ممکن نیست
به زبان آلمانی keilschrift با تلفظ کایل شِریفت و به زبان انگلیسی cuneiform script و یا cuneiform writing . کایل آلمانی و کونایفرم انگلیسی به معنای میخ نیستند بلکه اسکنه . یک مثلث باریک و نُک تیز. از دیدگاه
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
امروز میتوان کلیه خطوط میخی را خطوط یک حرفی نامید به استثنای خط ایلامی ( عیلامی ) که نقطه هم جهت جدا نمودن هجا ها و واژه ها به حرف الف یا میخ افزوده شده است. خط میخی هخامنشی عصر داریوش بجای نقطه ایلامیان برای جدا کردن کلمات و هجا ها از یک میخ مایل استفاده کرده است. ایلامیان از دیدگاه عصر جدید در یک قدمی اختراع سیستم دوال قرار داشته اند. اعداد ( 1 , 0 ) یا حرف و نقطه ( ا ، . ) که در عصر امروز زبان دو حرفی یا دو عددی کامپیوتر ها ست ، در اصل ادامه راه ایلامیان می باشد. مردم روم باستان با مشاهده خطوط گوناگون میخی نسبت به ملیت ها و اقوام دیگر، تصور روشن تری داشته اند. به عنوان مثال اگر 26 حرف لاتین را از A تا Z مشاهده کنیم ، خواهیم دید که همگی از یک حرف یا یک پاره خط هندسی ( الف یا I ) ساخته شده اند. خط میخی ایلامی نسبت به سومری و اکدی و آشوری و بابلی علاوه بر استفاده از نقطه امتیاز دیگری هم دارد و آن اینکه تک حرفی میخی باریک تر و بلند تر است. اگر مقداری بیشتر آنرا باریک تر می کردند، آنگاه به یک پاره خط به شکل I دست می یافتند. در الفبای لاتین حرف A از سه I ( دو تا بلند و هم قد و سومی کوتاه تر ) ساخته شده است و حرف B از دو یا سه I که یکی از آنها دست نخورده باقی مانده و یکی یا دو تا از آنها به دو نیم دایره تبدیل شده و به سمت راست اولی چسبیده اند و حرف C یک I بلند و خمیده می باشد و الا آخر. البته از انسان های باستان نباید انتظار داشته باشیم که سیستم آسکی را اختراع می کردند. یعنی کلیه حروف را از ترکیب هفت تایی یا هشت تایی الف و نقطه ( ا ، . ) و یا یک و صفر ( ۱ ، ۰ ) کد گذاری میکردند، زیرا در آن اعصار اولیه پیدایش خط یک حرفی هنوز حروف اختراع نشده بودند، چه رسد به فکر و اندیشه کدگذاری آنها. ایرانیان عصر سومر و مصر باستان جهت نگارش اعداد از تجمع نقطه ها یا صفر ها ( . ، ۰ ) استفاده می کرده اند و میتوان آنها را مخترع عدد صفر ( ۰ ) یا ( 0 ) دانست. به این معنا که با یک رقم یعنی صفر ( ۰ ) اعداد را یادداشت و عمل شمارش را با یک مهره دایره ای شکل انجام می داده اند. سند یافته شده در شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان یعنی یک تاس شش سطحی بهمراه یک تخته نرد که قدمت آن به سه هزار سال پیش از میلاد می رسد ، گواه این ادعا می باشد. یک ۰ برابر با عدد یک و دو ۰ برابر با عدد دو و الا آخر. رومیان به موازات اختراع حروف الفبای لاتین، ارقام نُه گانه ( بدون 0 ) را با همان تک حرف I اختراع کردند. به عنوان مثال عدد ده همان حرف X می باشد که از دوتا I مایل ساخته شده است. این احتمال وجود دارد که زبان سومریان فارسی بوده باشد که به مرور زمان به دست فراموشی سپرده شده است. به عنوان مثال نام آن قوم از دو واژه فارسی به شکل سو و مر ساخته شده است که سو به معنای جهت می باشد و مر به معنای دریا که در زبان فارسی فراموش گردیده است، اما اقوام ژرمن آنرا حفظ نموده اند و در زبان آلمانی امروز به صورت Meer با تلفظ مر در حافظه تاریخ باقی مانده است. خدای پدر یا آسمان آنها An با تلفظ آن می باشد که در زبان فارسی امروز ضمیر سوم شخص نامعین می باشد و خدای مادر آنها Nana با تلفظ نانا یا نَنَه لقب مادر به زبان پهلوانان قدیمی فارسی زبان می باشد. قوم Akkad با تلفظ اَکّد وارثین فرهنگ و تمدن سومریان نام خودرا از دو واژه فارسی ساخته اند و یا روی آنها گذاشته شده است. این دو هجا یکیak و دیگری kad می باشند اولی با تلفظ اَک که در زبان فارسی نشانه مصغر است و دومی کَد که همان قد امروز در زبان فارسی می باشد. لذا معنای نام آن قوم " قد کوتایان " است. نام اولین پادشاه آنان sargon است که شهر باستانی اَکّد را به عنوان پایتخت احداث نموده است و سارگون به زبان فارسی شاید به معنای " شبیه گنجشگ صحرایی " باشد.