[ویکی فقه] قرآن کریم به بیان ویژگی های هر یک از حق و باطل پرداخته است.
حق همواره اصیل است و باطل از هیچ گونه ثبات و استقراری برخوردار نیست :«اِنَّ البطِلَ کانَ زَهوقا». این آیه به زوال شرک و ظهور آیین توحید تفسیر شده است. در آیه ای دیگر از بی ریشگی و نافرجامی باطل یاد شده:«و ما یُبدِئُ البطِلُ و ما یُعید» که بر بطلان و بی اثر بودن آن در روند کلی هستی دلالت دارد. بنابر روایتی، پیامبر این دو آیه را پس از فتح مکه و به هنگام نابودی بت های کعبه تلاوت کرده اند و روایات شیعه نیز این دو آیه را بر ظهور حضرت مهدی (عج) و پایان روشن تاریخ تطبیق کرده اند.
درآمیختگی و فرو رفتن در پوشش حق
باطل، آبروی خود را از حق و دروغ نیروی خود را از راستی می گیرد. اهل باطل برای جلوه دادن باطل خود آن را با حق درآمیخته، لباس حق بر آن می پوشانند و در مقابل، حق را باطل جلوه می دهند، چنان که قرآن کریم بارها سخن کافران و مشرکان را نقل می کند که سخن و رسالت پیامبران الهی را باطل می شمردند:«ولَئِن جِئتَهُم بِایَة لَیَقولَنَّ الَّذینَ کَفَروا اِن اَنتُم اِلاّ مُبطِلون» و با استناد به این اتهام، خود را موظف به مواجهه با آن می دانستند. قوم کافر نوح ، وی را مفتری بر خدا و پیروی از وی را موجب خسران می شمردند. فرعون چاره ای جز ادعای خیرخواهی و ارشاد نداشت:«اِنّی اَخافُ اَن یُبَدِّلَ دینَکُم اَو اَن یُظهِرَ فِی الاَرضِ الفَساد» «ما اُریکُم اِلاّ ما اَری و ما اَهدیکُم اِلاّ سَبیلَ الرَّشاد». گروهی از یهودیان و مسیحیان در مقابله با دعوت فراگیر رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)، به ناچار حضرت ابراهیم (علیه السلام) را پیرو آیین خود می شمردند تا هم در سلک اطاعت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) درنیایند و هم برای خود اصالت و حقانیتی تدارک کنند. آنان در واکنش به دعوت اسلام، بهترین چاره را آمیختن حق به باطل و کتمان حق دانستند. خداوند نیز آنان را از این عمل منع و نکوهش کرد:«و لا تَلبِسُوا الحَقَّ بِالبطِلِ و تَکتُموا الحَقَّ و اَنتُم تَعلَمون». راه نفوذ باطل همواره پوشیدن لباس حق است چنان که امیرمؤمنان، امام علی (علیه السلام) شعار «لا حکم إلا الله» را جمله حقی دانستند که خوارج از آن اراده باطل می کردند و در سخن دیگری علت گرایش انسان ها به باطل را آمیختگی آن با حق شمرده اند.
پیروی نابخردان از باطل
در آیات ۲۷ ۲۹ ص آفرینش از نظر کافران باطل شمرده شده و در مقابل از مؤمنان یاد شده که در آیات قرآن تدبر کرده، از خردورزان هستند. از سیاق این آیات چنین برمی آید که اعتقادات باطل و فاسد بر اثر رویگردانی از عقل حاصل می شود. قرآن بارها اهل باطل را افرادی سفیه ، فاقد تعقل ، فاقد ادراک و دارای چشم و گوش بدون استفاده و در نهایت، بسته و مُهر شده برشمرده است.
حق همواره اصیل است و باطل از هیچ گونه ثبات و استقراری برخوردار نیست :«اِنَّ البطِلَ کانَ زَهوقا». این آیه به زوال شرک و ظهور آیین توحید تفسیر شده است. در آیه ای دیگر از بی ریشگی و نافرجامی باطل یاد شده:«و ما یُبدِئُ البطِلُ و ما یُعید» که بر بطلان و بی اثر بودن آن در روند کلی هستی دلالت دارد. بنابر روایتی، پیامبر این دو آیه را پس از فتح مکه و به هنگام نابودی بت های کعبه تلاوت کرده اند و روایات شیعه نیز این دو آیه را بر ظهور حضرت مهدی (عج) و پایان روشن تاریخ تطبیق کرده اند.
درآمیختگی و فرو رفتن در پوشش حق
باطل، آبروی خود را از حق و دروغ نیروی خود را از راستی می گیرد. اهل باطل برای جلوه دادن باطل خود آن را با حق درآمیخته، لباس حق بر آن می پوشانند و در مقابل، حق را باطل جلوه می دهند، چنان که قرآن کریم بارها سخن کافران و مشرکان را نقل می کند که سخن و رسالت پیامبران الهی را باطل می شمردند:«ولَئِن جِئتَهُم بِایَة لَیَقولَنَّ الَّذینَ کَفَروا اِن اَنتُم اِلاّ مُبطِلون» و با استناد به این اتهام، خود را موظف به مواجهه با آن می دانستند. قوم کافر نوح ، وی را مفتری بر خدا و پیروی از وی را موجب خسران می شمردند. فرعون چاره ای جز ادعای خیرخواهی و ارشاد نداشت:«اِنّی اَخافُ اَن یُبَدِّلَ دینَکُم اَو اَن یُظهِرَ فِی الاَرضِ الفَساد» «ما اُریکُم اِلاّ ما اَری و ما اَهدیکُم اِلاّ سَبیلَ الرَّشاد». گروهی از یهودیان و مسیحیان در مقابله با دعوت فراگیر رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)، به ناچار حضرت ابراهیم (علیه السلام) را پیرو آیین خود می شمردند تا هم در سلک اطاعت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) درنیایند و هم برای خود اصالت و حقانیتی تدارک کنند. آنان در واکنش به دعوت اسلام، بهترین چاره را آمیختن حق به باطل و کتمان حق دانستند. خداوند نیز آنان را از این عمل منع و نکوهش کرد:«و لا تَلبِسُوا الحَقَّ بِالبطِلِ و تَکتُموا الحَقَّ و اَنتُم تَعلَمون». راه نفوذ باطل همواره پوشیدن لباس حق است چنان که امیرمؤمنان، امام علی (علیه السلام) شعار «لا حکم إلا الله» را جمله حقی دانستند که خوارج از آن اراده باطل می کردند و در سخن دیگری علت گرایش انسان ها به باطل را آمیختگی آن با حق شمرده اند.
پیروی نابخردان از باطل
در آیات ۲۷ ۲۹ ص آفرینش از نظر کافران باطل شمرده شده و در مقابل از مؤمنان یاد شده که در آیات قرآن تدبر کرده، از خردورزان هستند. از سیاق این آیات چنین برمی آید که اعتقادات باطل و فاسد بر اثر رویگردانی از عقل حاصل می شود. قرآن بارها اهل باطل را افرادی سفیه ، فاقد تعقل ، فاقد ادراک و دارای چشم و گوش بدون استفاده و در نهایت، بسته و مُهر شده برشمرده است.
wikifeqh: خصوصیات_باطل