خدمات امیرکبیر

[ویکی فقه] در طول تاریخ همواره افرادی بوده اند که مستبدانه همه چیز را برای خود خواسته اند، در مقابل این ها، افرادی شجاع و نستوه بوده اند که به مبارزه با استعمار و تبعیض پرداخته اند که یکی از آنها امیر کبیر بوده است.
در طول تاریخ همواره افرادی بوده اند که مستبدانه همه چیز را برای خود خواسته اند. در نگاهی وسیعتر، دولت ها و حکومت های استعماری و استبدادی وجود داشته اند که به چپاول و غارت دولت های دیگر و ضعیفتر پرداخته اند. در مقابل این ها، افرادی شجاع و نستوه بوده اند که به مبارزه با استعمار و تبعیض پرداخته اند و برای کمک و یاری به بشر و ملت ها از جان خود دست کشیده، به مبارزه با ظلم و فساد پرداخته اند. صفحات تاریخ، گاندی ها، نهروها، بن بلاها و فلسون ماندلاها در خود ثبت کرده است. تاریخ ایران نیز امثال کاوه آهنگر، سید جمال الدین اسدآبادی و نواب صفوی و... را به خود دیده است و به جرات می توان گفت بارزترین و مؤثرترین آن ها انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (رحمة الله علیه) بوده است. در این مقاله در پی آن هستیم تا خدمات یکی از رجال ارزشمند و دانشمند ایران یعنی میرزا تقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر را بررسی کنیم.میرزا تقی خان در خانه میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی رشد یافت. هوش و استعداد ذات او باعث شد تا قائم مقام فراهانی او را در کنار خود جای دهد و امور مملکت و سیاست کشور را به او بیاموزد. میرزا تقی خان، پس از مرگ محمدشاه در سال ۱۲۶۴ه. ق ناصرالدین شاه را از تبریز به سمت تهران حرکت داد. ناصرالدین شاه هم او را ملقب به امیر نظام (فرمانده کل قوا) و پس از نشستن بر تخت سلطنت، ملقب به امیرکبیر و اتابک اعظم نموده به سمت "صدر اعظم" منصوب کرد. خدمات امیرکبیر را به طور کلی می توان در دو حیطه بررسی کرد.
اقدامات و خدمات داخلی
تمرکز قدرت با مبارزه با ملوک الطوایفی و جنبش های التقاطییکی از راه های نفوذ و سلطه بر یک سرزمین، تضعیف حکومت مرکزی آن است. وقتی حکومتی واحد و مقتدر وجود نداشته باشد، زمینۀ بسیار خوبی برای استعمار و استثمار در آن کشور وجود دارد. در زمان محمدشاه و صدرات حاج میرزا آقاسی، به علت بی کفایتی آن ها امور مملکت از هم پاشیده و طغیان ملوک الطوایفی در هر سمت مملکت سر بر کشیده بود. در شیراز، کرمان، بوشهر، بندرعباس، خراسان، در شهرهای شمال و شمال غربی (که تحت نفوذ بابی ها منجمله ملاحسین بشرویه بود) در زنجان و... هر کسی علم استقلال بر دست گرفته و داعیه حکومت داشت. حسن خان سالار در مشهد آشوب به پا کرده بود. ولی تمامی این حرکات با حسن تدبیر امیرکبیر و کاردانی حسام السلطنة به طور معجزه آسایی خوابید و خراسان نیز از تجزیه و استقلال نجات یافت. اقدام دیگر امیرکبیر در حفظ آرامش و امنیت کشور، قلع و قمع کردن بابی ها یعنی پیروان میرزا علی محمد شیرازی ملقب به باب بود. چنان که در این زمینه، در کتابی منصوب به بهائی ها به نام ظهور الحق آمده است:«امیرکبیر با قهاریت کامل به اطفاء انوار این امر و اعدام بابیه پرداخت»بابیه در مازندران (قلعه طبرسی) به سرکردگی ملاحسین بشرویه ای و ملا محمدعلی قدولس در زنجان به سرکردگی ملا محمدعلی حجت و در تبریز به سرکردگی سید یحیی دارابی آشوب ها و فتنه هایی برپا کرده بودند که امیرکبیر موفق شد همه آن ها را سرکوب کند و رهبر آن ها یعنی میرزا علی محمد شیرازی (باب) را از بین ببرد.
← تنظیم بودجه
امیرکبیر قبل از صدرات، استقلال فکری خود را به نمایندگان خارجی ها نشان داد. چنان که برای آوردن ولیعهد به تهران برخلاف معمول از بیگانگان پول قرض نگرفت و با کمک های دیگر آنان موافق نبود. قبل از وی استعمارگران اروپایی خصوصا انگلیس در امور داخلی ایران مداخله کردند. جسارت آن ها به حدی رسیده بود که حتی توهین به صدر اعظم ایران نیز پروا نداشتند. بسیاری از اتباع بیگانه با استفاده از کاپیتولاسیون مصونیت هایی در خاک ایران داشتند، اما امیر در مقابل گستاخی ها و لجاجت سفیران انگلیس می ایستاد و آنجا که به نفع و صلاح مملکت بود با زیرکی و متانت و در جایی دیگر با شدت وحدت با آن ها برخورد می کرد. نوشته های "گرنت واتسون انگلیسی" به خوبی شاهد این است که وی به هیچ وجه نمی خواست بیگانگان در امور داخلی ایران دخالت کنند. در فتنه سالار در مشهد، او می دانست که توطئه انگلیس برای حفظ هندوستان در کار است. لذا به هیچ عنوان راضی نبود تا انگلیسی ها در رفع غائله، مداخله کنند. این سخن گرنت واتسن پربارترین کلام در باب اقدامات امیرکبیر است. او می گوید:«امیرکبیر در ظرف چند سال کوتاه، کار چند قرن را انجام داد»