خدایان ایران باستان

[ویکی فقه] وقتی از ایران باستان صحبت می شود یعنی تقریبا قبل از سلطنت مادها بر قسمتی از ایران. ایرانیان باستان دارای الهه ها و یا به تعبیر ما فرشته های بسیاری بودند دقیقا مانند عقاید دین های مختلف امروزی که به فرشته مرگ و یا فرشته پیغام رسان و غیره اعتقاد دارند. و هر الهه یا فرشته با نامی خاص شناخته می شد و تقریبا شبیه به خدایان یونانی با این تفاوت که ایرانیان به خدای یگانه که معمولا به اسم اهورا مزدا از آن یاد می شد اعتقاد داشتند.
پیش از ظهور زرتشت آریائیان در قالب زروانی گری، مهرپرستی نیز اختیار کرده بودند. کلمهٔ مهر را "دارمستتر" به معنی دوستی و محبت می داند. یوستی می گوید که مهر واسطه و رابطهٔ فروغ محدث و فروغ ازلی و به عبارت دیگر واسطهٔ بین آفریدگار و آفریدگان است. در گات ها کلمهٔ میترا به معنی عهد و پیمان آمده است. مهر در اوستا از آفریدگان اهورامزدا محسوب شده و ایزد محافظ عهد و پیمان است و از این رو فرشتهٔ فروغ و روشنائی است تا هیچ چیز بر او پوشیده نماند. ماه هفتم سال و روز شانزدهم هر ماه و یشت دهم اوستا و جشن مهرگان مخصوص او است. کیش مهر از ایران به بابل و آسیای صغیر رفت و سپس پرستیده شد و به این گونه آئین مهرپرستی پدیدار گشت. در کتیبه های هخامنشی میثر (Mithra) آمده که تلفظ اوستائی مهر است.در سانسکریت میترا (Mitra) و در پهلوی میتر (Mitr) و در پارسی مصطلح امروز مهر خوانده می شود. کهن ترین سند نوشته شده الواح گلینی است متعلق به ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح که در کاپاتوکا (Kapatuka) از شهرهای آسیای صغیر، در محلی به نام بغازکوی پیدا شد.در کنار نام این دو خدا، نام دو خدای کهن هند و ایرانی ایندرا (Indra) نساتی (Nasatya) نیز آمده است. در اوستا میترا مقام شامخی دارد و در زمان پیش از اوستا و رستاخیز زرتشتی، بزرگ ترین خدا به حساب می آمد. وقتی از ایران باستان صحبت می شود یعنی ایران قبل از تاریخ نوشته شده یعنی تقریبا قبل از سلطنت مادها بر قسمتی از ایران. ایرانیان باستان دارای الهه ها و یا به تعبیر ما فرشته های بسیاری بودند دقیقا مانند عقاید دین های مختلف امروزی که به فرشته مرگ و یا فرشته پیغام رسان و غیره اعتقاد دارند. و هر الهه یا فرشته با نامی خاص شناخته می شد و تقریبا شبیه به خدایان یونانی با این تفاوت که ایرانیان به خدای یگانه که معمولا به اسم اهورا مزدا از آن یاد می شد اعتقاد داشتند.
الهه های ایران باستان
بعضی از الهه های ایران باستان عبارتند از:میترا (الهه مهر)؛آناهیتا (الهه باران)؛خشاتریا (الهه جنگ)؛آذر (الهه حرارت و گرمی آفرین)؛ایندرا (الهه خشم و قهر)؛وایو (الهه طوفان).بزرگ ترین و قدرتمندترین الهه ها در ایران باستان میترا بود میترا یا مهر به همان معنایی به کار می رفت که امروزه به کار می رود واژه مهربان به معنای شخصی که نگهدار مهر است امروزه نیز به کار می رود. آناهیتا الهه بارندگی و رویش و زایندگی بود که به اراده و تدبیرش باران فرو می آمد رودها به جریان می آمدند گیاهان می روییدند و حیوانات و انسان ها زاد و ولد می کردند رحمت آناهیتا شامل تمام موجودات زنده می شد و از این جهت یک ذات مقدس برای تمام ایرانیان بود. خشاتریا خدای جنگ آور بود به ایرانیان فنون نبرد و ساخت جنگ افزار را یاد می داد و به آنها می آموخت در برابر مهاجمان چگونه از خود دفاع کنند. آذر حرارت و گرمی آفرین بود چون انسان ها را دوست می داشت با حرارتش خانه های آنان را گرم می کرد گوشت را می پخت و اهریمن ها و حیوانات موذی را از آنها دور می کرد.
توصیف میترا و مهر و میثر
میترا که به معنای رفیق و همدم و یکدل و یاری کننده است، خدای نگهبان آفتاب و نام یکی از ده آتش (دریسناهات ۱۷ فقره ۱۱ چند قسم آتش تشخیص داده شده و به هر یک جداگانه درود فرستاده شده است.) و نیز نام یکی از اپ سرها است که دسته ای از فرشتگان مونث آسمانی هستند که همسران گنده رو هستند که آنان نیز گروهی از موجودات فوق طبیعی و افسانه ای به حساب می آیند و بالاخره نام یکی از آدیتی هاست که گروهی از خدایان آسمانی هستند.آدیت ها فرزندان آدیت بوده و جزو هفت خدایانی هستند که در آسمان زندگی کرده اند و مافوق آنها وارونه است. که برشش خدا سروری دارد و آدیت خوانده می شود، و میترا بلافاصله پس از او قرار دارد. میترا خدای روشنایی و نور و خدای موکل روز است. برای این دو خدای شب و روز، مراسم مشترکی برپا می کنند. میترا خداوند آب ها و دریاها نیز هست و یکی از صفاتش اود دام یعنی محاصره کننده است و همسرش وارونی الهه شراب است و در اساطیر گاهی با نام های چون سورا یا ماد نیز خوانده می شود. میثر دارنده دشت های فراخ، از تمیزکارهایی که مردمان انجم می دهند به خوبی آگاه است، هزار گوش برای شنیدن و هزار چشم برای دیدن دارد و از فراز نای آسمان، همواره بیدار و ناظر اعمال مردمان است.مهر تنها ایزد روشنائی و پیمان نیست، بلکه ایزد جنگ و پیروزی نیز هست. میثر در هیات خورشید نمایان نمی شود و بر خلاف آنچه می پنداریم خورشید نیست، بلکه روشنائی و انوار زرین خورشید است. پیش از آنکه خورشید از پس کوه هرا سر برکشد، وی با جامه زرین و زینت هایش از آن بلندی کوه به نگرش همه کشورهای آریائی می پردازد. این ایزد نیرومند، بزرگی و شکوه می بخشد، شهریاری و سلطنت و پیروزی می بخشد، البته به کسانی که از روی خلوص اهورامزدا را بستایند.میثر یا مهر در اوستا، نموداری از خلق و خوی ایرانی مزدائی را نشان می دهد. وی دشمن بی امان دروغ و دروغگویان است. هیچ کس، اعم از رئیس خانواده، کدخدا و شاه و گدا دروغ نباید بگوید، چون مهر بیش از هر چیز و هر خلافی از دروغ آزرده می شود، به همین جهت هرجا که دروغ باشد وی به تندی بدان سو فرود آمده و دروغگویان را به سختی کیفر می دهد.او را باید ستایش کرد که بخشنده سود و ثروت و پیکرش تجسم کلام مقدس مهر ایزدی است که شکوه و حشمت می بخشد. آنچه جلب توجه می کند و مسلم می نماید این است که میثر یا مهر نیز در اوایل بهار زندگی جدیدی به خود می گیرد. کشته شدن گاو به دست او منجر به تجدید حیاط در طبیعت می شود و سپس در آغاز زمستان ناگهان ناپدید شده سوار بر ارابه اش با آسمان بالا می رود. موردی که جای بسی شگفتی است، زایش مهر است، چون وی از پاره سنگی متولد می شود. لیکن لوحی یافت شده که میترا را در حال زایش از یک درخت نشان می دهد. او ابتدا در شکم درخت جای دارد اما بعد شاخه ای شکفته میترا مانند گلی از آن متولد می شود.
میترا معروف ترین ایزد
...