خاک سپاری

[ویکی فقه] خاک سپاری، در قبر نهادن میت و دفن او پس از غسل دادن، تکفین و خواندن نماز میت، مطابق با احکام و آداب شرعی می باشد.
از زمان حضرت آدم و به خاک سپرده شدن هابیل به دست قابیل با ارشاد الهی، دفن کردن اموات روش متداول در میان اقوام، ادیان و جوامع مختلف بوده است.

شرایط قبل از خاک سپاری
در شریعت اسلام، میت مسلمان پس از غسل، تکفین، تشییع و خوانده شدن نماز میت، برطبق آداب و احکامی خاص به خاک سپرده میشود.

ابواب فقهی بحث شده از خاک سپاری
در منابع جامع فقهی، بخشی از «کتاب الطهارة» یا «کتاب الصلاة» به احکام اموات اختصاص دارد.
در این مبحث، از اموری مانند احکامِ فرد بیماری که نشانه های مرگ را در خود آشکار میبیند (مانند توبه و اَدا کردن حق اللّه و حق الناس)، اَحکام اِحتضار (مثل روبه قبله کردن محتضر و تلقین او) و کارهای واجب بر دیگران پس از مرگِ مسلمان (غسل، تکفین، تحنیط، نماز میت خواندن و دفن) سخن می رود.
هریک از این مراحل، نشان دهنده حرمت داشتن میت و موجب آمرزش گناهان اوست، احکامی غیرالزامی (مستحب ومکروه) هم دارند که در آثار فقهی به تفصیل مطرح شده اند. احکام مربوط به مردگان در منابع متقدم فقهی و حدیثی، در مبحثی با عنوان «کتاب الجنائز» یا «باب فی احکام الجنائز» مطرح شده اند.

وظایف دیگران در قبال مردگان
...

[ویکی اهل البیت] دفن در لغت به معنای به خاک سپردن مرده، پنهان کردن چیزی در زیر خاک و مانند آن است. دفن در اصطلاح عبارت است از در خاک نهادن مرده؛ بدین گونه که گودالی در زمین، حفر کرده و مرده را در آن جای دهند و رویش را بپوشانند؛ لیکن معنای لغوی آن اعم است.
برخی گفته اند: آن که قرعه به نامش درآمد دفن می شود. بعضی دیگر، دفن همه کشته ها را به احتیاط، واجب دانسته اند.
امور زیر از مستحبات دفن به شمار می روند:
شتاب کردن در دفن میت مستحب است، مگر آنکه مرگش معلوم نباشد که در این صورت تا حصول علم به مرگ، واجب است دفن به تأخیر بیفتد. تأخیر در دفن میّت در صورتی که هتک او به شمار رود، جایز نیست؛ لیکن اگر میت باردار و جنین در رحم او زنده و حفظ حیات جنین متوقف بر دفن نکردن مادر باشد، تأخیر در دفن او واجب است.
دفن کردن مسلمان در جایی که هتک او به شمار می رود، مانند مزبله و نیز در مکان غصبی و زمین وقف شده برای غیردفن مانند مسجد و مدرسه حرام است. دفن کردن مسلمان در گورستان کفار همچنین عکس آن، جایز نیست.
جا به جایی میّت از شهری که فوت کرده به شهری دیگر مکروه است مگر مشاهد مشرفه که منتقل کردن به آنجا مستحب است؛ لیکن پس از دفن، انتقال به غیرمشاهد مشرّفه جایز نیست. در جواز نقل به مشاهد مشرّفه پس از دفن اختلاف است. عدم جواز به مشهور نسبت داده شده است.
ولی میت، اختیاردار دفن او است، بدین معنا که نسبت به تجهیز میت بر دیگران اولویت داد. مراد از ولی میّت؛ کسی است که در ارث بردن از او بر دیگران مقدم است، مگر شوهر که در هر حال نسبت به همسرش بر دیگران اولویت دارد. در این که مراد از اولویت، عدم جواز پیشی گرفتن دیگران بر ولی بدون اذن او است یا تنها عدم جواز ایجاد مزاحمت برای ولی در صورت اقدام وی به تجهیز میت، اختلاف است. بنابر قول اول، جواز اقدام دیگران به دفن منوط به اذن ولیّ است.