خارج محمول

[ویکی فقه] خارج محمول یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای محمولات خارج از ذات موضوع است.
اصطلاح خارج محمول دو کاربرد دارد: ۱. خارج محمول (اخص)؛ به معنای «محمول من صمیمه» که در حمل به ضم ضمیمه نیازی ندارد و محمول، بدون نیاز به ضمیمه بر موضوع حمل شود؛ مثل: انسان ممکن الوجود است. محمول من صمیمه در مقابل محمول به ضمیمه (محمول بالضمیمه) قرار دارد؛ یعنی محمولی که حمل آن بر موضوعش مستلزم انضمام امری دیگر به موضوعش است، مانند حمل ابیض (سفید) بر جسم که نیاز به انضمام بیاض (سفیدی) به جسم دارد. حمل در محمول بالضمیمه را «حمل غیر ذاتی» نیز گویند، زیرا محمول آن منتزع از ذات موضوع نیست، در مقابلِ خارج محمول که محمول آن منتزع از ذات محمول است و به همین سبب به آن «حمل ذاتی» نیز گویند. ۲. خارج محمول (اعم)؛ گاهی خارج محمول را در معنایی وسیع تر از معنای اول به کار می برند و بر هر چه که از ذات موضوع خارج باشد و بر آن حمل شود اطلاق می کنند، چه نیاز به ضم ضمیمه باشد چه نباشد و بدین معنا شامل محمول بالضمیمه نیز می شود.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.• مظفر، محمدرضا، المنطق.
۱. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۳۲۹.
...