حکم ارشادی

[ویکی فقه] حکم ارشادی مقابل حکم مولوی است و به انگیزۀ برانگیختن مکلّف بر فعل مأمور به یا ترک منهی عنه صادر نمی شود، بلکه به انگیزۀ صرف ارشاد و هدایت او به مصلحت موجود در مأمورٌ به یا مفسدۀ موجود در منهی عنه صادر می گردد
بر موافقت و مخالفت حکم ارشادی ثواب و عقابی مترتّب نمی گردد و حکم ارشادی از این جهت تابع متعلّق خود است؛ بدین معنا که در صورت ثبوت متعلّق در واقع و امتثال مکلّف، خاصیت و نفع آن و در صورت مخالفت، ضرر و مفسدۀ آن به او می رسد، و اگر متعلّق در واقع ثابت نباشد، چیزی بر امتثال یا مخالفت مترتّب نمی شود. برخلاف امر و نهی مولوی، مانند امر به نماز که بر امتثال آن علاوه بر درک مصلحت، ثواب اطاعت امر یا نهی، و بر مخالفت علاوه بر فوت مصلحت آن، عقاب مخالفت امر یا نهی نیز مترتّب می شود
تعیین مولوی وارشادی بودن امر
در تعیین مولوی یا ارشادی بودن امر و تشخیص مصادیق آن، کلمات فقها مختلف است. برخی گفته اند: آن جا که عقل دارای حکم استقلالی است، حکم صادر شده از شارع در آن مورد ارشادی خواهد بود، مانند قبح ظلم. برخی دیگر گفته اند:هرجا که صدور حکم مولوی مستلزم لغو گردد، حکم صادر شده در آن مورد ارشادی است و گروه سوم برآنند که حکمی ارشادی است که از جعل حکم مولوی در آن مورد محذور عقلی همچون دور و تسلسل لازم آید، مانند اوامر اطاعت (اطیعوا اللّٰه و اطیعُوا الرَّسُول) که مولوی بودن آن مستلزم اطاعتی دیگر و در نتیجه، لزوم تسلسل است.