حوزه عملیه

[ویکی فقه] حوزه عملیه (برنامه های تبلیغی). حوزه علمیه پس از انقلاب اسلامی تشکیلات منسجمی برای اداره ی امور تبلیغی مسلمانان و شیعیان ایجاد نکرد تا این که در سال ۱۳۷۰ در دیداری که اعضای شورای مدیریت حوزه علمیه قم با مقام معظم رهبری داشته اند،پیرو توصیه های ایشان با نظر شورای مدیریت حوزه علمیه قم، کمیته ی برنامه ریزی برای ایجاد مرکز و تشکیلات تبلیغی به وجود آمد. اساس برنامه ریزی آن کمیته، تربیت مبلغانی بود که بتوانند به وسیله ی ابزارهای نوین، پیام ها و آموزه های اسلامی ـ شیعی را به مردم داخل و خارج از کشور برسانند. کمیته ی مذکور در نهایت به این نتیجه رسید که مرکزی با عنوان «مرکز آموزش های تخصصی تبلیغ» آغاز به کار نماید و به امور تربیت مبلغ بپردازد تا مبلغان، کادری بهینه و مطلوب داشته باشند.
یک آیین و مکتب با تبلیغ و بیان اهداف، آرمان ها و غیره استقرار می یابد و پس از آن به صورت مکتب و مذهب افراد، راهنمای عمل آنان می شود. تمام انبیاء الهی هنگام عرضه ی دین خود به جامعه ی خویش، از راه تبلیغ، تبیین و انذار وارد شده اند و پس از تثبیت آن آیین، طرف داران آن نیز به همین شیوه مکتب را گسترش داده، همواره در ترویج آن کوشیده اند.دین اسلام در مقام آخرین و کامل ترین دین الهی نیز همین ویژگی را داشته است. قرآن کریم از سویی بر تفقه و آگاهی در دین تاکید کرده و از سوی دیگر هدایت و ارشاد مردم را وظیفه ی عالمان قلمداد نموده است. «فلولا نفر من کلّ فرقة منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلهم یحذرون؛
توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.
در گذشته شیوه ی تبلیغ دین در حوزه های علمیه بیشتر جنبه ی فردی داشت تا سازمانی؛ بدین معنی که طلاب و فضلای حوزه های علمیه به مناسبت های مختلف همچون ماه رمضان، ماه محرم و صفر و ایام فاطمیه و غیره به سفرهای تبلیغی می رفتند تا این که در زمان آیت الله بروجردی ایشان سعی نمود تبلیغ را سامان دهد و حتی در اندیشه ی اعزام طلاب به خارج از کشور برای نشر و ترویج اندیشه های شیعی بود و برخی مراکز اسلامی را در کشورهای غربی تاسیس نمود.شیوه ی فوق در نهضت اسلامی که به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید، بسیار مؤثر بوده است و طلاب با استفاده از فرصت های تبلیغی، درصدد تشریح اهداف و آرمان های حضرت امام برآمدند و از سوی دیگر مفاسد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نظام پهلوی را برملا ساختند.با پیروزی انقلاب اسلامی و نقش محوری روحانیت در ایجاد پیروزی و تثبیت آن، اندیشه ی انسجام تبلیغات اسلامی قوت گرفت و در ابتدای امر روحانیون حوزه ی علمیه ی قم که بیشتر آنان از شاگردان و مدرسان حوزه ی علمیه ی قم بودند، در ساختمان های اطراف آستانه ی حضرت معصومه (سلام الله علیها) تشکلی به نام «تبلیغات امام» ایجاد کردند که پس از اندکی عنوان آن به «دفتر تبلیغات امام»، تبدیل شد. هدف اساسی تشکل «تبلیغات امام» یا «دفتر تبلیغات امام»، اعزام روحانیون به مناطق مختلف کشور و هم چنین رسیدگی به امور فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و وضعیت انقلاب جامعه ی ایران آن روز بود. «دفتر تبلیغات امام» در عرصه های مختلفی فعالیت می کرد. پس از مدتی، نهادهایی تخصصی در نظام جمهوری اسلامی تاسیس گردید و ضرورت تاسیس نهادی که متولی امور تبلیغی در حوزه باشد، احساس گردید. بدین منظور عده ای از شاگردان امام، «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم» را برای سامان دهی به امور تبلیغی روحانیون تاسیس نمودند.
مصاحبه ی نگارنده با حجة الاسلام سید حسین موسوی تبریزی، یکی از اعضای مؤسس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم.
حوزه ی علمیه ی قم پس از انقلاب اسلامی ـ برخلاف انتظار شیعیان داخل و خارج از کشور از حوزه های علمیه و با وجود تلاش های دشمنان جمهوری اسلامی برای از بین بردن زمینه ی دینی و معنوی جوانان کشور ـ تشکیلات منسجمی برای اداره ی امور تبلیغی مسلمانان و شیعیان ایجاد نکرد تا این که در سال ۱۳۷۰ در دیداری که اعضای شورای مدیریت حوزه ی علمیه ی قم با مقام معظم رهبری داشته اند، ایشان در این زمینه تاکید نمودند: «واقعاً تبلیغ، نیاز دارد به این که افرادی برای این رشته تربیت شوند و در زمینه تبلیغ آموزش ببینند.»
مجله ی پیام حوزه، شماره ی۲، تابستان ۱۳۷۲، ص۳۹.
...