حوامیم

[ویکی فقه] حَوامیم، نامِ گروهیِ سوره های چهلم تا چهل وششم قرآن کریم در ترتیب مصحف شریف می باشد که با حروف مقطّعه «حم» (حاء، میم) آغاز می شوند.
این سوره ها به ترتیب عبارت اند از: «غافِر (مؤمن)، فُصِّلَت، شوری، زُخرُف، دُخان، جاثیه و احقاف» . به مجموع این سوره ها « ذوات حم » یا «آل حم» نیز گفته اند.
طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۸، ص۷۹۷.
گفته اند که جمع بستن «حم» به «حوامیم» از کلام عرب نیست، بلکه از کلام کودکان است که می گویند: «تَعَلَّمنا الْحَوامیم» و بهتر آن است که «حم» به «ذوات حم» یا «آل حم» جمع بسته شود
اسماعیل بن حماد جوهری، الصحاح:تاج اللغة و صحاح العربیة، ذیل «حم»، چاپ احمد عبدالغفور عطا، قاهره ۱۳۷۶، چاپ افست بیروت ۱۴۰۷.
در همه این سوره ها، بلافاصله پس از حروف مقطّعه، از وحی و قرآن و نزول آن سخن به میان می آید. به عقیده برخی مفسران، این ویژگی مشترک، به علاوه همگونی این سوره ها از حیث بافت و نظم سخن و همسانی آن ها از حیث حجم، موجب شباهت و پیوستگی آن ها شده است و در نتیجه، این سوره ها در پی هم قرار گرفته اند.
طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل فصّلت: ۱.
...

[ویکی شیعه] حَوامیم، عنوانی برای سوره چهلم (سوره غافر) تا سوره چهل وششم (سوره احقاف) قرآن کریم در ترتیب مصحف کنونی است. ویژگی مشترک این سوره ها شروع آنها با حروف مقطّعه «حم» (حامیم) است. بعلاوه، در تمام این سوره ها، بلافاصله پس از حروف مقطّعه، از وحی و قرآن و نزول آن سخن به میان آمده است. به این سوره ها ذوات حم و آل حم نیز گفته می شود.
حَوامیم، نام گروهیِ سوره های چهلم تا چهل وششم قرآن کریم در ترتیب مصحف است که با حروف مقطّعه «حم» (حامیم) آغاز می شوند. این سوره ها به ترتیب عبارتند از: غافِر (مؤمن)، فُصِّلَت، شوری، زُخرُف، دُخان، جاثیه و احقاف. به مجموع این سوره ها ذوات حم یا آل حم نیز گفته اند.
این هفت سوره، از مکی اند و به همان ترتیب مصحف نازل شده اند و حتی نزول آن ها را یکجا دانسته اند. گفته اند که جمع بستن حم به حوامیم از کلام عرب نیست، بلکه از کلام کودکان است که می گویند: «تَعَلَّمنا الْحَوامیم» و بهتر آن است که حم به ذوات حم یا آل حم جمع بسته شود.

[ویکی اهل البیت] حَوامیم، نام گروهیِ سوره های چهلم تا چهل و ششم قرآن کریم در ترتیب مصحف که با حروف مقطّعه «حم» (حامیم) آغاز می شوند.
این سوره ها به ترتیب عبارت اند از: سوره غافر (مؤمن)، سوره فصلت، سوره شوری، سوره زخرف، سوره دخان، سوره جاثیه و سوره احقاف. این هفت سوره مکی اند و به همان ترتیب مصحف نازل شده اند و حتی نزول آنها را یکجا دانسته اند.
به مجموع این سوره ها ذوات حم یا آل حم نیز گفته اند و گفته اند که جمع بستن حم به حوامیم از کلام عرب نیست، بلکه از کلام کودکان است که می گویند: «تَعَلَّمنا الْحَوامیم» و بهتر آن است که حم به ذوات حم یا آل حم جمع بسته شود.
عنوان های مشترک دیگری که برای این سوره ها بکار برده اند و بیشتر ناظر به شان و مرتبه آنهاست، عبارتند از: «تاج القرآن»، «ثمره قرآن»، «دیباج القرآن»، «روضة من ریاض الجنة»، «ریاحین القرآن»، «لباب القرآن» و «یاسمین العرائس».
در همه این سوره ها، بلافاصله پس از حروف مقطعه از وحی و قرآن و نزول آن سخن به میان می آید. به عقیده برخی مفسران، این ویژگی مشترک به علاوه همگونی این سوره ها از حیث بافت و نظم سخن و همسانی آنها از حیث حجم، موجب شباهت و پیوستگی آنها شده است و در نتیجه، این سورهها در پی هم قرار گرفته اند.
به گفته سیوطی (1408، ص118) سوره زمر هم که پیش از حوامیم قرار گرفته و از نظر آغاز شدن با عبارتِ «تَنزیلُ الْکِتاب» به آنها شباهت دارد، در مصحف اُبیّ بن کَعْب «حم» داشته است. سیوطی در جای دیگر از توالی سوره های حوامیم و در عین حال متوالی نبودن سوره های مُسَبِّحات نتیجه گرفته که ترتیب سُوَر قرآن یا دست کم ترتیب بسیاری از آنها توقیفی است، زیرا اگر ترتیب سوره ها اجتهادی بود، باید سوره های مسبحات نیز در مصحف پی در پی قرار میگرفتند.
گفتنی است روایت هایی که در فضیلت این مجموعه سوره ها بیان شده، تا اندازهای نشان می دهد که این مجموعه ها در زمان پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم شناخته شده بوده اند.