حقیقت شرعیه

اصطلاحی در اصول فقه، معانی جدیدی که در عرف شرع برای الفاظ پدید آمده است. به بیان دیگر الفاظی خاص است که شارع برای فهماندن معانی مورد نظر خود از آن سود برده است. مانند به کاربردن لفظ «صلاة» از معنای اصلی، که «دعاکردن» بوده است، به معنای عبادت مخصوصی که در اسلام واجب است. برخی معتقدند پیامبر (ص) این الفاظ را بر این معانی جدید وضع کرده است و برخی معتقدند این الفاظ بر اثر کثرت استعمال در این معنای جدید حقیقت شده اند، مانند هر اصطلاحی که در علوم دیگر وضع می شود. ولی برای فهماندن معانی ای که در میان مردم متداول بوده، مانند بیع و نکاح، نیاز به الفاظ جدید نبوده است، لذا در آن ها حقیقت شرعیه مصداقاً همان حقیقت عرفیه است. ثمرۀ این بحث آن جاست که لفظی در زبان شارع بدون قرینه به کار رود و ندانیم مراد شارع، معنای لغوی بوده است یا معنای شرعی که بنابر قول به حقیقت شرعیه، حمل بر معنای شرعی می شود.