حقیقت خاتمیت

[ویکی فقه] سخن در رد مناقشه هایی که در مورد دلالت آیه ۴۰ سوره احزاب بر ختم نبوت شده، این است که: در خود آیه پیامبر اسلام «خاتم النبیین» خوانده شده است، نه «خاتم الرسل»؛ پس آیه این فرض را رد نمی کند که پس از پیامبر اسلام، رسول دیگری از جانب خدا برانگیخته شود و شریعت جدیدی را به بشر عرضه نماید.همانگونه که ملاحظه می شود در این اشکال، با تفکیک نبوت و رسالت از یکدیگر و فرق گذاردن بین آنها، سعی در توجیه این مدعا شده است که ختم نبوت با ختم رسالت تلازم ندارد و از اولی نمی توان دومی را نتیجه گرفت.
به منظور تحلیل و نقد اشکال مذکور و پاسخ گفتن به سؤال فوق لازم است معنای لغوی و اصطلاحی «نبی» و «رسول» و نسبت این دو با یکدیگر مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.در مورد ماده اشتقاق کلمه نبی بین لغت شناسان اتفاق نظر کامل وجود ندارد. به اعتقاد برخی، این کلمه از «نبا» - که در لغت عرب بر خبر مهم، سودمند و صادق اطلاق می شود - گرفته شده و به معنای کسی است که خبری با این اوصاف آورد. و از آنجا که انبیاء پیام آوران وحی اند و حامل خبرهای مهمی از جانب خدا برای هدایت و سعادت انسان، می باشند «نبی» نامیده شده اند. طبق نظر دیگر نبی از «نبوة» به معنای ارتفاع و بلندی مشتق شده است و چون پیامبران بر دیگر انسانها شرافت و فضیلت دارند، به این نام خوانده شده اند. از این دو وجه، وجه نخست نزد اندیشمندان معاصر مقبولیت بیشتری یافته است.کلمه رسول هم در لغت از ماده «رسل»، به معنای برانگیخته و روان شدن همراه با تانی و نرمی مشتق شده است.
فرق نبی و رسول
و اما در اصطلاح؛ از آیه شریفه: «و ما ارسلنا من قبلک من رسول و لا نبی الّا اذا عنّی القی الشیطان فی امنیّته. » اجمالاً استفاده می شود در فرهنگ قرآنی بین انبیاء و رسولان فرق گذاشته شده است. در توضیح تفاوت این دو با یکدیگر آراء مختلفی مطرح شده است.
← دیدگاه نخست
خاتمیت - برخلاف پندار مخالفان - نه فقط نبوت، بلکه رسالت را نیز شامل می شود؛ به دو دلیل: اولاً از روایات استفاده می شود نبی از نظر مصداق، اعم مطلق است از رسول و نفی اعم، نفی اخص را به همراه دارد؛ ثانیاً، نبوت رکن و پایه رسالت است. تا روح انسان به درجه ای از کمال و تعالی نرسد که محل هبوط وحی شود، شخص نمی تواند از جانب خدا به رسالت برانگیخته شود و انجام ماموریتی به او محوّل گردد.