حصر

[ویکی فقه] حصر به اختصاص دادن یکی از دو چیز « موضوع و حکم » به دیگری اطلاق می شود.
حصر، در لغت به معنای احاطه ، تحدید ( حد و اندازه معین کردن برای چیزی) و تعدید (شمردن) است و در اصطلاح ادیبان عرب، به معنای اثبات حکم برای موضوع مذکور و نفی حکم از غیر آن است.

[ویکی الکتاب] تکرار در قرآن: ۶(بار)
تنگ گرفتن (مفردات) قاموس آن را تنگ گرفتن و حبس گفته است بگیرید آنها را و حبس کنید. فقرائیکه در راه خدا ممنوع و محبوس شده‏اند پس اگر از ادامه حجّ ممنوع شدید آنچه میسّر باشد قربانی کنید . راغب گوید: حصر و احصار به معنی از طریق بیت (کعبه) است. احصار در منع ظاهر مثل دشمن و منع باطن مثل هر دو گفته می‏شود ولی حصر فقط در منع باطن است آیات «فَاِنْ اُحْصِرْتُمْ»، «لِلْفذقَراءِ الَّذینَ اُحْصِروا» به هر دو از منع ظاهر و باطن محمول است . حَصَرْ (بر وزن فرس) به معنی تنگی است (صحاح) یا بر شما آمدند که سینه هایشان تنگ شده از اینکه با شما بجنگند. ماجعه به اقرب الموارد نشان می‏دهد که فعل حَصَرَ از باب ضَرَبز یَضْرِبُ و نَصَرَ یَنْصُرُ به معنی تنگ گرفتن و منع و حبس و مصدر آن بر وزن (فلس) است و از باب عَلِمَ یَعْلَمُ به معنی تنگ شدن و مصدر آن بر وزن فرس است. و همچنین دو باب اوّل و باب افعال هر دو متعدی‏اند و از ابو عمرو و شیبانی نقل می‏کند که: حصر و احصر هر دو به معنی حبس است . حصیر را سجن و محبس گفته‏اند و این بدان علّت است که جهنّم شخص را ممنوع و محبوس می‏کند و حصیر به معنای فاعل و تنگ گیرنده است و حصیر به معنای فاعل و تنگ گیرنده است یعنی: جهنّم را برای کفّار زندان قرار دادیم . گفته‏اند حصور کسی است که خود را از جماع باز دارد یا کسیکه نزد زنان نیاید و آنکه در از بین بردن غریزه جنسی خود را به زحمت افکند ولی اینها با ظاهر آیه و واقعیّت دین جور در نمی‏آید بهتر است گفته شود: حصور کسی است که خود را از مشتهیّات نفس بیاز دارد یعنی: پارسا. و آن صیغه مبالغه است .

[ویکی فقه] حصر (ابهام زدایی). واژه حصر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • حصر (آیه)، اطلاق شده به آیه ۱۴۵ سوره انعام• حصر (منطق)، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق، به معنای تعیین کمیت افراد موضوع کلی در قضیه حملیه، و حکم به تعمیم یا تخصیص ثبوت اتصال و انفصال در قضیه شرطیه• حصر (اصول)، اختصاص دادن یکی از دو چیز «موضوع و حکم» به دیگری
...

[ویکی فقه] حصر (اصول). حصر به اختصاص دادن یکی از دو چیز « موضوع و حکم » به دیگری اطلاق می شود.
حصر، در لغت به معنای احاطه ، تحدید ( حد و اندازه معین کردن برای چیزی) و تعدید (شمردن) است و در اصطلاح ادیبان عرب، به معنای اثبات حکم برای موضوع مذکور و نفی حکم از غیر آن است.
الفاظ مفید حصر
الفاظ مفید حصر، عبارت است از:۱. اِلاّی استثنائیه؛۲. اِنّما؛۳. بل اضرابیه؛۴. الفاظی که جایگاه طبیعی آنها در جمله تاخر است اما مقدم شده اند (مثل: تقدیم مفعول بر فعل؛ «ایاک نعبد و ایاک نستعین»)؛۵. مسند الیه معرَّف به لام.

[ویکی فقه] حصر (منطق). حصر یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تعیین کمیت افراد موضوع کلی در قضیه حملیه، و حکم به تعمیم یا تخصیص ثبوت اتصال و انفصال در قضیه شرطیه است.
حصر به معنی تنگی سینه است. می گویند: (صدای ) خواننده گرفت. یعنی در بیان مطلب ناتوان شد و نتوانست سخن بگوید و نیز حصر به معنی اقدام به پنهان کردن چیزی است و به معنی ناتوانی از انجام کار. احصار یعنی زندان کردن و محاصره یعنی احاطه کردن و ممانعت از خروج. حصار یعنی جدائی که انسان در آن محصور است. حصر یعنی اثبات حکم برای آنچه گفته شده است و نفی حکم از جز آنچه گفته شده است. حصر عقلی یعنی محدود به دو حالت نفی و اثبات که عقل تجاوز از آن را جایز نمی داند.
حصر و اهمال و خصوص در قضایا
«حصر» در قضایا در برابر «اهمال» و «خصوص» است.
← حصر در قضیه حملیه
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی.• شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق).• ابوالبرکات ابن ملکا، هبه الله بن علی، الکتاب المعتبر فی الحکمة.• صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.
...

حَصْر (منطق)
حَصْر (منطق)(در لغت، به معنی احاطه، محاصره، شمارش) در اصطلاح منطق دارای معناست: ۱. محدودکردن و منحصرساختن امور با روش عقلی یا استقرایی. بنابراین، حصر در این معنا دو گونه است: الف. حصر عقلی، یعنی محدودساختن امور با تکیه کردن بر عقل و این اصل بدیهی و مسلّم که «بین نفی و اثبات واسطه ای نیست»، مثل محدودساختن نسبت ها به چهار قسم یا محدودکردن لفظ به موضوع (با معنی) و مهمل (بی معنی)؛ ب. حصراستقرایی، یعنی محدودساختن براساس استقرا، که بدیهی است هرچه استقرا کامل تر باشد، حصر نیز دقیق تر است، مثل حصر مقولات در ۱۰مقوله که احتمال یافته شدن مقولات دیگر با جست وجوی بیشتر منتفی نیست؛ ۲. ذکرکردن سُور (هر، هیچ، بعض) و تبدیل قضیه از مهمله به محصوره یا مسورّه.