حسنعلی میرزا ( ۱ ذی الحجه ۱۲۰۴ - ۱۲۷۱ هجری قمری ) ملقب به شجاع السلطنه شاهزاده قاجار و پسر ششم فتحعلی شاه بود. مادر او بدر جهان خانم نخستین همسر عقدی فتحعلی شاه و دختر محمدجعفرخان عرب و نوه قادر خان عرب عامری ( حاکم بسطام ) بود. حسینعلی میرزا فرمانفرما و بیگم جان خانم ( مادر ملک جهان خانم ) برادر و خواهر تنی شجاع السلطنه بودند. او از سوی پدرش به حکومتهای مهمی از جمله تهران و خراسان فرستاده می شد. شجاع السلطنه پس از درگذشت فتحعلی شاه خواهان سلطنت برادرش فرمانفرما شد، ولی سرانجام توسط قوای اعزامی محمدشاه سرکوب گشت. او را به دستور محمدشاه کور کردند و سال ها زندانی کردند.
در پانزده سالگی از سوی پدرش به حکومت تهران منصوب شد. در سال ۱۲۲۴ هـ. ق که حاکم تهران و بسطام و جاجرم و حکمران قبایل ترکمان بود مامور تدارک جشن عروسی فتحعلی شاه با تاج الدوله شد و به پاس این خدمت در سال های بعد حکومت های مختلف یافت. در سال ۱۲۳۱ هجری قمری به حکمرانی خراسان رسید و در این ماموریت فیروزالدین میرزا حکمران سرکش هرات را شکست داد و هرات را محاصره کرد و فیروزالدین میرزا را مجبور کرد به نام فتحعلی شاه سکه بزند و خطبه بخواند. مدتی بعد فتح خان ( وزیر شاه محمود درانی ) را که با خدعه به هرات دست یافته بود و به طمع تسخیر مشهد سپاهی ۳۰۰۰۰ به خراسان فرستاده بود در کوسویه شکست داد. شجاع السلطنه در سال ۱۲۳۸ هـ. ق به تهران آمد و حکومت خراسان به علی نقی میرزا پسر دیگر فتحعلی شاه سپرده شد. اما پس از یک سال بار دیگر حکومت خراسان به وی سپرده شد. در سال ۱۲۴۰ هـ. ق رحمان قلی توره والی خوارزم را که به خراسان لشکر کشیده بود در نزدیکی مشهد شکست داد و در سال بعد شاه محمود را در هرات مطیع خود ساخت. [ ۱]
در دوره دوم جنگ های ایران و روسیه پس از آنکه سپاه روس شهر تبریز را گرفت، عباس میرزا دست از مقاومت کشید و به پیشنهاد او گفت و گوهایی برای امضای قرارداد صلح با ژنرال پاسکویچ آغاز شد. با شنیدن خبر فتح تبریز، شجاع السلطنه با پرچم سیاه آستان قدس رضوی، به فرماندهی سپاه خراسان به تهران آمد با این هدف به همراه دیگر شاهزادگان به آذربایجان رود و قوای روس را بیرون راند. در آن زمان چنان شایع شد که فتحعلی شاه به دلیل خیانت و سازش عباس میرزا با روسیه، او را از ولیعهدی خلع کرده و شجاع السلطنه را به جای او نشانده است. این خبر به آذربایجان نیز رسید و پاسکویچ دست از مذاکره کشید. در نهایت نظر شاه و درباریان قاجار بر آن قرار گرفت که عباس میرزا مذاکرات صلح را پیش گیرد که در نتیجه آن عهدنامه ترکمانچای با روسیه بسته شد و با گنجاندن حمایت روسیه از ولیعهدی عباس میرزا در مفاد عهدنامه، شجاع السلطنه از رسیدن به ولیعهدی ناامید گشت. [ ۲]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر پانزده سالگی از سوی پدرش به حکومت تهران منصوب شد. در سال ۱۲۲۴ هـ. ق که حاکم تهران و بسطام و جاجرم و حکمران قبایل ترکمان بود مامور تدارک جشن عروسی فتحعلی شاه با تاج الدوله شد و به پاس این خدمت در سال های بعد حکومت های مختلف یافت. در سال ۱۲۳۱ هجری قمری به حکمرانی خراسان رسید و در این ماموریت فیروزالدین میرزا حکمران سرکش هرات را شکست داد و هرات را محاصره کرد و فیروزالدین میرزا را مجبور کرد به نام فتحعلی شاه سکه بزند و خطبه بخواند. مدتی بعد فتح خان ( وزیر شاه محمود درانی ) را که با خدعه به هرات دست یافته بود و به طمع تسخیر مشهد سپاهی ۳۰۰۰۰ به خراسان فرستاده بود در کوسویه شکست داد. شجاع السلطنه در سال ۱۲۳۸ هـ. ق به تهران آمد و حکومت خراسان به علی نقی میرزا پسر دیگر فتحعلی شاه سپرده شد. اما پس از یک سال بار دیگر حکومت خراسان به وی سپرده شد. در سال ۱۲۴۰ هـ. ق رحمان قلی توره والی خوارزم را که به خراسان لشکر کشیده بود در نزدیکی مشهد شکست داد و در سال بعد شاه محمود را در هرات مطیع خود ساخت. [ ۱]
در دوره دوم جنگ های ایران و روسیه پس از آنکه سپاه روس شهر تبریز را گرفت، عباس میرزا دست از مقاومت کشید و به پیشنهاد او گفت و گوهایی برای امضای قرارداد صلح با ژنرال پاسکویچ آغاز شد. با شنیدن خبر فتح تبریز، شجاع السلطنه با پرچم سیاه آستان قدس رضوی، به فرماندهی سپاه خراسان به تهران آمد با این هدف به همراه دیگر شاهزادگان به آذربایجان رود و قوای روس را بیرون راند. در آن زمان چنان شایع شد که فتحعلی شاه به دلیل خیانت و سازش عباس میرزا با روسیه، او را از ولیعهدی خلع کرده و شجاع السلطنه را به جای او نشانده است. این خبر به آذربایجان نیز رسید و پاسکویچ دست از مذاکره کشید. در نهایت نظر شاه و درباریان قاجار بر آن قرار گرفت که عباس میرزا مذاکرات صلح را پیش گیرد که در نتیجه آن عهدنامه ترکمانچای با روسیه بسته شد و با گنجاندن حمایت روسیه از ولیعهدی عباس میرزا در مفاد عهدنامه، شجاع السلطنه از رسیدن به ولیعهدی ناامید گشت. [ ۲]
wiki: حسنعلی میرزا