حسن و قبح
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] ـــ حُسن و قُبح، یکی از مباحث عمده در کلام اسلامی و به تَبَع، مبحثی در اصول فقه می باشد. ـــ مباحث مربوط به ادراک عقلی حُسن و قبح اشیا و ملازمه آن با حکم شرع را حسن و قبح گویند.
بحث درباره جایگاه این دو مفهوم و تبیین نسبت آن ها با دین و احکام شرع، که با نام «تحسین و تقبیح» هم شناخته می شود، از دیر باز تا کنون از مباحث جدّی و مناقشه برانگیز نزد متفکران مسلمان، از جمله فلاسفه و اصولیان و به ویژه متکلمان، بوده است.
تبیین حسن و قبح
اصل مسئله به بیان ساده چنین است: بعضی افعال و اعمال، نیکو و پسندیده یا، به اصطلاح اهل کلام، «حَسَن» دانسته می شوند و افعال و اعمال دیگر ناپسند یا قبیح.
تعریف
بحث حسن و قبح، بحثی کلامی است، اما به این مناسبت که در بحث دلیل عقل، اصولیون از مستقلات عقلی و غیرمستقلات عقلی سخن به میان می آورند، وارد علم اصول شده است.
حسن و قبح در علم کلام
...
بحث درباره جایگاه این دو مفهوم و تبیین نسبت آن ها با دین و احکام شرع، که با نام «تحسین و تقبیح» هم شناخته می شود، از دیر باز تا کنون از مباحث جدّی و مناقشه برانگیز نزد متفکران مسلمان، از جمله فلاسفه و اصولیان و به ویژه متکلمان، بوده است.
تبیین حسن و قبح
اصل مسئله به بیان ساده چنین است: بعضی افعال و اعمال، نیکو و پسندیده یا، به اصطلاح اهل کلام، «حَسَن» دانسته می شوند و افعال و اعمال دیگر ناپسند یا قبیح.
تعریف
بحث حسن و قبح، بحثی کلامی است، اما به این مناسبت که در بحث دلیل عقل، اصولیون از مستقلات عقلی و غیرمستقلات عقلی سخن به میان می آورند، وارد علم اصول شده است.
حسن و قبح در علم کلام
...
wikifeqh: قبیح
[ویکی شیعه] حُسن و قُبح، اصطلاحی در کلام اسلامی که ناظر به ارزش هنجاری اعمال است و بنا بر اختلاف مذاهب می تواند تنها برآمده از شرع تلقی گردد، یا فراتر از آن به عنوان حسن و قبح ذاتی یا عقلی معنا داشته باشد. بر اساس نظر مشهور نزد مذهب اهل عدل حسن و قبح افعال، ذاتی است، در حالی که مذاهبی همچون اشعری، آن را محدود به حسن و قبح شرعی شمرده اند. مبحث حسن و قبح در ادامه به حوزه اصول فقه نیز راه یافته، در ذیل مباحث عقل مطرح بوده است.
مفهوم حسن و قبح و تبیین نسبت آنها با دین و احکام شرع از دیرباز یکی از مباحث جدی و مناقشه برانگیز نزد متفکران مسلمان، از جمله فلاسفه و اصولیان و به ویژه متکلمان بوده است.
متفکران شیعه و معتزله که به اهل عدل معروفند، از مبنای عقلی تحسین و تقبیح دفاع کرده اند اما اشاعره مبنای عقلی تحسین و تقبیح را نپذیرفته، مبنای شرعی را مطرح کرده اند. در ادامه به صورتی مفصل تر این بحث مطرح می شود.
مفهوم حسن و قبح و تبیین نسبت آنها با دین و احکام شرع از دیرباز یکی از مباحث جدی و مناقشه برانگیز نزد متفکران مسلمان، از جمله فلاسفه و اصولیان و به ویژه متکلمان بوده است.
متفکران شیعه و معتزله که به اهل عدل معروفند، از مبنای عقلی تحسین و تقبیح دفاع کرده اند اما اشاعره مبنای عقلی تحسین و تقبیح را نپذیرفته، مبنای شرعی را مطرح کرده اند. در ادامه به صورتی مفصل تر این بحث مطرح می شود.
wikishia: حسن_و_قبح
[ویکی فقه] حسن و قبح (اصول). مباحث مربوط به ادراک عقلی حُسن و قبح اشیا و ملازمه آن با حکم شرع را حسن و قبح گویند.
بحث حسن و قبح، بحثی کلامی است، اما به این مناسبت که در بحث دلیل عقل، اصولیون از مستقلات عقلی و غیرمستقلات عقلی سخن به میان می آورند، وارد علم اصول شده است.
حسن و قبح در علم کلام
در علم کلام بحث می شود که آیا افعال، جدای از بیان شارع و به خودی خود، دارای حسن و قبح می باشد، یا این که اتصاف افعال به حسن و قبح به بیان شارع بستگی دارد.
اقوال متکلمین
«اشاعره» معتقدند حَسَن (خوب) آن است که شارع آن را پسندیده بداند و به انجام آن دستور دهد. به عقیده آنان حسن و قبح (خوبی و بدی) به یک امر واقعی بر نمی گردد، بلکه منوط به امر و نهی شارع است.«عدلیه» (امامیه و معتزله) معتقدند همه افعال، جدای از بیان شارع، دارای ملاکات واقعی و ارزش های عقلی است.البته بعضی از افعال دارای حسن و قبح ذاتی بوده و به خوبی یا بدی توصیف می شود، مانند: حسن عدل و قبح ظلم.برخی دیگر، اقتضای حسن و قبح داشته و اگر مانعی ایجاد نگردد، حسن یا قبیح می باشد؛ برای مثال، کذب، اقتضای قبح و صدق، اقتضای حسن دارد، اما اگر صدق باعث قتل بی گناهی شود، قبیح و اگر کذب موجب حفظ جان او گردد، حسن است.برخی دیگر لا اقتضا می باشند، مانند: ضرب (زدن) که برای تادیب، خوب و برای انتقام، بد است.
نکته
...
بحث حسن و قبح، بحثی کلامی است، اما به این مناسبت که در بحث دلیل عقل، اصولیون از مستقلات عقلی و غیرمستقلات عقلی سخن به میان می آورند، وارد علم اصول شده است.
حسن و قبح در علم کلام
در علم کلام بحث می شود که آیا افعال، جدای از بیان شارع و به خودی خود، دارای حسن و قبح می باشد، یا این که اتصاف افعال به حسن و قبح به بیان شارع بستگی دارد.
اقوال متکلمین
«اشاعره» معتقدند حَسَن (خوب) آن است که شارع آن را پسندیده بداند و به انجام آن دستور دهد. به عقیده آنان حسن و قبح (خوبی و بدی) به یک امر واقعی بر نمی گردد، بلکه منوط به امر و نهی شارع است.«عدلیه» (امامیه و معتزله) معتقدند همه افعال، جدای از بیان شارع، دارای ملاکات واقعی و ارزش های عقلی است.البته بعضی از افعال دارای حسن و قبح ذاتی بوده و به خوبی یا بدی توصیف می شود، مانند: حسن عدل و قبح ظلم.برخی دیگر، اقتضای حسن و قبح داشته و اگر مانعی ایجاد نگردد، حسن یا قبیح می باشد؛ برای مثال، کذب، اقتضای قبح و صدق، اقتضای حسن دارد، اما اگر صدق باعث قتل بی گناهی شود، قبیح و اگر کذب موجب حفظ جان او گردد، حسن است.برخی دیگر لا اقتضا می باشند، مانند: ضرب (زدن) که برای تادیب، خوب و برای انتقام، بد است.
نکته
...
wikifeqh: حسن_و_قبح_(اصول)
دانشنامه آزاد فارسی
حُسْن و قُبْح
(یا: نیک و بد) اصطلاحی در کلام، اخلاق و اصول فقه اسلامی. نخست در کلام اسلامی با بحث دربارۀ این که آیا معیار اتصاف افعال خدا و بندگان به خوب و بد، عقلی یا شرعی است، آغاز شد و سپس به ارزیابی توانایی عقل در درک مستقل نیک و بد و رابطۀ آن با شرع انجامید. سرانجام در مباحث تخصصی کلام اسلامی در عدل الهی، نسبت بین تکلیف و توان بنده، معاد و پاداش و مجازات راه یافت. آن گاه تقریباً با همین مضامین به حوزۀ مباحث اصول فقه و اخلاق اسلامی کشیده شد. معتزله قائل به حسن و قبح عقلی و اشاعره معتقد به آن هستند که نیک و بد با اوامر و نواهی شرعی شناخته می شود یعنی هر آنچه در دستورات دینی از آن نهی شده قبیح و هر آنچه به آن امری تعلق گرفته حَسَن است و خداوند می تواند به آنچه عقلاً بد است امر و از آنچه عقلاً نیک است نهی کند. متکلمان شیعه همگی نظریۀ معتزله را در حسن و قبح عقلی پذیرفته و آن را در مباحث گوناگون به صورت های بسیار دقیق بسط داده اند و از این بحث، این که خدا عادل است، احکام شرع مخالف عقل نیست، اوامر و نواهی الهی متناسب با توان مکلف است، جبر باطل است و احکامی دیگر در کلام، فقه و اخلاق را نتیجه گرفته اند و دلایل اشاعره را رد کرده اند. در بسیاری از روایت ها، این دیدگاه شیعه به عقل گرایی آنان مرتبط و از آن تمجید شده است.
(یا: نیک و بد) اصطلاحی در کلام، اخلاق و اصول فقه اسلامی. نخست در کلام اسلامی با بحث دربارۀ این که آیا معیار اتصاف افعال خدا و بندگان به خوب و بد، عقلی یا شرعی است، آغاز شد و سپس به ارزیابی توانایی عقل در درک مستقل نیک و بد و رابطۀ آن با شرع انجامید. سرانجام در مباحث تخصصی کلام اسلامی در عدل الهی، نسبت بین تکلیف و توان بنده، معاد و پاداش و مجازات راه یافت. آن گاه تقریباً با همین مضامین به حوزۀ مباحث اصول فقه و اخلاق اسلامی کشیده شد. معتزله قائل به حسن و قبح عقلی و اشاعره معتقد به آن هستند که نیک و بد با اوامر و نواهی شرعی شناخته می شود یعنی هر آنچه در دستورات دینی از آن نهی شده قبیح و هر آنچه به آن امری تعلق گرفته حَسَن است و خداوند می تواند به آنچه عقلاً بد است امر و از آنچه عقلاً نیک است نهی کند. متکلمان شیعه همگی نظریۀ معتزله را در حسن و قبح عقلی پذیرفته و آن را در مباحث گوناگون به صورت های بسیار دقیق بسط داده اند و از این بحث، این که خدا عادل است، احکام شرع مخالف عقل نیست، اوامر و نواهی الهی متناسب با توان مکلف است، جبر باطل است و احکامی دیگر در کلام، فقه و اخلاق را نتیجه گرفته اند و دلایل اشاعره را رد کرده اند. در بسیاری از روایت ها، این دیدگاه شیعه به عقل گرایی آنان مرتبط و از آن تمجید شده است.
wikijoo: حسن_و_قبح
پیشنهاد کاربران
نیک و بد :حسن وقبح.