حدیث مؤتلف و مختلف

[ویکی فقه] حدیث مؤتلف و مختلف، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی که نام بعضی از راویان آن با نام راویان دیگر از جهت نوشتار هم شکل ولی از جهت تلفظ مختلف باشد، گفته می شود.
یکی از اقسام حدیث به اعتبار سند، حدیث مؤتلف و مختلف است.حدیث مؤتلف و مختلف حدیثی است که سند آن مشتمل بر نام راویانی است که از نظر نگارش مثل هم نوشته می شوند ولی از نظر تلفظ با هم تفاوت دارند مانند: «جریز»، «حریز»، «برید» و «یزید»، «بنان» و «بیان».اختلاف نام راویان از نظر تلفظ گاهی در نقطه است مانند: «اخیف» و «احنف» و گاهی از نظر شکل است مانند: «سلام» و «سلاّم».منظور از «اسم» در معنای اصطلاحی حدیث مؤتلف و مختلف هر چیزی است که مرادف اسم باشد بنابر این شامل لقب و کنیه نیز می شود.از نظر دانشمندان علوم حدیث نقطه و تشدید از اصل خط خارج است و داخل در تلفظ می باشد.برخی مؤتلف و مختلف را صفت «اسم» گرفته اند مؤتلف و مختلف صفت اسم راویی است که با راوی دیگر از نظر نگارش مثل هم ولی از نظر تلفظ متفاوت است.برخی دیگر آن را صفت «سند» گرفته و بیان داشته اند: مؤتلف و مختلف سندی است که مشتمل بر نام راویانی است که از نظر نگارش مثل هم و از نظر تلفظ متفاوت هستند.
فرق حدیث مؤتلف و مختلف با مصحف
در حدیث مصحف سندی در اسم یک راوی تغییری به وجود می آید مثل این که «یزید»، تبدیل به «برید» می شود و حدیثی که در سند آن این تغییر به وجود آمده است حدیث مصحف نامیده می شود ولی در حدیث مؤتلف و مختلف تغییر حاصل نمی شود بلکه نام راویی از نظر نگارش مشابه با نام راوی دیگری است ولی از نظر تلفظ با هم فرق دارند مانند: «جریر» و «حریز».برخی بر این گمان هستند که این قسم در واقع یکی از شعبه های تصحیف است.
شناخت حدیث مؤتلف و مختلف
برخی برای شناخت حدیث مؤتلف و مختلف دو قول ذکر کرده اند:ا - ضابطه معینی برای آنها نیست و با نقل و مراجعه به اهل فن شناخته می شوند.ب - ضابطه معین و مشخصی برای آنها ذکر شده است مثل این که گفته شود: تمام راویانی که نامشان «سلام» است باید آنها با با تشدید خواند جز پنج تن از آنها و بعد نام آن پنج تن را مشخص کند.اولین کسی که در این باب اقدام به تالیف کتاب نموده است احمد بن حسن بن عبدالله بن سعید عسکری است.
تعبیرات مترادف
...