حد نصاب انتخاباتی

حد نصاب یا آستانهٔ انتخاباتی کمترین میزان رأیی است که یک حزب یا شخص برای ورود به پارلمان باید کسب کند. دلیل وضع حد نصاب جلوگیری از ورود احزاب کوچک یا افراطی به پارلمان یا مجبور کردن آن ها به ائتلاف با حزبی دیگر است. تعدد احزاب کوچک در پارلمان را از دلایل بی ثباتی در حکومت داری می دانند.
مثلاً در آلمان حد نصاب انتخاباتی ۵٪ تعریف شده است و احزابی که موفق به کسب این میزان رأی نشوند در پارلمان جایی ندارند ( از ذکر جزئیات و استثناها صرف نظر شده است ) . این قانون سبب شده است که معمولاً فقط حدوداً ۵ یا ۶ حزب موفق به ورود به پارلمان شوند. حزب افراطی نئونازی دموکرات ملی آلمان برای پشت سر گذاشتن این حد نصاب همواره با مشکل روبه روست. یکی دیگر از فواید حد نصاب انتخاباتی این است که احزاب بزرگتر می توانند اکثریت کرسی های پارلمان را بدست آورند بدون اینکه لزوماً اکثریت آرا را کسب کرده باشند. مثلاً اگر اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان ( و خواهرش اتحادیه سوسیال مسیحی بایرن ) با حزب دموکرات آزاد آلمان ائتلاف کنند با وجود کسب تنها ۴۴٪ آرا می توانند بیش از ۵۰٪ کرسی ها را کسب کنند و دولت ائتلافی را تشکیل دهد. [ ۱] دلیل این امر این است تعدادی از آرای معتبر، به آرای مؤثر تبدیل نخواهند شد؛ هر رأیی که به احزاب خیلی کوچک داده شود لاجرم بی اثر خواهد شد.
در انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران، حد نصاب راه یافتن به مجلس ابتدا در ۱۳۵۸ نصف بیشتر آرا، [ ۲] [ ۳] سپس از ۱۳۶۳ حداقل یک سوم، [ ۴] [ ۵] سپس از ۱۳۷۸ حداقل یک چهارم، [ ۶] و در نهایت از ۱۳۹۵ حداقل یک پنجم آرای صحیح مأخوذه تعریف شده است. [ ۷] در غیر این صورت انتخابات به مرحلهٔ دوم کشیده خواهد شد.
• حد نصاب انتخاباتی در ترکیه ۱۰٪ است. در انتخابات سال ۲۰۰۲ هر ۵ حزب حاضر در پارلمان ( از ۱۹۹۹ ) در پشت سر گذاشتن حد نصاب ناموفق بودند و ۱۴٬۵۴۵٬۴۳۸ رأی ( ۴۶٫۳۳٪ کل آرا ) بی تأثیر شدند.
• حزب دموکرات آزاد آلمان در انتخابات ۲۰۱۳ بوندستاگ از رسیدن به حد نصاب ۵٪ بازماند ( ۴٫۸٪ آرا را کسب کرد ) و حتی از کسب کرسی مستقیم هم عاجز ماند. در نتیجه برای اولین بار از سال ۱۹۴۹ نتوانست وارد پارلمان شود.