حد جدلی

[ویکی فقه] حد جدلی یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای حد با استفاده از مشهورات و مسلمات، و مطابق قوانین جدل است.
در صناعت جدل، هدف شخص جدلی، اسکات و تسلیم خصم است، نه اثبات یا ابطال چیزی به طریق برهانی، از این رو آنچه شخص جدلی به کار می برد باید مقبول مشهور باشد یا دست کم شخص مقابل، معترف به آن باشد و اما مطابقت یا عدم مطابقت آن با واقع ضرورت ندارد. به همین دلیل، «حد جدلی» حدی است به حسب قانون شهرت، نه به حسب قانون حقیقت؛ بنابراین لازم نیست که همه احکام حقیقیِ حدودِ حقیقی در آن جریان داشته باشد؛ مثلاً اکتساب حدّ ضد از حدّ ضد دیگر، در مقام برهان و کشف حقیقت جایز نیست، زیرا در تعریف هر یک نیاز به طرف دیگر است و هیچ یک اعرف از دیگری نیست، ولی با این حال در صناعت جدل منعی ندارد که حد یکی از دو ضد از حد ضد دیگر، اعرف و اشهر باشد. همچنین اگر خصم، حد یکی از ضدان را پذیرفته باشد می توان حد ضد دیگر را نیز به او قبولاند و وی را بدان ملزم کرد.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
۱. ↑ خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، ص۴۹۹.
...