[ویکی فقه] صحّت استناد به ظواهر آیات قرآن در استنباط حکم شرعی را حجیت ظواهر کتاب گویند.
حجیت ظواهر کتاب، مقابل حجیت نصوص کتاب و به معنای اعتبار ظواهر قرآن و صحت استناد به آنها در مقام استنباط و احتجاج است که نتیجه آن، منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت (در صورت مخالفت با واقع) است.
حجیت ظواهر کتاب، مقابل حجیت نصوص کتاب و به معنای اعتبار ظواهر قرآن و صحت استناد به آنها در مقام استنباط و احتجاج است که نتیجه آن، منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت (در صورت مخالفت با واقع) است.
[ویکی اهل البیت] منبع: کلیات علوم اسلامی، جلد 3، صفحه 34
در علم اصول مباحث زیادی که اختصاص به قرآن داشته باشد، نداریم. غالب مباحث مربوط به قرآن، مشترک است میان کتاب و سنت. تنها مبحث اختصاصی قرآن، مبحث «حجیت ظواهر» است یعنی آیا ظاهر قرآن قطع نظر از این که وسیله حدیثی تفسیر شده باشد، حجت است و فقیه می تواند آن را مستند قرار دهد یا خیر؟
این مبحث را اصولیون شیعه برای رد شبهات گروه اخباریین طرح کرده اند. اخباریین معتقدند که احدی غیر از معصومین حق رجوع و استفاده و استنباط از آیات قرآن را ندارد و به عبارت دیگر: همواره استفاده مسلمین از قرآن باید به صورت غیرمستقیم بوده باشد یعنی به وسیله اخبار و روایات وارده از اهل بیت علیهم السلام.
اخباریین در این مدعا به اخباری استناد می کنند که «تفسیر به رای » را منع کرده است. اخباریون مدعی هستند که معنی هر آیه ای را از حدیث باید استفسار کرد، فرضاً ظاهر آیه ای بر مطلبی دلالت کند ولی حدیثی آمده باشد و بر ضد ظاهر آن آیه باشد، ما باید به مقتضای حدیث عمل کنیم و بگوئیم معنی واقعی آیه را ما نمی دانیم. علی هذا اخبار و احادیث «مقیاس » آیات قرآنیه اند.
ولی اصولیون ثابت می کنند که استفاده مسلمین از قرآن به صورت مستقیم است، معنی تفسیر به رای که نهی شده این نیست که مردم حق ندارند با فکر و نظر خود معنی قرآن را بفهمند، بلکه مقصود این است که قرآن را بر اساس میل و هوای نفس و مغرضانه نباید تفسیر کرد.
در علم اصول مباحث زیادی که اختصاص به قرآن داشته باشد، نداریم. غالب مباحث مربوط به قرآن، مشترک است میان کتاب و سنت. تنها مبحث اختصاصی قرآن، مبحث «حجیت ظواهر» است یعنی آیا ظاهر قرآن قطع نظر از این که وسیله حدیثی تفسیر شده باشد، حجت است و فقیه می تواند آن را مستند قرار دهد یا خیر؟
این مبحث را اصولیون شیعه برای رد شبهات گروه اخباریین طرح کرده اند. اخباریین معتقدند که احدی غیر از معصومین حق رجوع و استفاده و استنباط از آیات قرآن را ندارد و به عبارت دیگر: همواره استفاده مسلمین از قرآن باید به صورت غیرمستقیم بوده باشد یعنی به وسیله اخبار و روایات وارده از اهل بیت علیهم السلام.
اخباریین در این مدعا به اخباری استناد می کنند که «تفسیر به رای » را منع کرده است. اخباریون مدعی هستند که معنی هر آیه ای را از حدیث باید استفسار کرد، فرضاً ظاهر آیه ای بر مطلبی دلالت کند ولی حدیثی آمده باشد و بر ضد ظاهر آن آیه باشد، ما باید به مقتضای حدیث عمل کنیم و بگوئیم معنی واقعی آیه را ما نمی دانیم. علی هذا اخبار و احادیث «مقیاس » آیات قرآنیه اند.
ولی اصولیون ثابت می کنند که استفاده مسلمین از قرآن به صورت مستقیم است، معنی تفسیر به رای که نهی شده این نیست که مردم حق ندارند با فکر و نظر خود معنی قرآن را بفهمند، بلکه مقصود این است که قرآن را بر اساس میل و هوای نفس و مغرضانه نباید تفسیر کرد.
wikiahlb: حجیت_ظواهر_کتاب
[ویکی فقه] حجیت ظواهر کتاب (اصول). صحّت استناد به ظواهر آیات قرآن در استنباط حکم شرعی را حجیت ظواهر کتاب گویند.
حجیت ظواهر کتاب، مقابل حجیت نصوص کتاب و به معنای اعتبار ظواهر قرآن و صحت استناد به آنها در مقام استنباط و احتجاج است که نتیجه آن، منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت (در صورت مخالفت با واقع) است.
اختلاف در ظاهر حجیت کتاب
درباره حجیت ظواهر کتاب، اختلاف است؛ اصولیون به حجیت ظواهر کتاب اعتقاد داشته و آن را از مصادیق مبحث حجیت ظواهر در اصول می دانند، اما اخباری ها، منکر حجیت آن هستند.دلیل مهم اصولی ها بر حجیت ظواهر کتاب، بنای عقلا است، که در محاورات خود و در تفهیم مقاصد خویش، به ظواهر کلام یک دیگر تمسک می نمایند. مخالفان حجیت ظواهر نیز به ادله ای هم چون اختصاص فهم قرآن به معصومین علیهم السّلام، به عنوان تنها مخاطب آن، تمسک نموده اند. اصولی ها به تمامی این ادله پاسخ داده اند.
حجیت ظواهر کتاب، مقابل حجیت نصوص کتاب و به معنای اعتبار ظواهر قرآن و صحت استناد به آنها در مقام استنباط و احتجاج است که نتیجه آن، منجّزیت در صورت مطابقت با واقع و معذّریت (در صورت مخالفت با واقع) است.
اختلاف در ظاهر حجیت کتاب
درباره حجیت ظواهر کتاب، اختلاف است؛ اصولیون به حجیت ظواهر کتاب اعتقاد داشته و آن را از مصادیق مبحث حجیت ظواهر در اصول می دانند، اما اخباری ها، منکر حجیت آن هستند.دلیل مهم اصولی ها بر حجیت ظواهر کتاب، بنای عقلا است، که در محاورات خود و در تفهیم مقاصد خویش، به ظواهر کلام یک دیگر تمسک می نمایند. مخالفان حجیت ظواهر نیز به ادله ای هم چون اختصاص فهم قرآن به معصومین علیهم السّلام، به عنوان تنها مخاطب آن، تمسک نموده اند. اصولی ها به تمامی این ادله پاسخ داده اند.
wikifeqh: حجیت_ظواهر_کتاب_(اصول)