حج از دیدگاه شیخ صدوق

[ویکی فقه] شیخ صدوق، در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، سرفصلی را با عنوان «ثواب حج و عمره» گشوده و روایات فراوانی را در این زمینه نقل کرده است، و سرفصل دیگری نیز با عنوان «مجازات شخصی که حج را ترک کرده» نیز در این کتاب موجود است که در یکی از روایات آن، چنین بیان شده است: «اگر شخصی بدون آن که فقیر و مریض بوده یا از ستمگری در هراس باشد، عمداً حج را ترک کند، مانند یهودیان و مسیحیان از دنیا خواهد رفت».بر این اساس از انصاف به دور است که ایشان را به عنوان فردی که نسبت به حج و لزوم انجام آن بی تفاوت می باشد، معرفی کرد؛ اما در ارتباط با پرسشتان، اگر این گونه شنیده اید که بر اساس روایات موجود در این کتاب، زیارت هر قبرستانی که اندیشمندی از شیعیان در آن مدفون باشد، ثوابی بیش از حج دارد، باید بگوییم که چنین روایتی در این کتاب و هیچ کتاب معتبر دیگری از شیعیان وجود ندارد.
ابتدا، بیان این نکته ضروری است که شیخ صدوق، در کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، سرفصلی را با عنوان «ثواب حج و عمره» گشوده و روایات فراوانی را در این زمینه نقل کرده است، و سرفصل دیگری نیز با عنوان «مجازات شخصی که حج را ترک کرده» نیز در این کتاب موجود است که در یکی از روایات آ ن، چنین بیان شده است: «اگر شخصی بدون آن که فقیر و مریض بوده و یا از ستمگری در هراس باشد، عمداً حج را ترک کند؛ مانند یهودیان و مسیحیان از دنیا خواهد رفت». براین اساس از انصاف به دور است که ایشان را به عنوان فردی که نسبت به حج و لزوم انجام آن بی تفاوت می باشد، معرفی کرد.
انجام حج در کنار مزار پیشوایان دینی
اما در ارتباط با پرسشتان، اگر این گونه شنیده اید که براساس روایات موجود در این کتاب، زیارت هر قبرستانی که اندیشمندی از شیعیان در آن مدفون باشد، ثوابی بیش از حج دارد، باید بگوییم که چنین روایتی در این کتاب و هیچ کتاب معتبر دیگری از شیعیان وجود ندارد؛ اما اگر نظرتان به روایاتی است که زیارت امام حسین (علیه السلام) در کربلا را برتر از حج می داند، باید گفت: در کتاب ثواب الاعمال و در سرفصل «ثواب من زار قبر الحسین (علیه السلام)»، روایاتی وجود دارد که چنین زیارتی را معادل یا حتی برتر از حج و عمره می داند و این موضوع، سبک پنداشتن حج نیست؛ بلکه به معنای ثواب بی شمار زیارت امام حسین (علیه السلام) است، آن هم در زمانی که حاکمان ستمگر، تلاش بی اندازه ای در محو نام حسین (علیه السلام) و زدودن پیام قیامشان از اذهان عمومی داشتند و زیارت مرقد ایشان، خطرات جانی و مالی فراوانی را برای شخص زائر به دنبال داشت؛ در حالی که چنین حساسیتی در غالب موارد، در ارتباط با موضوع حج وجود نداشت، و طبیعی است که در مقایسه دو عمل با یک دیگر، با فرض این که هر دوی آن ها جهت جلب رضایت و خوشنودی خداوند انجام شده باشد، عملی ارزشمندتر خواهد بود که انجام آن دشوارتر است.
بیان چند نکته
البته، نکاتی در این زمینه وجود دارد که نباید از آن غفلت شود:
← نکته اول
...