[ویکی اهل البیت] وی در سال 1305 ش. در قریه «دهکاء» در حدود 20 کیلومتری شهرستان عالم پرور لاهیجان، در خانواده مذهبی و ثروتمند به دنیا آمد. پدرش مرحوم کربلایی ابوالقاسم، مردی متدین و مخلص بود که علاقه فراوانی به اهل علم و روحانیت داشت که همین علاقه در نهایت باعث شد که فرزندش محمد، به کسوت روحانیت درآید. آیت الله واصف گیلانی درباره اوصاف والای اخلاقی و دینی پدر بزرگوارش این گونه می نویسد:
«مرحوم کربلایی ابوالقاسم که در ذی القعده سال 1383 ق. به رحمت ایزدی پیوست، مردی بود که به حُسن اخلاق و معاشرت در بین مردم معروف و مشهور بود. منزلش محل رفت و آمد آشنا و بیگانه، و هم او کشاورزی دیندار و معتبر بود که پیوسته عائله اش از بیست نفر تجاوز می کرد و به واسطه حُسن عمل و امانتی که به خرج می داد، با سرمایه دیگران تجارت می کرد. توکلش به خداوند بی اندازه زیاد و علاقه اش به ائمه اطهار علیهم السلام زائدالوصف بود؛ به طوری که بیش از ده بار به زیارت حضرت ثامن الائمه علیه السلام و دوبار به زیارت عتبات مقدسه عراق موفق گردید و پیوسته در ایام محرم و صفر و فاطمیه و شهادت حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام در مسجد اقامه عزا می نمود و بیش از چهل سال در ایام هفته در منزل خود به ذکر مواعظ و مصیبات ائمه اطهار علیهم السلام متوسل بود و حتی در پایان عمر خویش در حدود 70 سالگی، مختصر ملک شخصی که داشت، برای عزاداری و سوگواری نوشندگان جام محنت و بلا وقف نمود. او از دوستداران و ارادتمندان واقعی علما و روحانیون و اهل علم بود».
آیت الله واصف گیلانی از کودکی حافظه ای قوی و استعدادی سرشار داشت. تحصیلات جدید آن زمان را تا پایه هشتم با موفقیت کامل در مدرسه «فلاحت» لاهیجان به اتمام رسانید. آن گاه با تشویق های مکرر وعاظ محترمی که برای برگزاری مراسم روضه به منزلشان رفت و آمد می کردند، خصوصاً مرحوم آقا شیخ محمد صابری لاهیجی که از وعاظ خوشنام منطقه بود و نیز تشویق و حمایت های همه جانبه پدر بزرگوارشان، در سال 1319 ش. برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد.
حضرت آیت الله واصف گیلانی به علت دارا بودن حافظه قوی و استعداد فراوان، از همان ابتدای طلبگی با تلاش و جدیت فوق العاده، دروس حوزوی شامل صرف، نحو، معانی، بیان، منطق، تفسیر، فقه، اصول، فلسفه و بسیاری از کتاب های متداول آن عصر را به سرعت به پایان رساند. قدرت فراگیری او چنان بود که هر سال، دروس سال گذشته را تدریس می کرد.
مهمترین اساتید ایشان در دروس سطح، آیت الله حاج شیخ علیرضا ممجد لنگرودی(*) و آیت الله حاج شیخ جعفر سبحانی بوده اند که امروزه از مدرسین بنام حوزه علمیه قم بشمار می آیند.
ایشان دروس فقه، اصول، فلسفه، حکمت و تفسیر را از آیات عظام ذیل فراگرفت:
آیت الله واصف گیلانی که عشق و ارادت فراوانی به این استاد ارجمندش داشت و پیشرفت علمی و معنوی خود را مرهون زحمات او می دانست، به مدت 10 سال در فقه، اصول و اخلاق از این استاد بهره گرفت. بعد از رحلت آن بزرگوار، شرح حال و خدمات ارزشمند استادش را تحت عنوان «چهره ای از زندگانی حضرت آیت الله لنگرودی» به رشته تحریر درآورد و به چاپ رسانید و در رثای آن بزرگوار اشعاری سرود.
او درباره صفات و کمالات این استاد فرزانه اش این گونه می نویسد: «حشمت و شکوه علم و تقوا، آن چنان وجود گرانمایه اش را فراگرفته بود که در حضور او، شاگردانش خاضع و مرعوب بودند. در عین حال با همه سخن می گفت و برای همه فروتنی و تواضع می نمود؛ حتی برای اصاغر تلامذه خود این تواضع را مرعی می داشت. بسیار سریع الذهن و حاضر جواب بود و گاهی کلام متکلم و یا مستشکل تمام نشده، مطلبش را دریافته، جواب قانع کننده بازمی داد. گفتارش سرورانگیز و پراستفاده و صحبت های او بلند و با شجاعت و محکم، محفلش گرم و بسیار ارزنده و مألوف و معاشرتی دور از تکلف داشت. و شاگردان دانشمندش وی را در حدود نزدیک به تقدیس، احترام می کردند و حقاً صفات برجسته و ملکات نفسانی و فضایل اخلاقی آیت الله لنگرودی شایسته تقدیس و احترام بود.
«مرحوم کربلایی ابوالقاسم که در ذی القعده سال 1383 ق. به رحمت ایزدی پیوست، مردی بود که به حُسن اخلاق و معاشرت در بین مردم معروف و مشهور بود. منزلش محل رفت و آمد آشنا و بیگانه، و هم او کشاورزی دیندار و معتبر بود که پیوسته عائله اش از بیست نفر تجاوز می کرد و به واسطه حُسن عمل و امانتی که به خرج می داد، با سرمایه دیگران تجارت می کرد. توکلش به خداوند بی اندازه زیاد و علاقه اش به ائمه اطهار علیهم السلام زائدالوصف بود؛ به طوری که بیش از ده بار به زیارت حضرت ثامن الائمه علیه السلام و دوبار به زیارت عتبات مقدسه عراق موفق گردید و پیوسته در ایام محرم و صفر و فاطمیه و شهادت حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام در مسجد اقامه عزا می نمود و بیش از چهل سال در ایام هفته در منزل خود به ذکر مواعظ و مصیبات ائمه اطهار علیهم السلام متوسل بود و حتی در پایان عمر خویش در حدود 70 سالگی، مختصر ملک شخصی که داشت، برای عزاداری و سوگواری نوشندگان جام محنت و بلا وقف نمود. او از دوستداران و ارادتمندان واقعی علما و روحانیون و اهل علم بود».
آیت الله واصف گیلانی از کودکی حافظه ای قوی و استعدادی سرشار داشت. تحصیلات جدید آن زمان را تا پایه هشتم با موفقیت کامل در مدرسه «فلاحت» لاهیجان به اتمام رسانید. آن گاه با تشویق های مکرر وعاظ محترمی که برای برگزاری مراسم روضه به منزلشان رفت و آمد می کردند، خصوصاً مرحوم آقا شیخ محمد صابری لاهیجی که از وعاظ خوشنام منطقه بود و نیز تشویق و حمایت های همه جانبه پدر بزرگوارشان، در سال 1319 ش. برای تحصیل علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد.
حضرت آیت الله واصف گیلانی به علت دارا بودن حافظه قوی و استعداد فراوان، از همان ابتدای طلبگی با تلاش و جدیت فوق العاده، دروس حوزوی شامل صرف، نحو، معانی، بیان، منطق، تفسیر، فقه، اصول، فلسفه و بسیاری از کتاب های متداول آن عصر را به سرعت به پایان رساند. قدرت فراگیری او چنان بود که هر سال، دروس سال گذشته را تدریس می کرد.
مهمترین اساتید ایشان در دروس سطح، آیت الله حاج شیخ علیرضا ممجد لنگرودی(*) و آیت الله حاج شیخ جعفر سبحانی بوده اند که امروزه از مدرسین بنام حوزه علمیه قم بشمار می آیند.
ایشان دروس فقه، اصول، فلسفه، حکمت و تفسیر را از آیات عظام ذیل فراگرفت:
آیت الله واصف گیلانی که عشق و ارادت فراوانی به این استاد ارجمندش داشت و پیشرفت علمی و معنوی خود را مرهون زحمات او می دانست، به مدت 10 سال در فقه، اصول و اخلاق از این استاد بهره گرفت. بعد از رحلت آن بزرگوار، شرح حال و خدمات ارزشمند استادش را تحت عنوان «چهره ای از زندگانی حضرت آیت الله لنگرودی» به رشته تحریر درآورد و به چاپ رسانید و در رثای آن بزرگوار اشعاری سرود.
او درباره صفات و کمالات این استاد فرزانه اش این گونه می نویسد: «حشمت و شکوه علم و تقوا، آن چنان وجود گرانمایه اش را فراگرفته بود که در حضور او، شاگردانش خاضع و مرعوب بودند. در عین حال با همه سخن می گفت و برای همه فروتنی و تواضع می نمود؛ حتی برای اصاغر تلامذه خود این تواضع را مرعی می داشت. بسیار سریع الذهن و حاضر جواب بود و گاهی کلام متکلم و یا مستشکل تمام نشده، مطلبش را دریافته، جواب قانع کننده بازمی داد. گفتارش سرورانگیز و پراستفاده و صحبت های او بلند و با شجاعت و محکم، محفلش گرم و بسیار ارزنده و مألوف و معاشرتی دور از تکلف داشت. و شاگردان دانشمندش وی را در حدود نزدیک به تقدیس، احترام می کردند و حقاً صفات برجسته و ملکات نفسانی و فضایل اخلاقی آیت الله لنگرودی شایسته تقدیس و احترام بود.
wikiahlb: حاج_شیخ_محمد_واصف_گیلانی