حاج شیخ ابوالقاسم دانش اشتیانی

[ویکی اهل البیت] حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی. خاندان احمدی دانش آشتیانی از خانواده های قدیمی و معروف آشتیان هستند که نزدیک به دو قرن، ریاست دینی و معنوی را در این شهر و حومه آن به عهده داشته اند. آیت الله آخوند ملا احمد، جد آیت الله دانش عالمی عامل و دانشمندی پرهیزکار و صاحب کرسی تدریس و تبلیغ در آشتیان بوده است. آن مرحوم به خاطر مراتب ورع و تقوا به «سلمان زمان» شهرت یافته بود.(1) اگر چه از تاریخ درگذشت ایشان اطلاع دقیقی نداریم، ولی بر اساس دست نوشته ای در یک نسخه خطی، وی تا سال 1291 ق. در قید حیات بوده است.(2)
فرزند آیت الله، آقا شیخ محمدتقی دانش - پدر آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم دانش - از علمای بنام این خاندان است. ایشان در تهران از محضر آیت الله العظمی حاج میرزا محمدحسن آشتیانی استفاده کرد و پس از کسب مقامات علمی، به موطن خود مراجعت نمود و در مسجد جامع آن شهر به امامت جماعت و تبلیغ و ارشاد مشغول شد.(3) مردم منطقه آشتیان از او و پدرش کرامات و فضائل زیادی را سینه به سینه نقل می کنند و ارادت بسیاری به آن ها داشته اند.
حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی در چنین خانواده ای در سال 1329 ق. پا به عرصه وجود گذاشت و در سایه مهر پدر دانشمندش رشد یافت. ایشان دوران کودکی را در زادگاهش سپری کرد. حدود 14 سال داشت که در تابستانی با مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی، که آن زمان از اساتید و فضلای جوان حوزه علمیه قم بود و برای گذران فصل گرما به آشتیان سفر کرده بود، آشنا شد.
آیت الله گلپایگانی به پدر وی پیشنهاد می کند که فرزندش را برای ادامه تحصیلات به حوزه علمیه قم بفرستد. این نظر، مورد استقبال شیخ محمدتقی قرار گرفت و آقا شیخ ابوالقاسم، در حالی که تنها 14 سال داشت، راهی شهر مقدس قم شد. سال 1344 ق. بود و از ورود آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و تأسیس حوزه علمیه تنها چهار سال می گذشت.
آقا شیخ محمدتقی ابتدا فرزندش را در مدرسه جهانگیرخان سکونت داد؛(4) ولی آیت الله العظمی فیض قمی، که از دیرباز و شاید از درس میرزای آشتیانی در تهران با آقا شیخ محمدتقی سابقه رفاقت داشت، از او دعوت کرد تا فرزند خود را به وی بسپارد و در بیت ایشان ساکن باشد و تحت اشراف آن بزرگوار به تحصیل و تهذیب مشغول گردد. این دعوت پذیرفته شد؛ وی شیخ ابوالقاسم را به آن مرجع عالی مقام سپرد و به آشتیان بازگشت.
حضور در چنان بیتی رفیع، که محل آمد و شد بسیاری از بزرگان و علما بود و استفاده از مصاحبت و مجالست با آیت الله فیض، که از شخصیت های طراز اول حوزه و ممتاز در علم و عمل بود، فرصتی بس نیک و مغتنم بود تا از آقا شیخ ابوالقاسم، جوانی بافضیلت و دانشمند بسازد، که او نیز از این نعمت به خوبی بهره جست. زمان زیادی از اقامت در قم نگذشته بود که آیت الله فیض به پدر او در آشتیان نامه نوشت که «می خواهیم با اجازه شما آقا شیخ ابوالقاسم را به «تیجان الملائکة» (لباس مقدس روحانیت) مفتخر کنیم» و خودشان آقای دانش را مُعَمّم کردند.(5)
حدود سال 1350 ق. آیت الله آقا شیخ محمدتقی دانش دارفانی را وداع نمود و آقا شیخ ابوالقاسم از مهر پدر محروم شد؛ ولی این ضایعه سنگین، در اراده محکم او خللی وارد نکرد و خیلی زود به قم بازگشت و به تحصیل ادامه داد.
ایشان از بدو ورود به قم، با راهنمایی و ارشاد آیت الله العظمی فیض، در درس اساتید و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ایشان کسب کمالات کرد.