جهانی شدن

[ویکی فقه] جهانی شدن، از مباحث و مفاهیم گسترده ، بحث انگیز، چند بُعدی و میان رشته ای که به ویژه در دو دهه اخیر در عرصه های گوناگون مطرح شده و در جهان اسلام نیز طنینی گسترده داشته است .
با آنکه قدمت واژه جهانی در زبان انگلیسی بیش از چهارصد سال است ، اما واژه های مرتبط با آن (جهانی شدن ، جهانی ساختن )، حدوداً از ۱۳۳۹ ش / ۱۹۶۰ بیشتر در زمینه های اقتصادی مطرح شدند و فرهنگ وبستر، نخستین فرهنگ معتبری بود که در ۱۳۴۰ ش / ۱۹۶۱ برای واژه های جهانی گرایی و جهانی شدن تعاریفی داد.
← حوزه اقتصاد
در مورد جهانی شدن نظریات مختلفی بیان شده که به شکل زیر است:
← رولند رابرتسون
...

جهانی شدن فرایند کنش متقابل و یکپارچگی مردم، شرکت ها و دولت ها در سراسر جهان است. جهانی شدن به علت پیشرفت فناوری ارتباطات و حمل و نقل رشد کرد. افزایش کنش متقابل جهانی، رشد تجارت، ایده ها و فرهنگ بین المللی را به همراه دارد. جهانی شدن در درجه اول یک فرایند اقتصادی به صورت کنش متقابل اقتصادی است که با جنبه های فرهنگی و اجتماعی همراه است. با این وجود، درگیری و دیپلماسی همواره بخشی از تاریخ جهانی شدن ( به ویژه جهانی شدن مدرن ) بوده است.
طبق برخی دیدگاه های موافق با جهانی شدن، این اتفاق در صورت انسجام می تواند سبب گسترش پیوندها و ارتباطات متقابل فراتر از حد دولت ها شود و اهمیت محلات و قومیت گرایی را به حداقل برساند. [ ۱] یک جهانی شدن در حقیقت از پیامدهای نوزایی تمدن صنعتی و انقلاب تکنولوژی و گسترش سرمایه داری است که در صورت تحقق دور از فساد و نقص می تواند به موجب فرایندهای پیچیده، جوامع مدنی را جایگزین دولت شهرهای سنتی کرده و در تعاملی برابر به صورتی متوازن باعث توسعه همگانی گردد. [ ۲]
جهانی شدن در زبان فارسی معادل «Globalization» در زبان انگلیسی در نظر گرفته شده است. در زبان عربی نیز کلمات «العولمة» و «الکوکبة» معادل جهانی شدن یا جهان گرایی ترجمه شده اند که عمدتاً کلمه «العولمة» مورد استفاده قرار می گیرد. [ ۳]
در رابطه با ارائه تعریفی جامع و مانع از پدیدهٔ جهانی شدن میان صاحب نظران و اندیشمندان اجماع نظر حاصل نشده و هر دسته از آنان به تناسب برداشتی که از این پدیده دارند و پیش زمینه های ذهنی و ایدئولوژی سیاسی که بدان تعلق دارند تعریف خاصی از این پدیده ارائه داده اند. در برخی از این تعاریف، جنبه اقتصادی جهانی شدن غلبه دارد و در برخی دیگر ابعاد سیاسی، فرهنگی یا ارتباطی آن بیشتر مدنظر قرار می گیرد. [ ۴]
رابرتسون جهانی شدن را مفهومی می داند که محصول فشرده شدن جهان و تشدید آگاهی جهانی است و فرایندی است که وابستگی متقابل افزایش آگاهی مردم از کیفیت جهان به عنوان یک کلیت یکپارچه در قرن بیست و یکم را به همراه داشته است. پراتون جهانی شدن را پدیده ای چند وجهی تعریف کرده است به گونه ای که به بافت های گوناگون کنش اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی، فناوری و محیط زیست راه پیدا کرده است. [ ۵]
در تعریفی دیگر مارتین آلبرو جهانی شدن را فرایندی دانسته است که براساس آن مردم جهان در یک جامعه واحد و فراگیر جهانی به یکدیگر می پیوندند.

جهانی شدن (globalization)
(یا: جهانی سازی) درهم تنیدگی و همگانی شدن فرهنگ، اقتصاد، و زیرساخت های جهان به واسطۀ سرمایه گذاری های فراملیتی، گسترش سریع فناوری های ارتباطات و اطلاع رسانی، و پیایندهای نیروهای بازار آزاد بر اقتصادهای محلی، ملی و منطقه ای. جهانی شدن عبارت است از افزایش پیوندها در دنیا، ادغام و وابستگی متقابل در عرصه های اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی. اصطلاح جهانی شدن، اصطلاحی است فراگیر مشتمل بر فراگردی یکپارچه ساز، دربر گیرندۀ روندهایی فرعی مانند وابستگی متقابل و تشدید شدۀ اقتصادی، تأثیرگذاری افزایندۀ فرهنگی، پیشر فت های سریع در فنّاوری اطلاعاتی، کشورداری از نوعی تازه و چالش های ژئوپلیتیکی، که به نحوی روزافزون مردم جهان را به یکدیگر مرتبط می کنند. یکی از نشانه های جهانی شدن، همگونی رو به افزایش شیوه های زندگی در جوامع سابقاً به شدت متفاوت است. در تعریف جهانی شدن گفته اند «فراگردی که به وسیلۀ آن تجربۀ زندگی روزمره در سراسر جهان در حال استانداردشدن است» اصطلاح «جهانی شدن» در نیمۀ دوم قرن ۲۰ وضع شد ولی آگاهی عمومی از آن به نیمۀ دوم دهۀ ۱۹۸۰ باز می گردد. اگرچه می توان پیشینۀ آن را به گذشته های دور نسبت داد، امّا به مفهوم کنونی، شروع این فراگرد از جنگ جهانی دوم به بعد است. موافقت نامۀ عمومی تعرفه و تجارت (گات) و سازمان تجارت جهانی (WTO)، قوانین حق مؤلف، توسعۀ وسایل مواصلاتی، گسترش دستگاه های اطلاع رسانی و مخابراتی، و پیشرفت های علمی، از عوامل مؤثر در فراگرد جهانی شدن اند. جهانی شدن البته مخالفینی هم دارد که بر این باورند این همگونی باعث سلطه هرچه بیشتر کشورهای پیشرفته بر کشورهای کمتر پیشرفته و به حاشیه کشاندن فرهنگ های ملی و بومی و ازبین رفتن تنوع های فرهنگی، زبانی و زیستی می شود. از این دیدگاه، جهانی سازی نه فرآیند بلکه پروژه ای است که از سوی قدرت های بزرگ دنبال می شود. گروه بزرگی از انسان شناسان دربارۀ خطرات جهانی شدن هشدار می دهند. فرآیند جهانی شدن طی ۳۰ سال گذشته سرعت روزافزونی یافته است. گرم شدن کرۀ زمین و عملیات بین المللی بازارهای مالی، نمونه هایی از فرآیندهایی است که در مقیاس جهانی صورت می گیرند.