در تعریف پزشکی و حقوقی، جنازه یا جسد به پیکر مرده
انسان گفته می شود. [ ۱] [ ۲]
با توجه به مراحل
تجزیه و فساد بدن انسان می توان با مشاهدهٔ جسد تشخیص داد که چند وقت از مرگ فرد گذشته است.
نخستین گام در متلاشی شدن بدن، ترشح آنزیم توسط سلول ها است. به این مرحله خود - گوارشی می گویند به این معنی که سلول ها توسط آنزیمی که از خودشان ترشح می شود تلاش در نابودی خود می کنند. ترشح این آنزیم ها یک رفتار هدفمند نیست و به این معنی نیست که سلول های مرده در حال مدیریت رفتار خود اند بلکه فرایندی است که در اثر توقف فعالیت های عادی سلول روی می دهد. پس از این، مایعی در میان لایه های سلول تولید می شود و باعث می شود که پوست بدن به سمت کنده شدن برود. در طول این مرحله حشره های
دوبالان ( در صورت وجود ) شروع به تخم گذاری در سوراخ های موجود در بدن مانند چشم، سوراخ بینی، دهان، گوشها، زخم های باز و دیگر مناطق بدن می کنند. نوزاد این دوبالان پس از به دنیا آمدن به زیر پوست می رود و شروع به خوردن بدن می کند.
گام دوم، باد کردن بدن است، در این گام باکتری ها شروع به متلاشی کردن بافت ها و در نتیجه آزاد کردن گاز می کنند. این گاز در روده ها انباشته می شود و به دلیل پیچیدگی
رودهٔ باریک در محل زندانی می شود. بادکردگی بدن بیشتر در ناحیهٔ
شکم و گاهی در ناحیهٔ
دهان و
اندام های تناسلی دیده می شود.
زبان هم ممکن است باد کند که این در هفتهٔ دوم پس از مرگ رخ می دهد. باد کردن بدن تا جایی ادامه می دهد که گاز موجود فضای باز برای فرار کردن پیدا کند.
گام سوم، تعفن است که آخرین و طولانی ترین گام در تلاشی بدن است. در این گام ساختارهای بزرگ بدن شکسته می شود و بافت ها، نرم و مایع می شود و پروتئین ها از بین می رود. اندام های گوارشی،
مغز و شش ها، نخستین اندام هایی است که از بین می رود. در شرایط معمولی پس از سه هفته از آغاز تجزیه، اندام های بدن دیگر نباید قابل شناسایی باشند. ماهیچه ها می توانند توسط
گوشت خواران و حتی باکتری ها خورده شود. کم کم با گذشت چند سال، آنچه از بدن باقی می ماند تنها
استخوان های او است.
محققان معتقدند بدن انسان در هنگام متلاشی شدن بوی خاصی پخش می کند که با
بوی بدن جانداران دیگر متفاوت است بنابراین می توان از آن برای کشف محل اجساد انسان ها به ویژه در زمان بروز
بلایای طبیعی مانند زلزله استفاده کرد. در آخرین تحقیق انجام شده، بقایایی از جسد ۲۶ حیوان و ۶ انسان در ظرف های مخصوصی گذاشته شد و روند متلاشی شدن آن ها به مدت ۶ ماه مورد مطالعه قرار گرفت. در طول این مدت گازهای متصاعد شده از بافت های در حال فساد این اجساد به طور منظم جمع آوری و تجزیه شدند. پژوهشگران فهمیدند که از روی این گازها می توان اجساد انسان ها را از اجساد سایر حیوانات تشخیص داد؛ اجساد انسان ها و خوک ها هشت 'استر' مجزای قابل تشخیص از بقیه حیوانات از خود منتشر می کند اما بدن حیوانات پنج نوع استر متفاوت نیز تولید می کند که از طریق آن ها می توان جسد انسان را شناسایی کرد. [ ۳]
